المائدة ١١٢
ترجمه
| المائدة ١١١ | آیه ١١٢ | المائدة ١١٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«هَلْ یَسْتَطِیعُ»: آیا اجابت می‌کند و می‌پذیرد؟ آیا می‌تواند؟ اگر مراد معنی اخیر باشد، یا باید چنین پرسشی پیش از ریشه‌دار و استوار شدن ایمان در اندرون حواریّون مطرح شده باشد، و یا پرسش ایشان جنبه استخبار داشته و خواسته‌اند بدانند که خداوند چنین چیزی را می‌پذیرد یا خیر. در اینجا (توانستن) به معنی (خواستن) است. وقتی که ما به دوستمان می‌گوئیم: آیا می‌توانی کتاب خود را به ما بدهی؟ او بگوید: خیر نمی‌توانم. منظور از این نتوانستن، نخواستن است. «مَآئِدَة»: خوان. سفره. خوراک.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱۵ - ۱۱۲ ، سوره مائده
- رد سخن بعضى كه گفته اند مائده نازل نشده ، و بيان عدم انطباق داستان مائده قرآن باداستان نان و ماهى در انجى يوحنا
- ذكر انواع معجزات انبياء (ع ) و خصوصيت معجزه مائده
- و بيان وجه تهديد شديد حواريون در ((فمن يكفر منكم ...))
- بهترين توجيهى كه در باره مسئول حواريون گفته شده است
- وجوه ديگرى در توجيه سخن حواريون
- اشكالاتى كه بر يكى از آن توجيهات كه گفته مراد از ((يستطيع )) ((يطيع )) است واردمى باشد
- دلائل و معاذيرى كه حواريون براى درخواستنزول مائده ذكر كرده اند
- نكات و دقائقى كه در دعاى عيسى (ع ) براىنزول مائده وجود دارد و حكايت مى كند از ادب عبوديت او در برابر خداوند سبحان
- او وعده صريح خداوند به انزال مائده (انى منزلها عليكم ) استفاده مى شود كه مائدهنازل شده است
- (رواياتى راجع به مائده سماوى و بررسى رواياتدال بر مسخ خائنين در قضيه مائده )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ قالَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ «112»
(ياد آور) زمانى كه حواريون گفتند: اى عيسى بن مريم! آيا پروردگارت مى‌تواند (با دعاى تو) از آسمان، خوانى (از غذا) براى ما فرود آورد؟
عيسى گفت: اگر مؤمنيد، از خدا پروا كنيد!
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ قالَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (112)
بعد از آن خبر مى‌دهد از احوال ايشان:
إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ: ياد بياور زمانى را كه گفتند حواريون: اى عيسى بن مريم هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ:
«1» علل الشرايع، صدوق، باب 72، صفحه 80.
«2» روضه كافى، جلد 8 صفحه 268، حديث 395- بحار الانوار، جلد 14، صفحه 274، حديث 7.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 205
آيا مى‌تواند پروردگار تو اينكه نازل نمايد بر ما سفره‌اى از آسمان.
اين كلام، قبل از تحقيق و استحكام معرفت گفتند، و لذا عيسى عليه السّلام در جواب گفت: «اتّقوا اللّه» يا سؤال را بر زبان بنى اسرائيل نمودند مانند قوم موسى، كه سؤال رؤيت كردند، يا مراد آنها به استطاعت بر وجهى بود كه حكمت و اراده الهى مقتضى آن باشد بر طريق اقتضاى قدرت. پس صدور اين كلام بر وجه استحكام معرفت بوده، يعنى آيا اراده و حكمت پروردگار تو تقاضا مى‌كند كه مائده از آسمان نازل فرمايد بر ما، يا اجابت دعاى تو مى‌نمايد خداى تو كه به ما مائده فرستد. در مجمع- احتمال دارد سؤال حواريان يكى از دو وجه باشد: 1- آنكه مراد ايشان زيادتى تثبيت و توطين نفس باشد بر ايمان. 2- آنكه مسائله قبل از علم ايشان بوده به معجزات. «1» خلاصه حواريون چون اين سؤال كردند قالَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ: گفت عيسى عليه السّلام در جواب آنها: بترسيد از خدا و مثل اين سؤالات مكنيد اگر هستيد شما تصديق كنندگان كمال قدرت الهى و صحت نبوت مرا، و يا اگر صادقيد در ادعاى ايمان؛ پس اين سؤالها منمائيد كه عاقبت آن خوب نيست، يا اقتراح مكنيد آيات و معجزاتى را. بتحقيق نشان داده خداى تعالى براهين و معجزاتى كه عظيمتر است از آنچه سؤال مى‌كنيد مانند احياى موتى و غير آن.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ قالَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (112)
ترجمه
چون گفتند حواريون اى عيسى پسر مريم آيا ميتواند پروردگار تو كه فرود آورد براى ما خوان طعامى از آسمان گفت بترسيد از خدا اگر هستيد گروندگان.
تفسير
پس از آنكه خداوند بقلب حواريّون الهام فرمود كه بحضرت عيسى ايمان بياوريد ايمان آوردند ولى هنوز اطمينان كامل نداشتند و نميدانستند طرز مخاطبه با پيغمبر و عموم قدرت خدا را لذا پيغمبر اولو العزم را بنام خود و مادر گراميش خطاب نموده سؤال از استطاعت خداوند نمودند با آنكه نسبت استطاعت بخداوند سزاوار نيست زيرا مستطيع كسى را گويند كه در فعل محتاج باسبابى باشد كه آنها برايش آماده باشد و در مقابل آن غير مستطيع است كه محتاج باسبابى است كه برايش فراهم نيست و احتياج از ساحت بارى دور است و شايد باين ملاحظه بعضى گفته‌اند سؤال از مقتضاى حكمت شده است يعنى چون وجود مقتضيات و مصالح در خارج بمنزله اسبابند براى ايجاد فعل سؤال از استطاعت شده است نه از قدرت چون قدرت حق را ميدانستند و بعضى تستطيع بصيغه مخاطب و ربّك بنصب خوانده‌اند و اين قرائت را عياشى بطريق مقطوع نقل نموده يعنى آيا استطاعت دارى كه بخوانى پروردگارت را در هر حال سؤال خارج از ميزان ادب نموده‌اند اگر مقصودشان از اين سؤال طلب معجزه بوده و اگر بعد از ظهور ساير معجزات آنحضرت باشد علاوه خواهش بى‌جائى كردند كه با ايمان كامل منافات دارد لذا مأمور بتقوى و ترك سوء ادب و سؤال بى‌جا و ايمان كامل بخدا و رسول و عموم قدرت و مشيت الهى شدند.
جلد 2 صفحه 289
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِذ قالَ الحَوارِيُّون‌َ يا عِيسَي ابن‌َ مَريَم‌َ هَل يَستَطِيع‌ُ رَبُّكَ أَن يُنَزِّلَ عَلَينا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ قالَ اتَّقُوا اللّه‌َ إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ (112)
زماني که گفتند حواريون اي عيسي بن مريم آيا استطاعت دارد پروردگار تو اينكه نازل كند بر ما مائده‌اي از آسمان فرمود از خدا بپرهيزيد اگر شما از ايمان آورندگانيد.
إِذ قالَ الحَوارِيُّون‌َ دليل بر اينكه حواريون ايمان كامل نداشتند چند جمله است در اينکه آيه و آيه بعد يكي تعبير اينها در خطاب بحضرت عيسي (ع) بكلمه يا عِيسَي ابن‌َ مَريَم‌َ زيرا سزاوار بود عرض كنند يا روح اللّه، يا رسول اللّه
جلد 6 - صفحه 500
يا نبي اللّه ديگر جمله هَل يَستَطِيع‌ُ رَبُّكَ بسيار كلمه زننده است خداوندي که قدرت بر هر چيزي دارد و غير متناهي است بكلمه استطاعت يعني خدا همچه قدرتي دارد يا نه بلكه سزاوار اينکه بود که عرض كنند آيا خداوند تفضل ميفرمايد بر ما به اينكه أَن يُنَزِّلَ عَلَينا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ.
جمله سوم فرمايش حضرت عيسي در جواب آنها قالَ اتَّقُوا اللّه‌َ إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ (يعني اگر ايمان داشته باشيد نبايد اينکه توقعات را بكنيد خداوند روزي هر جنبنده‌اي را بمقتضاي حكمت و مصلحت باو بهر نحوي که صلاح ميداند عنايت ميفرمايد.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- میهمانى بر سفره غذایى آسمانى و نازل شده از جانب خداوند، درخواست حواریون از عیسى (ع) (اذ قال الحواریون ... هل یستطیع ربک ان ینزل علینا مائدة من السماء) کلمه «مائدة» به معناى غذا و سفره اى است که بر آن غذا نهاده شده باشد.
۲- حواریون، در صدد پى بردن به قدرت الهى، با درخواست مائده آسمانى (هل یستطیع ربک ان ینزل علینا مائدة من السماء)
۳- حواریون عیسى (ع) در ابتداى ایمانشان بر اندیشه اى ناصواب نسبت به خداوند و توانمندى وى (اذ قال الحواریون ... هل یستطیع ربک ان ینزل علینا مائدة من السماء) با توجه به اینکه «اذ قال الحواریون ...» متعلق به «اوحیت» در آیه قبل است مى توان نتیجه گرفت که سخن آنان (هل یستطیع ...) در همان ابتداى گرایش آنان به مسیح و قبل از الهام خداوند به آنان بوده است.
۴- حواریون، خواستار معجزه اى اختصاصى براى خویش افزون بر سایر معجزات عیسى (ع) (ان ینزل علینا مائدة) کلمه «علینا» به قرینه «نأکل» و «قلوبنا» و «نعلم» و «نکون» در آیه بعد نشانگر این است که حواریون خواستار معجزه اى بودند که تنها خودشان از آن بهره مند گردند.
۵- حواریون عیسى پیش از داستان مائده نیز از زمره مدعیان ایمان به رسالت عیسى (ع) بودند. (قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین) چنانچه «اتقوا اللّه» فرمان به پرهیز از درخواست معجزه ویژه باشد، مراد از ایمان در «ان کنتم مؤمنین» ایمان به رسالت عیسى (ع) خواهد بود.
۶- حواریون عیسى (ع) تا قبل از نزول مائده، در مراحل پایین ایمان و فاقد روحیه تسلیم در برابر خدا بودند. (اذ قال الحواریون یعیسى ابن مریم ... قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
۷- حواریون عیسى خواهان معجزه اى ویژه (نزول مائده آسمانى) على رغم ادعاى ایمان به رسالت مسیح (ع) (هل یستطیع ربک ان ینزل علینا مائدة من السماء قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
۸- حواریون عیسیى نامطمئن به توانایى خداوند بر فرستادن مائده اى از آسمان (هل یستطیع ربک ان ینزل علینا مائدة من السماء)
۹- حضرت مسیح (ع) با بیان ناسازگارى درخواست حواریون با ایمان و تقوا در صدد بازداشتن آنان از درخواست نزول مائده (قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
۱۰- حواریون عیسى مورد توبیخ وى به خاطر تردیدشان در توانمندى خداوند (هل یستطیع ربک ... قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین) جمله «اتقوا اللّه ...» حاکى از انتقاد و اعتراض عیسى (ع) به حواریون است ناظر به مطالبى است که از «هل یستطیع ربک ...» به دست مى آید که از جمله آنها تردید در توانمندى خداوند است.
۱۱- تردید در قدرت الهى ناسازگار با تقوا و ایمان (هل یستطیع ربک ... اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
۱۲- ایمان به خداوند مستلزم تقواپیشگى و پرهیز از اندیشه هاى ناصواب درباره اوست (اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین) تردید حواریون در توانمندى خداوند که از جمله «هل یستطیع» استفاده مى شود مى تواند قرینه باشد بر اینکه مراد از ایمان در «ان کنتم مؤمنین» ایمان به خداست.
۱۳- حواریون عیسى مورد سرزنش وى به خاطر رعایت نکردن ادب در یادکردن از نام خدا (هل یستطیع ربک ... قال اتقوا اللّه) رعایت ادب در مورد آیه این بود که حواریون به جاى «ربک» (پروردگارت) بگویند: ربنا
۱۴- حواریون عیسى مورد سرزنش وى به خاطر پیشنهاد معجزه ویژه و نزول مائده آسمانى، على رغم مشاهده معجزات فراوان (قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین) آیات پیشین دلالت مى کند که عیسى حتى در کودکى و قبل از دعوت مردمان به ایمان، معجزاتى را به مردمان ارائه مى کرد. بنابراین مى توان گفت انتقاد و اعتراض حضرت مسیح (ع) بدین جهت بوده که چرا با وجود معجزات فراوان باز هم از وى درخواست معجزه دارند.
۱۵- درخواستهاى نابجا از پیامبران الهى، نشانه بى تقوایى (ان ینزل علینا مائدة ... اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
۱۶- ضرورت پرهیز پیروان ادیان الهى از درخواست معجزه مجدد پس از اثبات رسالت انبیا با معجزات و دلایل روشن (قال اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین)
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۹، ۱۱، ۱۲ ; ایمان به خدا ۱۲ ; ایمان به عیسى (ع) ۵، ۷ ; متعلق ایمان ۵، ۷، ۱۲ ; مراحل ایمان ۶ ; موانع ایمان ۱۱
- بی‌تقوایى: نشانه هاى بی‌تقوایى ۱۵
- تعقّل: اجتناب از تعقّل ناپسند ۱۲ ; تعقّل ناپسند ۳
- تقوا: آثار تقوا ۹، ۱۱ ; زمینه تقوا ۱۲ ; موانع تقوا ۱۱
- حواریون: انقیاد حواریون ۶ ; ایمان حواریون ۵، ۶، ۷، ۹ ; تعقل حواریون ۳ ; تقواى حواریون ۹ ; حواریون و عیسى (ع) ۱، ۴ ; خواسته حواریون ۱، ۲، ۴، ۷، ۹، ۱۴ ; سرزنش حواریون ۱۰، ۱۳، ۱۴ ; عقیده حواریون ۸، ۱۰
- خدا: شک در قدرت خدا ۸، ۱۰، ۱۱ ; قدرت خدا ۲
- خواسته: بیجا ۱۵
- ذکر: ادب در ذکر خدا ۱۳
- عیسى (ع): سرزنشهاى عیسى (ع) ۱۰، ۱۳، ۱۴ ; عیسى (ع) و حواریون ۹ ; معجزه عیسى (ع) ۴
- مائده آسمانى: آثار مائده آسمانى ۶ ; درخواست مائده آسمانى ۱، ۲ ; قصه مائده آسمانى ۵ ; نزول مائده آسمانى ۷، ۸، ۱۴
- معجزه: آثار معجزه ۶ ; اهمیت معجزه ۱۶ ; درخواست معجزه ۴، ۷، ۱۴
- نبوّت: دلایل نبوّت ۱۶
