الطور ٦

وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ

کپی متن آیه
وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ

ترجمه

مکارم شیرازیبهرامپورفولادوندالهی قمشه‌ایانصاریانآیتیخرمشاهیمجتبویخرمدلصادقی تهرانیمعزیenglish

و دریای مملوّ و برافروخته،

و سوگند به درياى آكنده

و آن درياى سرشار [و افروخته‌]،

قسم به دریای آتش فروزان (که خدا روز قیامت دریا را آتش سازد و بر دوزخیان فرو ریزد).

و به آن دریای مملو و برافروخته،

و قسم به درياى مالامال،

و به دریای سرشار [از آتش‌]

و سوگند به آن درياى آكنده و افروخته [از آتش‌]

و سوگند به دریای سراپا آتش!

و به دریای افروخته [:دریای دل فروزان محمدص ]؛

و دریای آکنده‌

And the seething sea.

ترتیل:

ترجمه:

الطور ٥	آیه ٦	الطور ٧
سوره : سوره الطور نزول : ١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْمَسْجُورِ»: برافروخته. لبریز از شعله و آتش (نگا: تکویر / . منفجر شده. مراد آب دریاها در هنگامه وقوع قیامت است که اتمهای آبها منفجر می‌گردد (نگا: انفطار / و مواد مذاب و گداخته‌های درونی زمین در آنها روان می‌شود.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ‌ (۲) وَ إِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ‌ (۲)

تفسیر

المیزاننمونهتفسیر نوراثنی عشریروان جاویداطیب البیانبرگزیده تفسیر نمونهتسنیم

---

• آيات ۱ - ۱۰ سوره طور
• مفاد كلّى سوره مباركه طور
• اقوال مختلف در معناى «رقّ منشور»
• مقصود از بيت مَعمُور و بحر مَسجُور
• بحث روايتى

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ «4» وَ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ «5» وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ «6»

به آن خانه‌ى آباد (خانه خدا) سوگند. به سقف برافراشته (آسمان) سوگند. به درياى شعله‌ور سوگند.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ «6»

وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ: و سوگند به درياى پر شده يا به جهنم كه به جهت پرى آتش در آن افروخته و تابيده شده. سعيد بن جبير نقل نموده كه حضرت امير المؤمنين عليه السّلام از يهودى پرسيد كه در كتاب شما جهنم در چه موضع است؟ گفت: در دريا، فرمود: نمى‌بينم او را مگر راستگو در اين قول، چنانچه خدا فرموده (و البحر المسجور). «2»

---

«1» نور الثقلين، ج 5، ص 136، ح 8.

«2» منهج الصادقين ج 9 ص 54.

جلد 12 - صفحه 295

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

وَ الطُّورِ «1» وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ «2» فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ «3» وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ «4»

وَ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ «5» وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ «6» إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ «7» ما لَهُ مِنْ دافِعٍ «8» يَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً «9»

وَ تَسِيرُ الْجِبالُ سَيْراً «10» فَوَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ «11» الَّذِينَ هُمْ فِي خَوْضٍ يَلْعَبُونَ «12» يَوْمَ يُدَعُّونَ إِلى‌ نارِ جَهَنَّمَ دَعًّا «13» هذِهِ النَّارُ الَّتِي كُنْتُمْ بِها تُكَذِّبُونَ «14»

أَ فَسِحْرٌ هذا أَمْ أَنْتُمْ لا تُبْصِرُونَ «15» اصْلَوْها فَاصْبِرُوا أَوْ لا تَصْبِرُوا سَواءٌ عَلَيْكُمْ إِنَّما تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «16»

ترجمه‌

سوگند به كوه طور

و كتاب نوشته شده‌

در صفحه گشوده‌

و سوگند بخانه آباد از ملائكه‌

و سقف افراشته شده‌

و درياى پر شده‌

همانا عذاب پروردگارت واقع شونده است‌

نيست براى آن دفع‌كننده‌اى‌

روز كه موج ميزند آسمان موج زدنى‌

و روان ميشوند كوهها روان شدنى‌

پس واى در چنين روز بر تكذيب‌كنندگان‌

آنانكه در گفتگوى باطل بازى ميكنند

روز كه افكنده ميشوند بخوارى بسوى آتش دوزخ افكندنى‌

اينست آتشى كه آنرا دروغ ميپنداشتيد

آيا پس جادو است اين يا شما نمى‌بينيد

فرود آئيد در آن صبر كنيد يا صبر نكنيد مساوى است بر شما جز اين نيست كه جزا داده ميشويد آنچه را كه عمل ميكرديد.

تفسير

خداوند متعال سوگند ياد فرموده بكوه طور سينا كه شرافت آن بتكلّم خدا با حضرت موسى در آن معروف است و بكتاب مقدّسى كه مرتّب نوشته شده در صفحه رقيق درخشانى گشوده براى قرائت ملائكه و آن قرآن مجيد يا لوح محفوظ در آسمان ميباشد كه مشتمل بر تمام حقائق و وقايع گذشته و آينده است و نيز قسم ياد نموده به بيت المعمور كه معبد ملائكه است در آسمان محاذى‌

---

جلد 5 صفحه 74

خانه كعبه و در هر روز هفتاد هزار ملك داخل در آن ميشوند و ديگر معاودت بآن نمينمايند چنانچه مستفاد از چند روايت معتبر در اينمقام است و سوگند ياد فرموده بآسمان كه سقف رفيع و مقام منيع است و در بعضى از روايات بآن تصريح شده و بدرياى مملوّ از آب كه محيط بزمين است يا افروخته از آتش چنانچه خداوند فرموده و اذا البحار سجّرت و در اينمقام روايت شده و قمّى ره تأييد فرموده كه قيامت خداوند درياها را مبدّل بآتش ميكند و جهنّم بآن افروخته ميگردد و متعلّق قسم آنست كه عذاب خدا در روز قيامت حق و محقّق است و يقينا واقع خواهد شد و دافع و مانعى براى آن نخواهد بود و قبلا اشاره شد كه قسم از خداوند در اين امور براى كسانى است كه قاصر از فهم برهانند و براى سايرين هم مؤكّد اعتقاد خواهد بود و در آنروز آسمان مانند دود حركت ميكند و مانند آب موج ميزند و مضطرب است و كوهها مانند باد سير ميكنند و مبسوط بزمين ميگردند پس واى بحال كسانيكه تكذيب كردند در دنيا خدا و پيغمبر و امام و نوّاب او را آنانكه در مقالات باطله و عقائد فاسده و معاصى الهيه بحث و توغل مينمايند و عمرى را بلهو و لعب ميگذرانند و آنروزى است كه بعنف و جبر آنها را سرازير در جهنّم نموده برو بر آتش اندازند و براى توبيخ و تعيير و معارضه بمثل گفته آنها در دنيا بآنان گفته ميشود اين آتش موعودى است كه شما آنرا تكذيب مينموديد و معجزات پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم را سحر ميخوانديد اينهم سحر است يا شما كوريد وارد شويد و بيابيد آنرا پس صبر كنيد بر عذابش يا صبر نكنيد بلكه جزع و فزع نمائيد بحال شما فرق نميكند خلاصى از آن نداريد جزاى اعمال زشت دنيويّه شما است كه بشما رسيده و كلمه رقّ ظاهرا پوست رقيق شفّافى است كه مهيّا براى نوشتن مطالب مهمّه مينمودند مانند پوست آهو ولى در مطلق صفحه مكتوب استعمال ميشود و تنكير آن و كتاب براى تعظيم و اشاره بآنستكه آن دو از قبيل كتاب و ورق معمولى نيست و اللّه اعلم.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيم‌ِ

وَ الطُّورِ «1» وَ كِتاب‌ٍ مَسطُورٍ «2» فِي‌ رَق‌ٍّ مَنشُورٍ «3» وَ البَيت‌ِ المَعمُورِ «4»

وَ السَّقف‌ِ المَرفُوع‌ِ «5» وَ البَحرِ المَسجُورِ «6» إِن‌َّ عَذاب‌َ رَبِّك‌َ لَواقِع‌ٌ «7» ما لَه‌ُ مِن‌ دافِع‌ٍ «8»

اما الكلام‌ ‌في‌ فضلها، ‌از‌ ‌إبن‌ بابويه‌ مسندا ‌از‌ حضرت‌ باقر و حضرت‌ صادق‌ «ع‌» روايت‌ كرده‌ و

‌قال‌ ‌من‌ قرء ‌سورة‌ الطور جمع‌ اللّه‌ ‌له‌ خير الدنيا و الاخرة

و اخباري‌ مرسلا ‌از‌ خواص‌ قرآن‌ ‌از‌ حضرت‌ رسالت‌ نقل‌ كرده‌اند ‌که‌

(‌من‌ قرأها ‌کان‌ حقا ‌علي‌ اللّه‌ ‌تعالي‌ ‌ان‌ يؤمنه‌ ‌من‌ عذابه‌ و ‌ان‌ ينعّم‌ ‌عليه‌ ‌في‌ جنته‌ و ‌من‌ قرأها و ادمن‌ ‌في‌ قراءتها و ‌کان‌ مغلولا مسجونا سهل‌ ‌عليه‌ خروجه‌ و ‌لو‌ ‌کان‌ ‌من‌ الجنايات‌ و اذا ادمن‌ ‌في‌ قراءتها و ‌کان‌ مسافرا امن‌ ‌من‌ سفره‌ مما يكره‌ و اذا رش‌ بمائها ‌علي‌ لذع‌ العقرب‌ برأت‌ باذن‌ اللّه‌)

اقول‌: همان‌ حديث‌ مروي‌ ‌از‌ امامين‌ شامل‌ جميع‌ خيرات‌ دنيوي‌ و اخروي‌ ميشود. احتياج‌ باين‌ مرسلات‌ نداريم‌ و ظن‌ بصدق‌ ‌هم‌ نداريم‌.

وَ الطُّورِ و ‌او‌ قسم‌ ‌است‌ و طور اسم‌ كوه‌ ‌است‌ و الف‌ و لام‌ ‌از‌ ‌براي‌ تعريف‌ ‌است‌ كوه‌ مخصوص‌ و ‌آن‌ طور سيناء ‌است‌ ‌که‌ خداوند ‌با‌ موسي‌ تكلم‌ فرمود ‌در‌ آيه شريفه‌ ‌که‌ وادي‌ مقدس‌ ‌است‌، ميفرمايد: إِنَّك‌َ بِالوادِ المُقَدَّس‌ِ طُوي‌ً طه‌ آيه 9 و وادي‌ ايمن‌ ‌است‌ ‌که‌ ميفرمايد فَلَمّا أَتاها نُودِي‌َ مِن‌ شاطِئ‌ِ‌-‌ الوادِ الأَيمَن‌ِ فِي‌ البُقعَةِ المُبارَكَةِ مِن‌َ الشَّجَرَةِ قصص‌ آيه 30 و ميفرمايد وَ شَجَرَةً تَخرُج‌ُ مِن‌ طُورِ سَيناءَ مؤمنون‌ ‌آيه‌ 40.

وَ كِتاب‌ٍ مَسطُورٍ بعضي‌ گفتند: لوح‌ محفوظ ‌است‌. بعضي‌ گفتند: توراة موسي‌ ‌است‌‌-‌ بعضي‌ گفتند: قرآن‌ مجيد ‌است‌، بعضي‌ گفتند: نامه عمل‌ ‌است‌ اقول‌:

ظاهر ‌اينکه‌ ‌است‌ و ‌لو‌ احدي‌ ‌از‌ مفسرين‌ برخورد نكرده‌اند ‌که‌ اشاره‌ ‌باشد‌ بآيه‌

جلد 16 - صفحه 293

شريفه‌ كَتَب‌َ عَلي‌ نَفسِه‌ِ الرَّحمَةَ لَيَجمَعَنَّكُم‌ إِلي‌ يَوم‌ِ القِيامَةِ لا رَيب‌َ فِيه‌ِ انعام‌ ‌آيه‌ 12 و شاهد ‌بر‌ ‌اينکه‌ دعوي‌ حديث‌ شريف‌ ‌است‌، ‌که‌ ‌از‌ شرف‌ الدين‌ نجفي‌ باسناد متصل‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) ‌است‌: روايت‌ كرده‌

(‌قال‌: كتاب‌ كتبه‌ اللّه‌ عز و جل‌ ‌في‌ و رق‌ اس‌ّ و وضعه‌ ‌علي‌ عرشه‌ قبل‌ خلق‌ الخلق‌ بالفي‌ عام‌، ‌ يا ‌ شيعة آل‌ ‌محمّد‌ اني‌ انا اللّه‌ اجبتكم‌ قبل‌ ‌ان‌ تدعوني‌ و اعطيتكم‌ قبل‌ ‌ان‌ تسئلوني‌ و غفرت‌ لكم‌ قبل‌ ‌ان‌ تستغفروني‌)

‌که‌ همين‌ مفاد كَتَب‌َ رَبُّكُم‌ عَلي‌ نَفسِه‌ِ الرَّحمَةَ ‌است‌.

فِي‌ رَق‌ٍّ مَنشُورٍ رق‌ ‌در‌ لغت‌ جلد رقيق‌ ‌است‌ ‌که‌ روي‌ ‌آن‌ كتابت‌ ميكنند و منشور باز و مفتوح‌ ‌است‌ ‌که‌ مشاهده‌ ميكنند.

وَ البَيت‌ِ المَعمُورِ مسجد ملائكه‌ ‌است‌ ‌که‌ گفتند ‌در‌ طبقه‌ چهارم‌ آسمان‌ ‌است‌ و ليلة المعراج‌ پيغمبر «ص‌» ‌در‌ آنجا نماز كرد و جبرئيل‌ اذان‌ ‌گفت‌ و تمام‌ انبياء و ملائكه‌ باو اقتداء كردند ‌که‌ امام‌ و پيشواي‌ ‌کل‌ ‌في‌ الكل‌ و امام‌ ‌بر‌ همه‌ ‌آنها‌ شد و ‌در‌ سوره اسراء گفتيم‌ ‌که‌ مسجد اقصي‌ ‌در‌ آيه شريفه‌ سُبحان‌َ الَّذِي‌ أَسري‌ بِعَبدِه‌ِ لَيلًا مِن‌َ المَسجِدِ الحَرام‌ِ إِلَي‌ المَسجِدِ الأَقصَي‌ همين‌ بيت‌ المعمور ‌است‌ ‌که‌ مطابق‌ ‌با‌ كعبه‌ ‌است‌ نه‌ بيت‌ المقدس‌ ‌که‌ مفسرين‌ گفتند و ‌از‌ ‌اينکه‌ جمله‌ استفاده‌ مي‌ شود ‌که‌ پيغمبر (ص‌) مستقيما بطرف‌ بالا عروج‌ فرموده‌.

وَ السَّقف‌ِ المَرفُوع‌ِ ‌که‌ طبقات‌ آسمانها ‌است‌ ‌الي‌ الكرسي‌ و العرش‌ و ميتوان‌ ‌گفت‌ ‌که‌ ليلة المعراج‌ پيغمبر اكرم‌ (ص‌) ‌از‌ عرش‌ ‌هم‌ بالاتر رفت‌ ‌که‌ ميفرمايد وَ هُوَ بِالأُفُق‌ِ الأَعلي‌ ثُم‌َّ دَنا فَتَدَلّي‌ فَكان‌َ قاب‌َ قَوسَين‌ِ أَو أَدني‌ فَأَوحي‌ إِلي‌ عَبدِه‌ِ ما أَوحي‌ النجم‌ ‌آيه‌ 7 ‌تا‌ 10 و شرحش‌ مي‌آيد انشاء اللّه‌ ‌تعالي‌ ‌در‌ سوره ‌بعد‌، و دليل‌ ‌بر‌ ‌اينکه‌ دعوي‌ اينكه‌ افق‌ اعلي‌ عرش‌ ‌است‌. و ‌ثم‌ ‌براي‌ تراخي‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌پس‌ ‌از‌ عرش‌ ‌باشد‌ و شاهد ‌بر‌ ‌اينکه‌ حديث‌ شريف‌ ‌که‌ فرمود: جايي‌ رفت‌ ‌که‌ هيچ‌ ملك‌ مقرب‌ و نبي‌ مرسلي‌ آنجا نبود. زيرا حمله‌ عرش‌ ‌بر‌ عرش‌ هستند و ‌از‌ ملائكه‌ مقربين‌ هستند.

وَ البَحرِ المَسجُورِ و مسجور مملوكه‌ تمام‌ بحر ‌تا‌ سطح‌ فوق‌ مملو ‌است‌، و ‌در‌ قرآن‌ ميفرمايد: وَ إِذَا البِحارُ سُجِّرَت‌ تكوير آيه 6 ‌يعني‌ پر كرده‌ مي‌شود ‌که‌ مملوش‌ گويند و ميفرمايد: يُسحَبُون‌َ فِي‌ الحَمِيم‌ِ ثُم‌َّ فِي‌ النّارِ يُسجَرُون‌َ مؤمن‌ ‌آيه‌ 73

جلد 16 - صفحه 294

73 ‌که‌ جهنم‌ ‌از‌ ‌آنها‌ پر مي‌شود، چنانچه‌ ميفرمايد: لَأَملَأَن‌َّ جَهَنَّم‌َ مِن‌َ الجِنَّةِ وَ النّاس‌ِ أَجمَعِين‌َ هود آيه 120 و خطاب‌ ‌به‌ شيطان‌ شد لَمَن‌ تَبِعَك‌َ مِنهُم‌ لَأَملَأَن‌َّ جَهَنَّم‌َ مِنكُم‌ أَجمَعِين‌َ اعراف‌ ‌آيه‌ 17.

إِن‌َّ عَذاب‌َ رَبِّك‌َ لَواقِع‌ٌ جواب‌ قسم‌ها ‌است‌ ‌که‌ البته‌ و صد البته‌ عذاب‌ قيامت‌ محقق‌ و واقع‌ شدني‌ ‌است‌، و تخلف‌ پذير نيست‌.

ما لَه‌ُ مِن‌ دافِع‌ٍ نيست‌ چيزي‌ ‌که‌ بتواند دفع‌ عذاب‌ كند نه‌ اصنام‌ و نه‌ اكابر و نه‌ ارحام‌ و نه‌ اصدقاء نه‌ جلوگيري‌ ميتوانند بكنند و نه‌ ‌پس‌ ‌از‌ آمدن‌ ‌بر‌ طرف‌ كنند نه‌ دفعي‌ و نه‌ رفعي‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 6)- «و (سوگند به) دریای مملوّ و برافروخته»! (وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ).

«مسجور» به معنی «برافروخته» است چنانکه در آیه 71 و 72 سوره مؤمن می‌خوانیم: «آنها را در آب سوزان می‌کشند، سپس در آتش مشتعل خواهند شد».

این دریای برافروخته یا همین اقیانوسهای کره زمین ما است که در آستانه قیامت، برافروخته می‌شود و سپس منفجر می‌گردد.

و یا دریائی از مواد مذاب که در دل کره زمین است و ممکن است آیه فوق قسم به هر دو باشد، چرا که هر دو از آیات خداوند و شگفتیهای بزرگ این جهان است.

قابل توجه این که در ارتباط مفهوم این پنج سوگند با یکدیگر چنین به نظر

ج4، ص558

می‌رسد که سه سوگند نخست رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند چرا که همه از وحی و خصوصیات آن سخن می‌گویند «کوه طور» محل نزول وحی بود، و «کتاب مسطور» نیز اشاره به کتاب آسمانی است، خواه تورات باشد یا قرآن، و «بیت المعمور» محل رفت و آمد فرشتگان و پیک وحی خداست.

و اما دو سوگند دیگر از آیات «تکوینی» سخن می‌گوید- در برابر سه سوگند نخست که از آیات «تشریعی» سخن می‌گفت- این دو سوگند یکی اشاره به مهمترین نشانه توحید یعنی آسمان با عظمت است، و دیگری به یکی از نشانه‌های مهم معاد که در آستانه رستاخیز رخ می‌دهد.

بنابر این «توحید»، «نبوت» و «معاد» در این پنج سوگند جمع است.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - سوگند خداوند، به دریاى سرشار از آب (و البحر المسجور) «سجر» در معانى پرکردن و شعلهور کردن به کار مى رود. بنابراین «مسجور» یا به معناى «مملو» (پر شده) و یا به معناى شعلهور شده است، برداشت یاد شده براساس معناى اول است.

۲ - دریاى خروشان جلوه اى از عظمت و قدرت الهى و شایان تأمل و اندیشه (و البحر المسجور) «سجر» (شعلهور کردن) گاهى استعاره از التهاب و خروشیدن است (مفردات راغب). بنابراین «بحر مسجور»; یعنى، دریاى خروشان. گفتنى است که با توجه به این که سوگند، همواره به امور مهم و در خور تأمل تعلق مى گیرد، خداوند با سوگند به دریاى خروشان، بشر را به عظمت و قابل تأمل و تدبر بودن آن توجه داده است.

روایات و احادیث

۳ - «عن على بن أبى طالب(ع) فى قوله «و البحر المسجور» قال: البحر فى السّماء تحت العرش; از امام على(ع) درباره قول خداوند «و البحرالمسجور» روایت شده که فرمود: دریایى است در آسمان در زیر عرش».

۴ - «عن سعیدبن المسیب قال: قال على بن أبى طالب (رضى اللّه عنه) لرجل من الیهود أین جهنّم؟ قال: هى البحر، فقال على: ما أراه إلاّ صادقاً و قرأ و البحر المسجور ... و إذا البحار سجّرت; سعیدبن مسیب مى گوید: حضرت على(ع) از مردى یهودى سؤال نمود: جهنم کجا است؟ او گفت: دریا است. حضرت فرمود: نمى یابم او را مگر راستگو و این دو آیه را قرائت فرمود: «و البحر المسجور...» و «و إذا البحار سجّرت»».

موضوعات مرتبط

• بحرمسجور: مراد از بحرمسجور ۴; مکان بحرمسجور ۳
• جهنم: حقیقت جهنم ۴
• خدا: نشانه هاى عظمت خدا ۲; نشانه هاى قدرت خدا ۲
• دریا: تدبر در دریا ۲; دریاى مواج ۲
• سوگند: سوگند به دریا ۱
• قرآن: سوگندهاى قرآن ۱