يونس ٧٥

ثُمَ‌ بَعَثْنَا مِنْ‌ بَعْدِهِمْ‌ مُوسَى‌ وَ هَارُونَ‌ إِلَى‌ فِرْعَوْنَ‌ وَ مَلَئِهِ‌ بِآيَاتِنَا فَاسْتَکْبَرُوا وَ کَانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ‌

کپی متن آیه
ثُمَ‌ بَعَثْنَا مِنْ‌ بَعْدِهِمْ‌ مُوسَى‌ وَ هَارُونَ‌ إِلَى‌ فِرْعَوْنَ‌ وَ مَلَئِهِ‌ بِآيَاتِنَا فَاسْتَکْبَرُوا وَ کَانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ‌

ترجمه

بعد از آنها، موسی و هارون را با آیات خود به سوی فرعون و اطرافیانش فرستادیم؛ اما آنها تکبّر کردند (و زیر بار حق نرفتند؛ چرا که) آنها گروهی مجرم بودند!

|آن‌گاه از پى آنان موسى و هارون را با آيات خويش به سوى فرعون و اشراف او فرستاديم، ولى آنها بزرگى كردند و قومى عصيانگر بودند

سپس، بعد از آنان موسى و هارون را با آيات خود، به سوى فرعون و سران [قوم‌] وى فرستاديم، و[لى آنان‌] گردنكشى كردند و گروهى تبهكار بودند.

آن‌گاه بعد از آن رسولان، موسی و هارون را با معجزات خود به سوی فرعون و اشراف مملکت او فرستادیم، آنها هم گردنکشی کردند و مردمی تبهکار بودند.

آن گاه پس از آنان موسی و هارون را با آیات خود به سوی فرعون و اشراف و سران قومش فرستادیم، پس آنان تکبّر ورزیدند و آنان گروهی گنهکار بودند.

و پس از آنها موسى و هارون را همراه آياتمان بر فرعون و مهتران قومش مبعوث كرديم. و آنان سركشى كردند و مردمى تبهكار بودند.

سپس بعد از ایشان موسی و هارون را با معجزات خویش به سوی فرعون و بزرگان قومش فرستادیم، ولی استکبارورزیدند و قومی گناهکار بودند

سپس از پس ايشان موسى و هارون را با نشانه‌هاى خويش به سوى فرعون و مهترانش فرستاديم پس گردنكشى كردند و مردمى بزهكار بودند.

سپس بعد از آنان، موسی و هارون را برانگیختیم و همراه با آیات و معجزات خود به پیش فرعون و درباریانش فرستادیم. ولی تکبّر کردند (و خود را بالاتر از آن دیدند که از موسی و هارون پیروی کنند و آئین خدا را بپذیرند) و قوم گناهکاری شدند.

سپس، بعد از آنان موسی و هارون را با آیات خود، سوی فرعون و سرانش فرستادیم. پس گردنکشی کردند و گروهی تبهکار بوده‌اند.

سپس برانگیختیم پس از ایشان موسی و هارون را بسوی فرعون و قوم او به آیتهای ما پس کبر ورزیدند و شدند قومی گنهکاران‌

Then, after them, We sent Moses and Aaron with Our proofs to Pharaoh and his dignitaries. But they acted arrogantly. They were sinful people.

ترتیل:

ترجمه:

يونس ٧٤	آیه ٧٥	يونس ٧٦
سوره : سوره يونس نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَلَأ»: درباریان. اشراف. «إسْتَکْبَرُوا»: تکبّر ورزیدند. خویشتن را بالاتر و بزرگتر از آن دیدند که به راه خدا روند و حقیقت را بشنوند.

تفسیر

---

• آيات ۹۳ - ۷۵، سوره يونس
• وقايعى از سرگذشت ، پيغمبر اسلام (ص ) و مسلمين ، كه داستان موسى (ع ) به وقايعآن اشاره دارد
• گفتگوى موسى (ع ) با فرعونيان و...
• بيان حقيقت سحر از زبان حضرت موسى (ع )
• مراد از ((ذرية من قومه )) كه به موسى (ع ) ايمان آوردند واقوال مفسرين در اين باره
• ضعيفان بنى اسرائيل با ترس و واهمه از فرعون و اطرافيان توانگر او به موسى (ع )گرويدند اگر مؤ من هستيد و تسليم خدائيد، بر اوتوكل كنيد
• دعاى بنى اسرائيل : ((ربنا لا تجعلنا فتنة للقوم الظالمين )) دعا براى رفع ضعف وذلت از خودشان بوده است
• امر به خانه سازى براى بنى اسرائيل
• ابتداء به اضلال ، بر خداوند محال است ولىاضلال براى مجازات محال نيست و مال و زينت دادن به فرعونيان از اين باب بوده است
• دعاى موسى (ع ) عليه فرعون و فرعونيان پس از ياءس از هدايت آنان
• استجابت نفرين موسى و هارون عليه فرعونيان
• ايمان آوردن فرعون در آستانه هلاكت ، و مردود بودن ايمان و توبه او
• اشاره به رابطه نفس و بدن و بيان اينكه انسانيت انسان به نفس او است و بدن ، مركب وابزار كار نفس ‍ است
• وجوهى كه در معناى : ((ننجيك ببدنك )) گفته شده و بيان اينكه علت انتساب نجات بهبدن فرعون ، اتحاد شديد بين نفس و بدن است
• معناى ((مبواء صدق )) كه در وصف مسكن بنىاسرائيل آمده است و اشاره به مفهومى كه از اضافه اشياء و مفاهيم به كلمه ((صدق ))،استفاده مى شود

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسى‌ وَ هارُونَ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ بِآياتِنا فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ «75»

سپس بعد از آنان، موسى و هارون را همراه با معجزات خويش، به سوى فرعونِ و سران قومش فرستاديم، امّا آنان كه گروهى تبهكار بودند، استكبار ورزيدند (و دعوت پيامبران را نپذيرفتند).

نکته ها

مراد از «ملأ»، چهره‌هاى چشم پُر كن مثل كاخ نشينان و درباريان است كه اطرافيان فرعون محسوب مى‌شدند. فرعون جامعه را به دو دسته‌ى كاخ‌نشينِ قبطى و محرومينِ سبطى تقسيم كرده بود و يك گروه را به بردگى كشيده بود و گروه ديگر كاخ‌نشينان بودند.

«وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ» «1»

جرم بزرگ فرعون، ادّعاى خدايى او، «أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى‌» «2» و كشتن كودكان بى‌گناه و زنده نگهداشتن دختران براى كنيزى بود. «سَنُقَتِّلُ أَبْناءَهُمْ وَ نَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ» «3»

پیام ها

1- مبارزه با طاغوت، اوّلين وظيفه‌ى انبياست. زيرا مبارزه با علّت فساد مهم‌تر از

---

«1». قصص، 4.

«2». نازعات، 24.

«3». اعراف، 124.

جلد 3 - صفحه 605

معلولِ آن است. «فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ»

2- آنجا كه بافت جامعه، قومى و قبيله‌اى بوده، پيامبران سراغ اقوام مى‌رفتند، امّا آنجا كه تشكيلات و نظام داشته، سراغ ريشه‌ها مى‌رفتند. «1» «إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ»

3- طاغوت‌ها، قدرت خود را از ياران و اطرافيان دارند وگرنه خود از درون پوكند. «وَ مَلَائِهِ»

4- انبيا معجزه داشتند. بَعَثْنا ... بِآياتِنا

5- همواره فرعون‌ها وطاغوت‌ها در برابر انبيا ايستاده‌اند. بَعَثْنا ... فَاسْتَكْبَرُوا

آنان كه به گناه عادت كنند، براحتى راه انبيا را نمى‌پذيرند. «كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسى‌ وَ هارُونَ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلائِهِ بِآياتِنا فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ (75)

بعد از آن، قصه ثانيه: شرح حال حضرت موسى عليه السلام و فرعون را بيان فرمايد:

ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسى‌ وَ هارُونَ‌: پس فرستاديم و مبعوث ساختيم بعد از آن پيغمبران، يا بعد از امم موسى عليه السّلام و برادرش هارون را. إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ بِآياتِنا: به سوى فرعون و قوم او به معجزات و دلالات براى دعوت ايشان از كفر و ضلالت به ايمان و هدايت. به قول مورخين، ولادت موسى بن عمران عليه السّلام سه هزار و هفتصد و چهل و هشت سال بعد از هبوط آدم عليه السّلام، و ولادت هارون سه هزار و هفتصد و چهل و پنج سال بوده. اين دو بزرگوار آمدند و دعوت به حق نمودند. فَاسْتَكْبَرُوا: پس تكبر كردند فرعون و فرعونيان از اطاعت رسولان ما، و ترفع نمودند از ايمان به آيات ما. وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ‌: و مجرم و گناهكار و كافر شدند به مخالفت امر الهى، و مستحق گرديدند عذاب و عقاب سبحانى را.

ج5، ص 371

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِ رُسُلاً إِلى‌ قَوْمِهِمْ فَجاؤُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانُوا لِيُؤْمِنُوا بِما كَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ كَذلِكَ نَطْبَعُ عَلى‌ قُلُوبِ الْمُعْتَدِينَ (74) ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسى‌ وَ هارُونَ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلائِهِ بِآياتِنا فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ (75) فَلَمَّا جاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا إِنَّ هذا لَسِحْرٌ مُبِينٌ (76) قالَ مُوسى‌ أَ تَقُولُونَ لِلْحَقِّ لَمَّا جاءَكُمْ أَ سِحْرٌ هذا وَ لا يُفْلِحُ السَّاحِرُونَ (77) قالُوا أَ جِئْتَنا لِتَلْفِتَنا عَمَّا وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا وَ تَكُونَ لَكُمَا الْكِبْرِياءُ فِي الْأَرْضِ وَ ما نَحْنُ لَكُما بِمُؤْمِنِينَ (78)

ترجمه‌

پس مبعوث نموديم بعد از او پيغمبرانى را بسوى قومشان پس آمدند آنها را با معجزات پس نبودند كه ايمان آورند بآنچه تكذيب نمودند آنرا از پيش اينچنين مهر مى‌نهيم بر دلهاى تجاوز كنندگان‌

پس مبعوث نموديم بعد از ايشان موسى و هرون را بسوى فرعون و كسانش با معجزاتمان پس تكبّر نمودند و بودند گروهى گناهكاران‌

پس چون آمد آنها را حقّ از نزد ما گفتند همانا اين هر آينه سحرى است آشكار

گفت موسى آيا ميگوئيد مر حق را چون آمد شما را آيا سحر است اين با آنكه رستگار نميشوند جادوگران‌

گفتند آيا آمدى نزد ما تا منصرف نمائى ما را از آنچه يافتيم بر آن پدران خود را و تا باشد براى شما بزرگى در زمين و نيستيم ما مر شما را گروندگان.

تفسير

خداوند بعد از حضرت نوح پيغمبرانى را مبعوث فرمود مانند هود و

---

جلد 3 صفحه 36

صالح و ابراهيم و لوط و شعيب و امثال اين بزرگواران هر يك را بر قوم خودشان با معجزات واضحه كه دلالت تامّه بر نبوّت ايشان داشت و اقوامشان اصرار بر كفر نمودند و ايمان نياوردند و دست از عقائد فاسده خودشان كه قبل از ظهور معجزات بدست ايشان داشتند بر نداشتند و تكذيبى كه در عالم ذر نموده بودند و در سوره اعراف ذكر شد در اين عالم از آنها بروز نمود و اثر آن مهر الهى كه به دلهاى آنها زده شده بود ظاهر گرديد در نتيجه خذلان و متابعت هوى و هوس و انس به معاصى و وحشت از حقّ و پس از ايشان خداوند حضرت موسى و هرون عليهما السلام را بر فرعون و اشراف قوم او مبعوث فرمود با معجزات زيادى كه محيّر العقول بود و شرح آنها داده شده و تكبّر و نخوت و غرور موجب آن شد كه متابعت ننمودند و دست از معاصى خودشان بر نداشتند و از فرط لجاج و عناد و تكبّر بعد از وضوح حقّ بظهور معجزات پى در پى گفتند واضح است كه اين كارها سحر است حضرت موسى به آنها فرمود اين چه سخنى است كه شما مى‌گوئيد و حقّ واضح را سحر ميخوانيد آيا اين معجزه آشكار سحر است با آنكه ساحران در دنيا بمراد نميرسند و مظفّر و منصور نميگردند و در آخرت رستگار نميشوند و من ميدانم و پيرامون سحر نگشته و نميگردم چون سحر دوام و ثبات ندارد و ساحر بالاخره رسوا خواهد شد و بنابر اين جمله أ سحر هذا كلام حضرت موسى و استفهام انكارى است و كلام قوم جمله انّه لسحر است كه محذوف شده براى دلالت قبل و بعد آن بر آن يا مراد از جمله أ تقولون للحقّ آنستكه آيا شما حق را باطل ميخوانيد و منكر ميشويد و حمل بر فساد ميكنيد بعد از وضوح و ظهور آن براى شما و بنابراين انكار و ياوه گوئى و عيب جوئى آنها مستفاد از همين جمله است و در هر حال جمله أ سحر هذا تا آخر آيه نميشود كلام قوم باشد چون آنها قطعا انكار حقّ را نموده بودند و اعجاز را سحر خوانده بودند و حضرت موسى باين جمله اظهار تعجّب از مقاله فاسده آنها فرموده و بجمله اخيره تبرئه ساحت مقدّس خود را نموده است و آنها در جواب اظهار تعصّب در بقاء بر شرك و بت پرستى كه كيش پدرانشان بود نمودند و ادّعاء حضرت موسى و هرون را حمل بر رياست طلبى و حبّ سلطنت و جاه كه ملازم با بزرگى و بزرگ منشى است كردند و ايمان نياوردند غافل از آنكه در مقابل اراده الهى نميتواند كسى قيام نمايد و به خسران دنيا و آخرت دچار

---

جلد 3 صفحه 37

خواهد شد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

ثُم‌َّ بَعَثنا مِن‌ بَعدِهِم‌ مُوسي‌ وَ هارُون‌َ إِلي‌ فِرعَون‌َ وَ مَلائِه‌ِ بِآياتِنا فَاستَكبَرُوا وَ كانُوا قَوماً مُجرِمِين‌َ (75)

‌پس‌ ‌از‌ ‌آن‌ رسل‌ فرستاديم‌ ‌از‌ ‌بعد‌ ‌آنها‌ موسي‌ و هارون‌ ‌را‌ بسوي‌ فرعون‌ و جمعيت‌ ‌آن‌ بآيات‌ ‌ما مثل‌ عصاء و يد بيضاء ‌پس‌ ‌آنها‌ تكبر ورزيدند و بودند قوم‌ گنهكار ثُم‌َّ بَعَثنا مِن‌ بَعدِهِم‌ ‌بعد‌ ‌از‌ انبياء و رسل‌ ‌ يا ‌ ‌بعد‌ ‌از‌ قوم‌ ‌آنها‌ ‌که‌ آخرين‌ ‌آنها‌ شعيب‌ و اهل‌ مدين‌ بودند موسي‌ و هارون‌ ‌که‌ هارون‌ تابع‌ موسي‌ و وزير ‌او‌ ‌بود‌ إِلي‌ فِرعَون‌َ وَ مَلَائِه‌ِ ملاء جمعيت‌ درباري‌ و امراء كشوري‌ و لشگري‌ فرعون‌ بودند ‌که‌ رئيس‌ ‌آنها‌ هامان‌ ‌بود‌ نخست‌وزير فرعون‌ و خبيث‌تر ‌از‌ فرعون‌ (لع‌) ‌بود‌ بآياتنا ‌که‌ ‌در‌ ‌آيه‌ دارد ‌في‌ تسع‌ آيات‌ نمل‌ ‌آيه‌ 12، و لكن‌ عمده‌ و اول‌ بعثت‌

جلد 10 - صفحه 433

دو آية ‌بود‌ يكي‌ القاء عصاء و يكي‌ بيرون‌ كردن‌ دست‌ ‌از‌ جيب‌ مثل‌ خورشيد درخشندگي‌ داشت‌.

فَاستَكبَرُوا كبر بزرگي‌ ‌است‌، تكبر بزرگي‌ كردن‌ ‌است‌، استكبار بزرگي‌ بخود بستن‌ ‌است‌ وَ كانُوا قَوماً مُجرِمِين‌َ چه‌ جرمي‌ بالاتر ‌از‌ اينكه‌ بگويد أَنَا رَبُّكُم‌ُ الأَعلي‌ نازعات‌ ‌آيه‌ 24، و ‌او‌ ‌را‌ بخدايي‌ پرستش‌ كنند و ظلمهايي‌ ‌که‌ ببني‌ اسرائيل‌ روا داشتند بغلام‌ و كنيزي‌ بگيرند و بچه‌هاي‌ ‌آنها‌ ‌را‌ بقتل‌ رسانند قال‌َ سَنُقَتِّل‌ُ أَبناءَهُم‌ وَ نَستَحيِي‌ نِساءَهُم‌ وَ إِنّا فَوقَهُم‌ قاهِرُون‌َ اعراف‌ ‌آيه‌ 124،

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 75)- بخشی از مبارزات موسی و هارون: از اینجا به بحث پیرامون موسی و هارون و مبارزات پیگیرشان با فرعون و فرعونیان می‌پردازد.

آیه می‌گوید: «سپس بعد از رسولان پیشین، موسی و هارون را به سوی فرعون و ملأ او همراه با آیات و معجزات فرستادیم» (ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسی وَ هارُونَ إِلی فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِ بِآیاتِنا).

اما فرعون و فرعونیان از پذیرش دعوت موسی و هارون سر باز زدند، و از این که در برابر حق سر تسلیم فرود آوردند «تکبر ورزیدند» (فَاسْتَکْبَرُوا).

آنها به خاطر کبر و خود برتربینی و نداشتن روح تواضع، واقعیتهای روشن را در دعوت موسی نادیده گرفتند چرا که: «آنها گروهی مجرم بودند»

ج2، ص307

(وَ کانُوا قَوْماً مُجْرِمِینَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - بعثت موسى و هارون (ع) پس از بعثت پیامبران بزرگ بعد از نوح (ع) بود. (و اتل علیهم نبأ نوح ... ثم بعثنا من بعده رسلا ... ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون)

۲ - موسى و هارون (ع) از سوى خدا مأمور بودند رسالت خود را به فرعون و سران حکومتش اعلان کنند و آنان را به ایمان فراخوانند. (ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه) «ملأ» به معناى رؤساست (لسان العرب).

۳ - موسى و هارون (ع) براى اثبات نبوت خود، داراى معجزات متعددى بودند. (ثم بعثنا ... موسى و هرون ... بأیتنا) با توجّه به جمله «قالوا إن هذا لسحر مبین» در آیه بعد، استفاده مى شود که مراد از «آیات» در این جا عبارت از کارهایى است که بشر بر انجام آن توانایى ندارد ; بلکه به طور یقین فعل خداست که به دست انسانى انجام گرفته است.

۴ - هارون (ع)، شریک و همتاى موسى (ع) در رسالت و مبارزه با فرعون و اشراف پیرامون او بوده است. (ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه)

۵ - معجزات، فعل خداست که با واسطه پیامبران صورت مى پذیرد. (ثم بعثنا ... بأیتنا) برداشت فوق از اضافه «آیات» - که عبارت از معجزات است - به «نا» استفاده شده است.

۶ - فرعون و اطرافیانش در گرایشهاى اعتقادى مردم، نقش تعیین کننده اى داشتند. (ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه) از این که خداوند موسى و هارون (ع) را - که براى هدایت مردم مبعوث شده بودند - مستقیماً به سوى فرعون و اطرافیانش فرستاد، برداشت فوق به دست مى آید.

۷ - فرعون و اطرافیان او، على رغم مشاهده نشانه هاى حقانیت رسالت موسى و هارون (ع)، آن را انکار کردند. (ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه بأیتنا فاستکبروا)

۸ - خودبرتربینى فرعون و اطرافیانش، مانع از پذیرش رسالت موسى و هارون(ع) (ثم بعثنا من بعدهم موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه بأیتنا فاستکبروا)

۹ - فرعون و اطرافیانش، مردمانى تبهکار و مجرم بودند. (إلى فرعون و ملإیه ... و کانوا قوماً مجرمین)

۱۰ - تبه کارى مستمر فرعون و اطرافیانش، عامل سرکشى آنان از پذیرش رسالت موسى و هارون (ع) (ثم بعثنا ... موسى و هرون إلى فرعون و ملإیه بأیتنا فاستکبروا و کانوا قوماً مجرمین)

۱۱ - جرم مستمر و تبه کارى، زمینه ساز پیدایش روح استکبار و سر باز زدن از پذیرش حق است. (فاستکبروا و کانوا قوماً مجرمین)

موضوعات مرتبط

• استکبار: آثار استکبار ۸ ; زمینه استکبار ۱۱
• اشراف فرعون: استکبار اشراف فرعون ۸ ; اشراف فرعون و عقیده مردم ۶ ; افساد اشراف فرعون ۹، ۱۰ ; حق ناپذیرى اشراف فرعون ۸، ۱۰ ; لجاجت اشراف فرعون ۷ ; مجرمیت اشراف فرعون ۹ ; نقش اشراف فرعون ۶
• افساد: آثار تداوم بر افساد ۱۰، ۱۱
• انبیا: انبیاى بعد از نوح (ع) ۱ ; تاریخ انبیا ۱ ; نقش انبیا ۵
• ایمان: دعوت به ایمان ۲
• جرایم: آثار تداوم جرایم ۱۱
• حق: زمینه حق ناپذیرى ۱۱ ; عوامل حق ناپذیرى ۱۰ ; موانع حق پذیرى ۸
• خدا: افعال خدا ۵
• فرعون: استکبار فرعون ۸ ; افساد فرعون ۹، ۱۰ ; حق ناپذیرى فرعون ۸، ۱۰ ; فرعون و عقیده مردم ۶ ; لجاجت فرعون ۷ ; مجرمیت فرعون ۹ ; نقش فرعون ۶
• مجرمان: ۹
• معجزه: منشأ معجزه ۵
• موسى(ع): تاریخ بعثت موسى(ع) ۱ ; تعدد معجزه موسى(ع) ۳ ; دعوت موسى(ع) ۲ ; دلایل نبوت موسى(ع) ۳ ; رسالت موسى(ع) ۲ ; شریک رسالت موسى(ع) ۴ ; مبارزه موسى(ع) ۴ ; مکذبان موسى(ع) ۷، ۸، ۱۰ ; موسى(ع) و اشراف فرعون ۲، ۴ ; موسى(ع) و فرعون ۲، ۴
• هارون(ع): تاریخ بعثت هارون(ع) ۱ ; تعدد معجزه هارون(ع) ۳ ; دعوت هارون(ع) ۲ ; دلایل نبوت هارون(ع) ۳ ; رسالت هارون(ع) ۲، ۴ ; مبارزه هارون(ع) ۴ ; مکذبان هارون(ع) ۷، ۸، ۱۰ ; هارون(ع) و اشراف فرعون ۲، ۴ ; هارون(ع) و فرعون ۲، ۴