الطارق ٨

إِنَّهُ‌ عَلَى‌ رَجْعِهِ‌ لَقَادِرٌ

کپی متن آیه
إِنَّهُ‌ عَلَى‌ رَجْعِهِ‌ لَقَادِرٌ

ترجمه

مسلّماً او [= خدائی که انسان را از چنین چیز پستی آفرید] می‌تواند او را بازگرداند!

بى‌ترديد، خداوند بر بازگرداندن آن تواناست

در حقيقت، او [= خدا] بر بازگردانيدن وى بخوبى تواناست.

(خدایی که او را از این نا چیز بی جان آفرید و جان بخشید) او البته بر زنده کردنش دوباره (پس از مرگ) قادر است.

بی تردید خدا بر بازگرداندن انسان [پس از مرگش] تواناست،

خدا به باز گردانيدن او تواناست.

بی‌گمان او بر باز گرداندن وی تواناست‌

هر آينه او

بی‌گمان خداوند (تعالی که انسان را در آغاز از آب نطفه آفریده است، همو) قادر است که بار دیگر انسان را (پس از مرگ به زندگی) برگرداند.

همواره او [:خدا] بر باز گردانیدن وی به‌راستی تواناست.

همانا او است بر بازگردانیدنش توانا

He is certainly able to return him.

ترتیل:

ترجمه:

الطارق ٧	آیه ٨	الطارق ٩
سوره : سوره الطارق نزول : ٣ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«رَجْع»: بازگرداندن (نگا: توبه / ). مراد زنده گرداندن در آخرت است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

کَلاَّ إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ‌ مِمَّا... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۷، سوره طارق
• معناى ((طارق )) و ((ثاقب ))
• مراد از اينكه فرمود: ((هيچ نفسى نيست جز اينكه بر آن حافظى است ))
• شخصيت انسان به نفس و روح او است و لذا انسانى كه در قيامت اعاده مى شود عين همانانسان دنيوى است نه مثل او
• استدلال بر قدرت خدا بر احياء اموات به خلقت انسان از آبى جهنده كه از بين ((صلب)) و ((ترائب )) خارج مى شود
• وجه تسميه قيامت به ((يوم تببلى السّرائر))
• وصف قرآن به اينكه ((قول فصل )) است و ((هزل نيست ))
• (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته از جمله ((يوم تبلى السّرائر)) و ((اءنهلقول فصل ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ «1» وَ ما أَدْراكَ مَا الطَّارِقُ «2» النَّجْمُ الثَّاقِبُ «3» إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْها حافِظٌ «4» فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ «5» خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ «6» يَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ الصُّلْبِ وَ التَّرائِبِ «7» إِنَّهُ عَلى‌ رَجْعِهِ لَقادِرٌ «8» يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ «9» فَما لَهُ مِنْ قُوَّةٍ وَ لا ناصِرٍ «10»

سوگند به آسمان و ستاره طارق. و تو چه دانى كه طارق چيست؟ ستاره‌اى است درخشنده. (به اينها سوگند كه) هيچ كس نيست مگر آنكه بر او نگهبانى است. پس انسان بنگرد كه از چه آفريده شده است. از آبى جهنده آفريده شده است. كه از بين كمر و سينه بيرون مى‌آيد. همانا او بر باز گرداندنش تواناست. روزى كه اسرار آشكار شود. پس براى انسان، هيچ قدرتى (از درون) و ياورى (از بيرون) نيست.

نکته ها

«طارق» به معناى كسى است كه در شب وارد شود و در را بكوبد. «طرق» كوبيدن و «مطرقة» وسيله كوبيدن است و «طريق» به راه گفته مى‌شود، زيرا زير پا كوبيده مى‌شود.

«ثاقب» به معناى سوراخ كردن است، گويا اين ستاره با نور خود تاريكى شب را سوراخ مى‌كند. «صلب» به معناى محكم و مراد از آن، ستون فقرات پشت است و «ترائب» به استخوان‌هاى سينه گفته مى‌شود.

«تُبْلَى» از «بلوى» به معناى آزمايش است كه عامل آشكار شدن حقيقت‌هاست.

جلد 10 - صفحه 444

طبق روايتى از امام صادق عليه السلام مراد از طارق، ستاره زُحَل است كه ستاره اميرالمؤمنين و اوصياى اوست. «1»

اشعث بن قيس كه از منافقان بود، شبانه حلوايى براى حضرت على عليه السلام آورد و در خانه را زد تا با هديه حلواى شب، در روز مرتكب خلافى شود. حضرت، نام او را كه شبانه در خانه‌اش را كوبيد، طارق ناميد. «2»

مشابه آيه 4 اين سوره را در سوره انفطار مى‌خوانيم: «وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظِينَ كِراماً كاتِبِينَ يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ» بر شما نگهبانانى گماشته شده كه بزرگوارانه، بدون كينه و سوء ظنّ، كارهاى شما را مى‌نويسند و آنچه انجام مى‌دهيد مى‌دانند.

پیام ها

1- انسان و تمام كارهاى او تحت حفاظت فرشتگان الهى است. (هم ثبت اعمال و هم حفظ از حوادث) «إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْها حافِظٌ»

2- چگونگى تولّد فرزند، از انعقاد نطفه تا خروج از شكم مادر، بايد مورد مطالعه و دقّت قرار گيرد كه هم زمينه خداشناسى است و هم معادشناسى. فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ‌ ...

3- انسان به خاطر دارا بودن عقل و علم و استعداد بايد در آفرينش خود دقت كند. «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ»

4- توجّه به آفرينش انسان، زمينه ايمان به معاد است. «عَلى‌ رَجْعِهِ لَقادِرٌ»

5- معاد جسمانى است و جسم انسان در قيامت دوباره زنده مى‌شود. «رَجْعِهِ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

إِنَّهُ عَلى‌ رَجْعِهِ لَقادِرٌ «8»

إِنَّهُ عَلى‌ رَجْعِهِ‌: به درستى كه خداى كه آفريننده انسان است از نطفه، بر باز گردانيدن او، يعنى بر اعاده او در روز قيامت و بعث براى جزاى اعمال، لَقادِرٌ: هر آينه تواناست.

تنبيه- برهان اثبات وقوع حشر را خداى تعالى در اين آيه بيان فرمايد. بدين تقرير كه بايد البتّه انسان تأمّل نمايد در خلقت اوليه كه از چه چيز خلق شده.

معلوم است كه قادر متعال از قطره آب جهنده كه منى باشد او را آفريده و به اين هيئت خاص در آورده، پس همان ذات يگانه خالق البتّه قادر است بر آنكه او را اعاده فرمايد در قيامت. چنانچه وقتى در مقام انكار گفتند: «من يعيدنا»:

كيست كه ما را زنده نمايد بعد از مرگ؟ در جواب فرمود: «قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ». «1» بگو آن كسى كه شما را در اول مرتبه از نطفه بيافريد و آن را جان داد، البته قادر خواهد بود كه استخوان‌هاى پوسيده را زنده سازد، بلكه بعث اسهل‌

---

«1» سوره اسراء آيه 51.

جلد 14 - صفحه 148

است از ايجاد مرتبه اول.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ «1» وَ ما أَدْراكَ مَا الطَّارِقُ «2» النَّجْمُ الثَّاقِبُ «3» إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْها حافِظٌ «4»

فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ «5» خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ «6» يَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ الصُّلْبِ وَ التَّرائِبِ «7» إِنَّهُ عَلى‌ رَجْعِهِ لَقادِرٌ «8» يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ «9»

فَما لَهُ مِنْ قُوَّةٍ وَ لا ناصِرٍ «10» وَ السَّماءِ ذاتِ الرَّجْعِ «11» وَ الْأَرْضِ ذاتِ الصَّدْعِ «12» إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ «13» وَ ما هُوَ بِالْهَزْلِ «14»

إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً «15» وَ أَكِيدُ كَيْداً «16» فَمَهِّلِ الْكافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْداً «17»

ترجمه‌

سوگند بآسمان‌

و آينده در شب و چه ميدانى تو چيست آينده در شب‌

آن ستاره درخشان است‌

نيست هيچ كسى مگر آنكه بر او نگهبانى است‌

پس بايد ببيند انسان از چه آفريده شد

آفريده شده از آب جهنده‌اى‌

كه بيرون ميآيد از پشت و استخوانهاى سينه‌

همانا آن آفريننده بر بر گرداندن او هر آينه توانا است‌

در روز كه آزموده شود اسرار نهانى‌

پس نيست مر او را هيچ نيرو و ياورى‌

سوگند بآسمان كه صاحب باز گشتن است‌

و بزمين كه صاحب شكافتن است‌

همانا آن هر آينه گفتارى است جدا كننده حق از باطل‌

و نيست آن بازيچه و شوخى‌

همانا آنان مكر مينمايند مكر نمودنى‌

و جزاى مكر ميدهم من جزا دادنى‌

پس مهلت ده كافران را و واگذار آنها را واگذاردن كمى.

تفسير

خداوند متعال قسم ياد فرموده بآسمان و آينده در شب و آشكار شونده در آن و ميفرمايد چه ميدانى تو اى پيغمبر مكرّم كه مراد از آينده در شب چيست چون طارق بر هر آينده در شب اطلاق ميشود و بيان فرموده كه مراد از آن ستاره درخشانى است كه نور آن از هفت آسمان گذشته بزمين ميرسد و قمّى ره نقل فرموده كه طارق ستاره درخشان زحل است كه در اعلى منازل آسمان جاى دارد و

---

جلد 5 صفحه 373

آن ستاره عذاب و قيامت است و در خصال از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه در جواب مردى از يمن كه قائل بنحوست زحل بود فرمود نه چنين است آن ستاره امير المؤمنين عليه السّلام و ستاره اوصياء است و آن ستاره درخشانى است كه خداوند در قرآن آنرا وصف فرموده و ثاقب خوانده براى آنكه مطلع آن آسمان هفتم است و آن بنور خود آسمانها را شكافته تا در آسمان دنيا نور بخش شده و جواب قسم آنست كه فرموده نيست هيچ نفسى و شخصى مگر آنكه بر او حافظ و نگهبانى است از ملائكه كه حفظ ميكند او را از خطرات و آفات و لما بتخفيف نيز قرائت شده و بنابر اين كلمه ان مخفّفه از مثقّله است و لام فاصله و ما زائده است و بقرائت مشهوره ان نافيه و لمّا بمعناى الّا است چنانچه بيان شد پس بايد انسان فكر كند و ببيند كه از چه خلق شده از آب جهنده پستى كه بيرون ميآيد از ميان پشت مرد و استخوانهاى سينه زن و بداند خداوندى كه او را از آن حال باين حال رسانده و حفاظت و نگهدارى از او ميكند قادر است كه دو مرتبه او را زنده نمايد و بمقامات بالاترى برساند و براى اين او را خلق فرموده و حفظ ميفرمايد نه براى آنكه چند روز زندگانى مشوب بآلام و اسقام نموده و نيست و نابود گردد پس بايد خود را قابل نمايد از براى نيل بآن مقام بدستوريكه خداوند بتوسط انبياء عظام و اوصياء كرام خود باو داده است و آن روز كه بنده در آن بكمال لايق خود ميرسد روزى است كه سرائر و ضمائر و اعمال خوب و بد او آشكار و از يكديگر ممتاز ميگردد باختبار چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه پرسيدند آن سرائرى كه خداوند اختبار ميفرمايد بندگان را بآن در قيامت چيست فرمود سرائر شما اعمالتان است از نماز و روزه و زكوة و وضو و غسل و هر واجبى چون اعمال تمامى اسرار خفيّه است پس اگر بخواهد مرد با آنكه نماز نخوانده باشد ميگويد خوانده‌ام و اگر وضو نگرفته باشد ميگويد گرفته‌ام و ظاهرا سرائر اعمّ از عقائد و اخلاق و اعمال باشد و در روايت بيان افراد خفيّه شده تا تصوّر نشود كه مخصوص بعقائد و اخلاق است كه در باطن وجود دارد و احيانا بآثار كشف ميشود پس نيست براى انسان در آن روز نيرو و ياورى و قمّى ره نقل نموده كه نيست براى او قوّتى كه تقويت پيدا كند بآن بر

---

جلد 5 صفحه 374

خالق خود و نه ياورى كه يارى كند او را و مانع شود از اراده خدا اگر بخواهد عذاب كند او را و نيز خداوند قسم ياد فرموده بآسمان كه داراى گردش و رجوع در هر دور است بمبدء حركت خود چنانچه گفته‌اند كواكب سبع سيّاره متحرّكند بحركت افلاكشان و قمّى ره نقل فرموده كه مراد آسمان داراى باران است و گفته شده باران را رجع خوانده‌اند براى آنكه خداوند رجوع ميدهد آنرا در وقتى بعد از وقتى و نيز قسم ياد فرموده بزمين كه واجد شكافتن و بيرون آوردن روئيدنيها و چشمه‌ها است و جواب قسم آنست كه قرآن كلام فارق بين حق و باطل است به بيان هر يك از آن دو چنانچه در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده و جدّى است بازيچه و شوخى نيست كفار مكّه و قريش مكر و حيله مينمايند با تمام قواء براى خاموش نمودن نور آن و باطل نمودن سعى تو منهم در مقابل آنها كارى ميكنم كه مكر و حيله آنها باطل شود و شبيه باشد بكار آنها چون آنها را مهلت ميدهم و در ناز و نعمت ميپرورانم تا هر چه از دستشان بر آيد بكنند و استحقاقشان كامل گردد پس ناگهان آنها را ميگيرم و بانتقام كامل ميرسانم اى پيغمبر محترم تو هم بآنها مهلت بده و با آنها مدارا كن و در صدد انتقام كشيدن از آنها مباش و تعجيل در امر منما مهلت ده آنانرا مهلت كمى و قمّى ره نقل فرموده كه واگذار آنها را كمى و گفته شده خداوند خواسته كلام مؤكّد باشد و لفظ تكرار نشود لذا مهّلهم را به امهلهم تأكيد فرموده كه آن از باب تفعيل و اين از باب افعال است و اينكه مهلت موصوف بكمى شده براى آنست كه چيزيكه محقّق الوقوع است كه عذاب آخرت باشد نزديك است و فاصله‌اش كم است و بنظر حقير براى مزيد تهديد وعده عذاب و انتقام نزديك بآنها داده يا در دم مرگ و بعد از آن بعذابهاى گوناگون برزخى يا در زمان حيات بقتل و ذلّت و اسارت در فتوحات اسلامى و ظاهرا قلّت مستفاد از رويدا باعتبار آنست كه مصغّر ارواد بمعناى امهال است گويند أرودا روادا يعنى أمهل امهالا و وعده عذاب مستفاد از امر بمهلت دادن در زمان كم است يعنى من بزودى انتقام از آنها خواهم كشيد در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه قرائتش در نمازهاى واجب خود سوره و السّماء و الطّارق باشد از براى او است در نزد خداوند روز قيامت جاه و منزلت و باشد از رفقاء انبياء و اصحاب ايشان در بهشت‌

---

جلد 5 صفحه 375

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

إِنَّه‌ُ عَلي‌ رَجعِه‌ِ لَقادِرٌ «8»

محققا ‌اينکه‌ خداي‌ متعال‌ ‌بر‌ برگردانيدن‌ انسان‌ ‌هر‌ آينه‌ قدرت‌ دارد. ‌اينکه‌ بيان‌ ‌براي‌ رد منكرين‌ معاد ‌است‌ ‌که‌ استدلال‌ ميكنند ‌که‌ چگونه‌ ميشود عظام‌ پوسيده‌ و بدن‌ خاك‌ ‌شده‌ انسان‌ شود، خداوند ‌در‌ بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ بهمين‌ مفاد جواب‌ ‌آنها‌ ‌را‌ داده‌ ‌که‌ قدرت‌ الهي‌ ‌غير‌ متناهي‌ ‌است‌ و ‌بر‌ همه‌ چيز قادر ‌است‌، خدايي‌ ‌که‌ آتش‌ نمرود ‌را‌ سرد و سلامت‌ كند و بفرمايد: يا نارُ كُونِي‌ بَرداً وَ سَلاماً عَلي‌ إِبراهِيم‌َ و عصاي‌ موسي‌ ‌را‌ مار و افعي‌ كند و يك‌ قسمت‌ يهود ‌را‌ ميمون‌ و خوك‌ كند و بفرمايد: كُونُوا قِرَدَةً خاسِئِين‌َ بقره‌ ‌آيه‌ 65، و آهن‌ ‌را‌ ‌در‌ دست‌ داود نرم‌ كند: وَ أَلَنّا لَه‌ُ الحَدِيدَ سبأ ‌آيه‌ 10، جايي‌ ‌که‌ عيسي‌ باذن‌ ‌خدا‌ مرده‌هاي‌ پوسيده‌ ‌را‌ زنده‌ كند ‌که‌ فرمود: أُحي‌ِ المَوتي‌ بِإِذن‌ِ اللّه‌ِ خداي‌

جلد 18 - صفحه 78

عيسي‌ قدرت‌ ندارد مرده‌ ‌را‌ زنده‌ كند، جايي‌ ‌که‌ هفتاد نفر ‌از‌ قوم‌ موسي‌ ‌به‌ رجفه‌ هلاك‌ شدند سپس‌ ‌آنها‌ ‌را‌ برگردانيد و زنده‌ كرد ‌که‌ ميفرمايد: وَ اختارَ مُوسي‌ قَومَه‌ُ سَبعِين‌َ رَجُلًا لِمِيقاتِنا فَلَمّا أَخَذَتهُم‌ُ الرَّجفَةُ ... الايه‌ اعراف‌ ‌آيه‌ 155. و ‌غير‌ ‌ذلک‌ ‌از‌ موارد بسيار ‌که‌ ‌در‌ آيات‌ و اخبار بيان‌ ‌شده‌ بلكه‌ بسياري‌ ‌از‌ حيوانات‌ ‌از‌ خاك‌ خلق‌ ميشوند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 8)- سپس از این بیان نتیجه‌گیری کرده، می‌گوید: «مسلما او [- خدایی که انسان را از چنین چیز پستی آفرید] می‌تواند او را بازگرداند» (انه علی رجعه لقادر).

در آغاز خاک بود، و سپس بعد از طی مراحلی به صورت نطفه درآمد، و نطفه

ج5، ص466

نیز بعد از طی مراحل پیچیده و شگفت‌انگیزی، تبدیل به انسان کاملی شد، بنابر این بازگشت او به حیات و زندگی مجدد هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، بر اعاده مجدد انسان پس از مرگ او، توانمند است. (إنّه على رجعه لقادر)

۲ - آفرینش انسان از منى، برهان قدرت خداوند بر معاد و تجدید حیات انسان است. (خلق من ماء ... یخرج ... إنّه على رجعه لقادر)

۳ - تمام انسان ها پس از مرگ، دوباره زنده خواهند شد. (إنّه على رجعه لقادر) آیه شریفه صرفاً در مقام بیان توانمندى خداوند نیست; بلکه در صدد دفع پندار منکران معاد نیز مى باشد.

موضوعات مرتبط

• انسان: انسان ها پس از مرگ ۳; عنصر خلقت انسان ۲
• خدا: دلایل قدرت خدا ۲; قدرت خدا ۱
• خلقت: خلقت از منى ۲
• مردگان: احیاى مردگان ۳; دلایل احیاى مردگان ۲; قدرت بر احیاى مردگان ۱
• معاد: دلایل معاد ۲