تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۲: تفاوت میان نسخه‌ها

==نقل و بررسى اقوال مفسرين درباره جمله «و اذ تاذن»==

بعضى از مفسرين گفته اند: آيه «و اذ تاذن»، كلام ابتدائى نبوده و همانند «اذ قال موسى» خطاب به رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) نيست، بلكه بقيه كلام موسى بوده و عطف بر «نعمه الله عليكم» است، و تقدير كلام چنين است كه موسى گفت:  

«به ياد آوريد نعمتى را كه خدا به شما ارزانى داشت، و به ياد آوريد زمانى را كه پروردگارتان اعلام داشت...». ولى اين وجه، همان طور كه گفتيم، با سياق كلام مناسبت ندارد، زيرا اگر چنين بود، جا داشت به ملاحظه رعايت ترتيب، اول بفرمايد: به ياد آوريد زمانى را كه پروردگارتان شما را از شر فرعون كه چنين و چنانتان مى كرد نجات داد سپس بر شما انعام نمود و آن زمان كه پروردگارتان اعلام كرد كه...».

بعضى ديگر گفته اند: جمله «و اذ تاذن...» عطف است بر جمله «اذا نجيكم» و معناى اين دو جمله، روى هم چنين است كه: «به ياد آوريد نعمتى را كه خداوند بر شما انعام نمود، آن زمان كه پروردگارتان اعلام داشت كه...». زيرا همين اعلام داشتن هم خود نعمتى است از خدا، چون تشويق و ترهيب براى رسيدن به خير دنيا و آخرت است.

ليكن اين وجه هم صحيح نيست، زيرا اعلام مذكور، تنها براى شكرگزاران نعمت است ، و اما براى كفران كنندگان، نقمت و عذاب است، و با اين حال، در رديف و دنباله ذكر نعمت هاى خدا آوردن مناسب و به جا نيست، چرا كه اگر كفران كنندگان را استثناء مى كرد، باز ممكن بود بگوئيم: اول آيه تتمه ذكر نعمت ها است، و در آخر، كفران كنندگان به وسيله استثناء بيرون شده اند. و چون استثنائى در كلام نيست مى فهميم كه اين آيه، دنباله كلام موسى (عليه السلام) نيست.