روایت:الکافی جلد ۱ ش ۴۶۷

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ الْحُجَّة

عده من اصحابنا عن احمد بن محمد بن خالد عن ابيه عمن ذكره عن محمد بن عبد الرحمن بن ابي ليلي عن ابيه عن ابي عبد الله ع قال :

إِنَّكُمْ لاَ تَكُونُونَ صَالِحِينَ حَتَّى تَعْرِفُوا وَ لاَ تَعْرِفُوا حَتَّى تُصَدِّقُوا وَ لاَ تُصَدِّقُوا حَتَّى تُسَلِّمُوا أَبْوَاباً أَرْبَعَةً لاَ يَصْلُحُ أَوَّلُهَا إِلاَّ بِآخِرِهَا ضَلَّ أَصْحَابُ اَلثَّلاَثَةِ وَ تَاهُوا تَيْهاً بَعِيداً إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لاَ يَقْبَلُ إِلاَّ اَلْعَمَلَ اَلصَّالِحَ وَ لاَ يَقْبَلُ اَللَّهُ إِلاَّ اَلْوَفَاءَ بِالشُّرُوطِ وَ اَلْعُهُودِ فَمَنْ وَفَى لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِشَرْطِهِ وَ اِسْتَعْمَلَ مَا وَصَفَ فِي عَهْدِهِ نَالَ مَا عِنْدَهُ وَ اِسْتَكْمَلَ مَا وَعَدَهُ‏ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَخْبَرَ اَلْعِبَادَ بِطُرُقِ اَلْهُدَى وَ شَرَعَ لَهُمْ فِيهَا اَلْمَنَارَ وَ أَخْبَرَهُمْ كَيْفَ يَسْلُكُونَ فَقَالَ‏ وَ إِنِّي لَغَفََّارٌ لِمَنْ تََابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صََالِحاً ثُمَّ اِهْتَدى‏ََ وَ قَالَ‏ إِنَّمََا يَتَقَبَّلُ اَللََّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِينَ‏ فَمَنِ اِتَّقَى اَللَّهَ فِيمَا أَمَرَهُ لَقِيَ اَللَّهَ مُؤْمِناً بِمَا جَاءَ بِهِ‏ مُحَمَّدٌ ص‏ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ‏ فَاتَ قَوْمٌ وَ مَاتُوا قَبْلَ أَنْ يَهْتَدُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ آمَنُوا وَ أَشْرَكُوا مِنْ حَيْثُ لاَ يَعْلَمُونَ إِنَّهُ مَنْ أَتَى اَلْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا اِهْتَدَى وَ مَنْ أَخَذَ فِي غَيْرِهَا سَلَكَ طَرِيقَ اَلرَّدَى وَصَلَ اَللَّهُ‏ طَاعَةَ وَلِيِّ أَمْرِهِ بِطَاعَةِ رَسُولِهِ‏ وَ طَاعَةَ رَسُولِهِ‏ بِطَاعَتِهِ فَمَنْ تَرَكَ طَاعَةَ وُلاَةِ اَلْأَمْرِ لَمْ يُطِعِ اَللَّهَ وَ لاَ رَسُولَهُ‏ وَ هُوَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا أُنْزِلَ‏ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ اِلْتَمِسُوا اَلْبُيُوتَ‏ اَلَّتِي‏ أَذِنَ اَللََّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اِسْمُهُ‏ فَإِنَّهُ أَخْبَرَكُمْ أَنَّهُمْ‏ رِجََالٌ لاََ تُلْهِيهِمْ تِجََارَةٌ وَ لاََ بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اَللََّهِ وَ إِقََامِ اَلصَّلاََةِ وَ إِيتََاءِ اَلزَّكََاةِ يَخََافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ اَلْقُلُوبُ وَ اَلْأَبْصََارُ إِنَّ اَللَّهَ قَدِ اِسْتَخْلَصَ اَلرُّسُلَ لِأَمْرِهِ ثُمَّ اِسْتَخْلَصَهُمْ‏ مُصَدِّقِينَ بِذَلِكَ فِي‏ نُذُرِهِ فَقَالَ‏ وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلاََّ خَلاََ فِيهََا نَذِيرٌ تَاهَ‏ مَنْ جَهِلَ وَ اِهْتَدَى‏ مَنْ أَبْصَرَ وَ عَقَلَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ‏ فَإِنَّهََا لاََ تَعْمَى اَلْأَبْصََارُ وَ لََكِنْ تَعْمَى اَلْقُلُوبُ اَلَّتِي فِي اَلصُّدُورِ وَ كَيْفَ يَهْتَدِي مَنْ لَمْ يُبْصِرْ وَ كَيْفَ يُبْصِرُ مَنْ لَمْ يَتَدَبَّرْ اِتَّبِعُوا رَسُولَ اَللَّهِ‏ وَ أَهْلَ بَيْتِهِ‏ وَ أَقِرُّوا بِمَا نَزَلَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ وَ اِتَّبِعُوا آثَارَ اَلْهُدَى فَإِنَّهُمْ عَلاَمَاتُ اَلْأَمَانَةِ وَ اَلتُّقَى وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ لَوْ أَنْكَرَ رَجُلٌ عِيسَى اِبْنَ مَرْيَمَ ع‏ وَ أَقَرَّ بِمَنْ سِوَاهُ مِنَ اَلرُّسُلِ لَمْ يُؤْمِنْ اِقْتَصُّوا اَلطَّرِيقَ‏ بِالْتِمَاسِ اَلْمَنَارِ وَ اِلْتَمِسُوا مِنْ وَرَاءِ اَلْحُجُبِ اَلْآثَارَ تَسْتَكْمِلُوا أَمْرَ دِينِكُمْ وَ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ‏ رَبِّكُمْ‏

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۲, ۶۳

عبد الرحمن بن ابى ليلى از پدرش از امام صادق (ع) كه فرمود: به راستى شما مردمى صالح و شايسته نباشيد، تا معرفت پيدا كنيد و معرفت پيدا نكنيد تا باور كنيد و باور نكنيد تا تسليم شويد، چهار در است كه نخستين آنها شايسته نباشد جز به همراهى آخرشان آنها كه از سه در وارد شوند گمراه گردند و در سرگردانى و گمكاه دورى افتند. به راستى خداى تبارك و تعالى جز كار شايسته نپذيرد، و جز وفاء به شرط و پيمان نپذيرد، هر كه براى خدا به قرار او بپايد و پيمانى كه وصف نمود بكار بندد بدان چه نزد خدا است برسد و آنچه‏ را وعده داده است كاملا دريابد، به راستى خدا تبارك و تعالى بندگان را به راههاى هدايت مطلع ساخته و چراغ روشن براى آنها در آن راهها بر افروخته و به آنها خبر داده كه چگونه آن را پيمايند و فرموده است (۸۳ سوره طه): «به راستى من بسيار آمرزنده‏ام براى كسى كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته كند و سپس به راه حق رهبرى شود» و فرموده است (۳۱ سوره مائده): «همانا خدا از پرهيزكاران بپذيرد» هر كه بپرهيزد از خدا نيست به آنچه به او دستور داده، خدا را ملاقات كند در حالى كه مؤمن است بدان چه محمد (ص) آورده است. واى، واى، مردمى از دست رفتند و پيش از آنكه رهبرى شوند مردند، معتقد بودند كه مؤمنند ولى از آنجا كه نمى‏دانستند مشرك بودند، به راستى مطلب اين است كه هر كه از در به خانه در آيد رهبرى شود و هر كه از در به سوى ديگر گرايد، به راه نيستى رود، خدا طاعت ولى امرش را به طاعت رسولش پيوسته و طاعت رسولش را به طاعت خودش، هر كه سر از طاعت واليان امر بپيچد، نه خدا را اطاعت كرده و نه رسولش را و همان است اعتراف بدان چه خدا عز و جل فرو فرستاده كه فرموده است (۳۱ سوره اعراف): «برگيريد زيور خود را در هر مسجدى» (۳۶ سوره نور): «و خواهش كنيد خانه‏هائى كه خدا اجازه داده است و اعلام فرموده كه بر فراز باشند و نامش در آنها برده شود، زيرا كه خدا گزارش داده است به شما» (دنبال همين آيه) «رادمردانى كه بازرگانى و داد و ستد آنها را از ذكر خدا باز ندارد و از بپا داشتن نماز و دادن زكاة، مى‏ترسند از روزى كه دلها و ديده‏ها در آن زير و رو مى‏شوند». خدا رسولان خود را ويژه كار خويش برگزيد و تصديق دهندگان به آژيرهاى خود ساخت و فرمود (۲۴ سوره فاطر): «هيچ امتى نيست جز آنكه در ميان آن بيم دهنده‏اى گذشته است» گم باد هر كه‏ نادان است و رهجو باد هر كه بينا و خردمند است، به راستى خدا عز و جل مى‏فرمايد (۴۶ سوره حج): «به راستى ديده آنها كور نيست ولى دلى كه در درون دارند كور است» چطور نابينا ره جويد و چگونه بينا شود كسى كه نيانديشد. پيروى كنيد از رسول خدا (ص) و خاندانش و اعتراف كنيد بدان چه از نزد خدا نازل شده و پيرو آثار هدايت شويد، زيرا كه آنان علامات امانت و تقوايند، و بدانيد كه اگر كسى عيسى بن مريم را انكار كند و به ديگر رسل اقرار كند مؤمن نباشد، راه را در پرتو چراغگاه پيمائيد و آثار پشت پرده را بجوئيد تا دين خود را كامل سازيد و به خدا پرورنده خود ايمان بياوريد.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۲۵۷

امام صادق (ع) فرمود: شما صالح نباشيد جز اينكه معرفت پيدا كنيد و معرفت نيابيد جز اينكه تصديق كنيد و تصديق نكنيد جز اينكه تسليم باشيد. هر چهار در (تسليم و تصديق و معرفت و صلاح) را بكوبيد كه نخستين آنها جز بهمراهى آخرشان شايسته نگردد، كسانى كه همراه سه در باشند گمراه گشته و در بيراهى دورى افتاده‏اند. خداى تبارك و تعالى جز عمل صالح نپذيرد و جز وفاء بشروط و پيمانها را نپذيرد، كسى كه شرطش را با خداى عز و جل وفا كند و آنچه خدا در پيمانش بيان كرده بكار بندد بآنچه نزد خداست برسد و وعده خدا را كاملا دريابد، خداى تبارك و تعالى بندگانش را براههاى هدايت خبر داده و براى ايشان در آن راهها چراغهاى بلند قرار داده و بآنها خبر داده است كه چگونه راه پيمايند و فرموده است (۸۳ سوره ۳۰) «و من آمرزگار آن كسانم كه توبه كرده و عمل صالح داشته و سپس راه هدايت پيمايد. و فرموده است» (۳۱ سوره ۵) «خدا فقط از پرهيزكاران ميپذيرد» پس كسى كه از خدا نسبت باوامرش باك داشته باشد خدا را ملاقات كند در حالى كه مؤمن باشد بآنچه محمد (ص) آورده است، افسوس، افسوس، كه مردمى گذشتند و پيش از آنكه هدايت يابند بمردند و گمان بردند كه مؤمن هستند ولى از آنجا كه نميدانستند مشرك بودند، هر كه از در بخانه در آيد ره يافته و آنكه راهى غير از در پيش گيرد راه هلاكت پيموده. خدا اطاعت ولى امرش را بطاعت رسولش پيوسته و طاعت رسولش را بطاعت خودش، پس هر كه از واليان امر اطاعت نكند خدا و رسولش را اطاعت نكرده و همانست اقرار بآنچه از طرف خداى‏ عز و جل نازل گشته كه فرموده است (۳۱ سوره ۷) «در هر مسجدى پوشاك زيور بتن كنيد» و خواهش نمائيد و بجوئيد خانه‏هائى را كه خدا اجازه داده رفعت گيرند و نامش در آنها برده شود، زيرا خدا بشما خبر داده كه آنها (۳۶ سوره ۲۴) «مردانى باشند كه هيچ تجارت و داد و ستدى ايشان را از ياد خدا و گزاردن نماز و دادن زكاة باز ندارد و از روزى كه دلها و ديده‏ها در آن دگرگون شود بيم دارند» همانا خدا فرستادگانش را براى امرش برگزيد و سپس ايشان را باور دارندگان به بيمهاى خويش انتخاب كرده و فرموده (۲۴ سوره ۳۵) «هيچ امتى نيست مگر اينكه در ميانشان بيم رسانى بوده است» گمراه شد آنكه ندانست و ره يافت آنكه بينا و عاقل گشت. خداى عز و جل فرمايد (۴۶ سوره ۲۲) «نكته‏ايست!! ديدگان كور نيست بلكه دلهائى كه در سينه‏هاست كور است» چگونه ره يابد كسى كه بينا نيست و چگونه بينا شود كسى كه تفكر نكند. از رسول خدا و اهل بيتش پيروى كنيد و بآنچه از نزد خدا نازل گشته اعتراف نمائيد و در پى نشانه‏هاى هدايت رويد، زيرا كه ايشان علامات امانت و تقوايند و بدانيد كه اگر كسى عيسى بن مريم را انكار كند و به پيغمبران ديگر اعتراف نمايد، ايمان ندارد. روشنى‏گاه را بجوئيد و راه پيمائيد و آثار پشت پرده (امام پنهان و يا اخبار و احاديث و يا عنايات مخصوص خدا) را بخواهيد تا امر دينتان كامل شود و بخداى پروردگارتان مؤمن شويد.

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۵۷۱

چند نفر از اصحاب ما روايت كرده‏اند، از احمد بن محمد بن خالد، از پدرش، از آن‏كه او را ذكر كرده، از محمد بن عبدالرحمان بن ابى ليلى، از پدرش، از امام جعفر صادق عليه السلام كه آن حضرت فرمود كه: «صالح و نيكو نمى‏باشيد تا عارف شويد و خدا را بشناسيد، و عارف نمى‏باشيد تا تصديق كنيد، و تصديق نمى‏كنيد تا تسليم كنيد و گردن گذاريد درهاى چهارگانه را (كه عبارت است از: توبه كردن از شرك، و ايمان به وحدانيت، و عمل صالح، و هدايت يافتن به حجت‏هاى خدا كه در آيه بعد مذكور است. و بعضى گمان كرده‏اند كه درهاى چهارگانه: محمد و على و حسن و حسين‏اند- صلوات اللَّه عليهم-) و اول اين درها، صلاحيت ندارد مگر به آخر آن، و تسليم آن، بدون تسليم باقى نفع نمى‏بخشد، و اصحاب سه در از اين چهار در- كه مخالفانند كه درِ حجت را ندارند- گمراه شده‏اند و حيران گرديده‏اند؛ حيرانى دورى (تا به آنان كه صاحب هيچ درْ يا يك درْ و يا دو درند چه رسد). و به درستى كه خداى تبارك و تعالى قبول نمى‏فرمايد، مگر عملى را كه شايسته باشد، و نمى‏پذيرد از بندگان، مگر وفاى به شرطها و عهدهاى آن جناب (كه كنايه است از امور چهارگانه كه شروط آمرزش‏اند). پس هر كه با خداى عزّوجلّ به آن شروطى كه مقرر فرموده، وفا كند، و كار كند آنچه را كه در عهد و كتاب خويش وصف نموده، مى‏رسد به آنچه در نزد خداست از درجات بلند و آنچه را كه به او وعده داده، تمام آن را مى‏گيرد. به درستى كه خداى تبارك و تعالى بندگان خويش را به راه‏هاى هدايت خبر كرده، و در آن راه‏ها نشانه را از براى ايشان قرار داده، كه راستى آنها را با آن نشانه‏ها بفهمد، و ايشان را خبر داده كه چگونه سلوك كنند، و به چه وضع در آن راه روند. پس فرمود: «وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى‏» «۱»، يعنى: «به درستى كه من هر آينه به غايت آمرزنده‏ام كسى را كه توبه نمود از شرك، و از آن بازگشت و ايمان آورد به وحدانيت من و به آنچه پيغمبران من از نزد من آورده‏اند، و عمل شايسته‏اى را به‏جا آورد. پس راه راست يافت». و فرموده كه: «إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ» «۲»، يعنى: «جز اين نيست كه خداى تعالى عمل را قبول مى‏فرمايد از پرهيزگاران». پس هر كه از خدا پرهيز كند و بترسد از مخالفت او، در باب آنچه او را به آن امر فرموده، خدا را ملاقات كند و حال آن‏كه مؤمن باشد به آنچه محمد صلى الله عليه و آله آورده، وليكن اين پرهيزگارى و ملاقات بسيار دور است. و گروهى مردند و مردند پيش از آن‏كه راه راست يابند، و گمان كردند كه ايمان آورده‏اند و شرك آورده بودند، __________________________________________________

(۱). طه، ۸۲.
(۲). مائده، ۲۷.                                                                                                                                                          از آنجا كه نمى‏دانستند كه آن شرك است. به درستى كه هر كه در آيد به خانه‏ها از درهاى آن، راه راست يافته و هر كه در غير آن رفته، در راه هلاكت سلوك نموده. خدا طاعت و فرمان‏بردارى ولى و صاحب امر خود را به طاعت رسول خويش پيوند نموده، و طاعت رسول خويش را به طاعت خود وصل فرموده. پس هر كه طاعت واليان امر خدا را ترك كند، خدا و رسول او را اطاعت نكرده، و آن طاعت اقرار و اعتراف است به آنچه از نزد خداى عزّوجلّ فرود آمده: «خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» «۱»، يعنى: «فراگيريد آرايش خويش را در نزد هر مسجدى» (و مراد امام عليه السلام، اين است كه در نزد هر عبادتى، معرفت امام را داشته باشيد، و خود را به آن زينت دهيد). و بجوييد خانه‏هايى را كه خدا اذن داده و امر فرموده به آن‏كه برداشته شود و بلند گردد كه به تعظيم، آن را بلند قدر و بزرگ دانند و در آنها نام خدا ياد شود و احكام و آيات او را در آن خانه‏ها مذكور سازند.

پس به درستى كه خدا شما را خبر داده: «رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إِيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ» «۲»، يعنى: «در سوره نور كه ايشان- يعنى صاحبان آن خانه‏ها- مردانى چنداند كه از غايت استغراق در عبادت و انقياد امر او سبحانه، مشغول نمى‏سازد و باز نمى‏دارد ايشان را تجارت و بازرگانى، از ياد كردن خدا و به پا داشتن نماز و از دادن زكات، و با وجود مبادرت به طاعت و استغراق در بندگى و عبادت، مى‏ترسند از روزى كه دل‏ها بگردند در آن از دريافتن، و ديده‏ها از ديدن» (يا از هر طرف گردند تا بلكه بدانند كه چاره چيست، و ببينند كه نامه ايشان از كجا به ديد مى‏آيد، و اين ترجمه آيه‏اى است كه حضرت به طريق اقتباس در كلام خويش تضمين فرموده و نظم آيه چنين است). به درستى كه خدا رسولان را براى امر خويش خالص گردانيده (كه از غير او فارغند). بعد از آن، ايشان را خالص گردانيده؛ در حالتى كه تصديق شدگان بودند به سبب خلوص و اخلاص در باب انذارات خدا و ترسى كه به مردم مى‏دادند (از عقوبت‏هاى دنيوى و اخروى به معجزات يا اين‏كه هر يك از اين رسولان، تصديق همه را مى‏نمودند در ميانه پيغمبران منذر كه خدا ايشان را براى ترسانيدن خلائق فرستاد). پس فرمود: «وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِيها __________________________________________________

(۱). اعراف، ۳۱.
(۲). نور، ۳۷.                                                                                                                                                             نَذِيرٌ» «۱»، يعنى: «و نيست هيچ امتى از امم سابقه، مگر آن‏كه گذشت در ميان ايشان به پيغمبرى بيم كننده كه مردم را مى‏ترساند». و هر كه جاهل باشد و امام خود را نشناسد، سرگردان و متحير است، و هر كه بينا و عاقل باشد، و امام خويش را بشناسد، راه راست يافته است.

به درستى كه خداى عزّوجلّ مى‏فرمايد: «فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ» «۲»، يعنى: «پس به درستى كه قصه اين است كه: كور و نابينا نيست ظاهر ايشان؛ چه همه چيز را مى‏بينند، وليكن نابينا است از مشاهده اعتبار دل‏هايى كه در سينه‏هاى ايشان است». چگونه راه راست يابد آن‏كه بينايى ندارد؟ و چگونه بينايى به هم رساند آن‏كه تدبر و عاقبت انديشى نمى‏كند؟ پيروى كنيد رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت او را و اقرار كنيد به آنچه از نزد خدا فرود آمده و آثار هدايت را (كه آثار ائمه هدى است) پيروى نماييد؛ زيرا كه ايشان نشانه‏هاى امانت و پرهيزگارى‏اند. و بدانيد كه اگر مردى عيسى، پسر مريم را انكار كند و به هر كه غير او باشد از پيغمبران، اقرار داشته باشد، ايمان ندارد. و راه الهى را پيروى كنيد، به جستن نشانه آن (كه ائمه‏اند) و آثار ايشان را بجوييد از پس پرده‏هاى ظلمانى (كه عنكبوت، زبان مخالفان آن را تنيده)، تا امر دين خود را كامل گردانيد و به خدا كه- پروردگار شما است- ايمان آوريد». __________________________________________________

(۱). فاطر، ۲۴.
(۲). حج، ۴۶.