النجم ١٤: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۳#link25 | آيات ۱ - ۱۸، سوره نجم]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۳#link25 | آيات ۱ - ۱۸، سوره نجم]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۳#link26 | اشاره به غرض ومحتويات سوره مباركه نجم و مكى بودن آن]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۳#link26 | اشاره به غرض ومحتويات سوره مباركه نجم و مكى بودن آن]] | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴#link39 | اشاره به اختلاف درباره اينكه معراج پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) جسمانى وروحانى يا فقط روحانى بوده .]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴#link39 | اشاره به اختلاف درباره اينكه معراج پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) جسمانى وروحانى يا فقط روحانى بوده .]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link218 | آيه ۱۳-۱۸]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link218 | آيه ۱۳-۱۸]] | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link219 | آيه و ترجمه]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link219 | آيه و ترجمه]] | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۸: | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link225 | ۴ - معراج در روايات اسلامى]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link225 | ۴ - معراج در روايات اسلامى]] | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link226 | ۵ - گوشه اى از گفتگوهاى خداوند با پيامبرش در شب معراج :]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۲_بخش۲۴#link226 | ۵ - گوشه اى از گفتگوهاى خداوند با پيامبرش در شب معراج :]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى «15» | |||
نزد سدرة المنتهى. كه بهشتِ امن نزد آن است. | |||
===نکته ها=== | |||
«فَتُمارُونَهُ» از «مراء» به معناى جدال همراه با شك و ترديد و «نَزْلَةً» به معناى يكباره نازل شدن است. «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» نام مكانى نزديك بهشت موعود است كه مالامال از الطاف الهى است و به گفته روايات جز شخص پيامبر اسلام كسى از آن بالاتر نرفته است. «1» | |||
در حديث آمده است: آنجايى كه آخرين مرحله پرواز فرشتگان يا آخرين مرحله بالا رفتن اعمال مى‌باشد، به آن «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» مى‌گويند و در روايات مى‌خوانيم: «سدرة المنتهى» نام درختى است كه همراه هر برگ آن فرشته‌اى در حال تسبيح است. «2» | |||
چون در ماجراى معراج، ناباورى و ترديد بسيار است، خداوند يك بار در سوره اسراء فرمود: | |||
«سُبْحانَ الَّذِي» يعنى او از كار لغو منزّه است و معراج يك هدف بس عالى دارد و يك بار در اين سوره فرمود: چرا در اين باره جدال مى‌كنيد؟ أَ فَتُمارُونَهُ ... | |||
گرچه همه مردم زير نظر خداوند هستند، امّا خداوند گاهى بعضى را به طور خاص مورد نظر قرار مى‌دهد. «وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى» يعنى خداوند در معراج پيامبرش را يكبار ديگر مورد نظر ويژه قرار داد. همان گونه كه خداوند با اينكه با همه مردم است، «وَ هُوَ مَعَكُمْ» «3» ولى بودن او با متّقين به گونه‌اى ديگر است. «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا» «4» | |||
---- | |||
«1». تفسير كنزالدقائق. | |||
«2». تفاسير نمونه و مجمع‌البيان. | |||
«3». حديد، 4. | |||
«4». نحل، 128. | |||
جلد 9 - صفحه 312 | |||
آرى، همراه بودن و عنايت خداوند گاهى عام است و گاهى خاص. او پيامبرش را در آسمانها مهمان كرد و نزد سدرة المنتهى و بهشت موعود، مورد نظر خاص خود قرار داد. | |||
اين معنا در تفسير اطيب‌البيان ذكر شده، امّا در تفاسير ديگر به گونه‌اى ديگر معنا شده است: | |||
پيامبر، يك بار ديگر جبرئيل را با قيافه اصلى ديد و يا بار ديگر، خدا را با ديد باطنى ديد. | |||
دليل ما در انتخاب گفتار اطيب البيان اين است كه اين آيات در مقام تجليل از پيامبر و معراج اوست و ديدن جبرئيل، براى پيامبر كه مقامش بالاتر از جبرئيل است امتياز و تجليلى نيست و با سياق آيات خيلى تناسب ندارد، و نيز ديدن باطنى خداوند، براى پيامبر هميشه بوده و نه يكبار و دو بار، ولى لطف خاص خداوند در معراج قابل توجّه بوده است، چون خداوند با هدفى خاص پيامبرش را به آسمانها برد، بنابراين نگاه خاصى به او داشت. | |||
«رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى» | |||
در حديث مى‌خوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: من جبرئيل را نزد سدرة المنتهى ديدم. | |||
جبرئيل به پيامبر گفت: انتهاى حدّى كه خداوند براى من گذارده همين جاست و اگر بيشتر از آن بيايم، بالهايم خواهد سوخت. «1» | |||
===پیام ها=== | |||
1- افراد بى ايمان، تحمّل باور كردن مكاشفات و دريافت‌هاى اولياى خدا را ندارند و با بدبينى و ترديد با آنها به جدال مى‌پردازند. «أَ فَتُمارُونَهُ» | |||
2- در مسائل نظرى و فكرى، بحث و ترديد جاى دارد، ولى در محسوسات و ديدنى‌ها جايى ندارد. «أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى» | |||
3- شرط تبليغ، پذيرش همگانى نيست؛ بعضى انكار يا ترديد يا جدال مى‌كنند. | |||
«أَ فَتُمارُونَهُ» | |||
4- پرسش و دليل‌خواهى هميشه مورد سفارش است، «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ» «2» ولى | |||
---- | |||
«1». تفسير هدايت. | |||
«2». نحل، 43. | |||
جلد 9 - صفحه 313 | |||
مجادله و ستيز مورد توبيخ است. «أَ فَتُمارُونَهُ» | |||
5- بالاتر از بهشت نيز وجود دارد. «عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى» سدرة المنتهى به قدرى مهم است كه بهشت با آن عظمتش در كنار اوست. | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» | |||
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى: نزديك شجره سدرة المنتهى، و آن درختى است بالاى آسمان هفتم؛ در اصل عرش، و شاخ و برگ آن بر سر همه عالميان است. و علم ملائكه و ساير مخلوقات از آن در نمى‌گذرد، و اعمال ايشان نيز از آن تجاوز نكند، و آنچه ماوراى آنست جز خداى عالميان نمى‌داند؛ و لذا حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: «سلونى ما دون العرش» «2». نزد بعضى انتهاى آن به اين اعتبار است كه نهايت عروج ملائكه باشد، يا به اين معنى كه از فوق آن الطاف خداوندى و ساير اوامر پادشاهى به آن منتهى شود و از ما تحت آن ملائكه و ارواح مؤمنان صعود مى‌كند، و همه آنجا مجتمع شده از آن نمى‌گذرد و يكقدم از آن پيشتر نمى‌روند. | |||
تنبيه: احاديث وارده: | |||
1- توحيد صدوق رحمه الله- از حضرت صادق عليه السّلام سؤال شد از اين آيه، فرمود: ديد حضرت پيغمبر، جبرئيل را بر ساق آن مثل قطره (بر) سبزى؛ | |||
---- | |||
«1» تفسير قمى، ج 2 ص 334. | |||
«2» منهج الصادقين، ج 9، ص 77. | |||
جلد 12 - صفحه 333 | |||
كه براى او ششصد بال بود؛ پر كرده بود ما بين آسمان و زمين را «1». | |||
2- از حضرت رضا عليه السّلام، فرمود: چون سير داده شد حضرت پيغمبر به آسمان و رسيد نزد سدرة المنتهى، پاره شد براى آن حضرت حجابها، پس ديد از نور عظمت آنچه را كه خدا خواست «2». | |||
3- از حضرت باقر عليه السّلام مروى است فرمود: چون رسيد حضرت پيغمبر به سدرة المنتهى، تخلف نمود از او جبرئيل. حضرت فرمود: اى جبرئيل، در مثل اين موضع مرا واگذارى؟ جبرئيل گفت: مقدم شو پيش روى خود، پس قسم به خدا هر آينه رسيدى به جائى كه نرسيده از خلق خدا پيش از تو؛ پس ديدم از نور پروردگار و حائل شد بين من و سبحه. [گفتم: سبحه چيست؟] پس اشاره فرمود: حضرت به روى مبارك به زمين و به دست مبارك به آسمان و مى‌گفت: | |||
جلال ربى جلال ربى جلال ربى «3». | |||
4- در علل از حضرت باقر عليه السّلام فرمود: بدرستى كه سدرة المنتهى ناميده شد به جهت آنكه اعمال اهل زمين را ملائكه حفظه بالا مى‌برند تا محل سدره «4». | |||
5- حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: ديدم بر هر ورقى از اوراق آن ملكى ايستاده، تسبيح مى‌نمود خداى تعالى را. «5» | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى «11» أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى «12» وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى «13» عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى «15» | |||
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى «16» ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى «17» لَقَدْ رَأى مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى «18» أَ فَرَأَيْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّى «19» وَ مَناةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرى «20» | |||
ترجمه | |||
خطا نكرد دل آنچه را كه ديد | |||
آيا مجادله ميكنيد با او در آنچه ديده | |||
و بتحقيق ديد او را در يك فرود آمدن ديگر | |||
نزديك درخت سدرة المنتهى | |||
نزديك آن بهشت اقامتگاه است | |||
هنگاميكه ميپوشاند سدره را آنچه ميپوشاند | |||
منحرف بجانبى نشد چشم و تجاوز از حدّ ننمود | |||
بتحقيق ديد از نشانه‌هاى بزرگتر پروردگارش | |||
آيا پس ديديد لات و عزّى را | |||
و منات بت سوّمين ديگر را. | |||
تفسير | |||
قمّى ره در ذيل حديثى كه در آن قاب قوسين را امام عليه السّلام بما بين زه كمان و چوب آن تقدير فرموده نقل نموده كه پرسيدند از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم ما أوحى در آيه سابقه چيست و خدا چه وحى فرمود حضرت جواب داد وحى شد بمن كه على سيّد مؤمنين و امام متّقين و قائد غرّ محجّلين و اوّل خليفه خاتم النبيّين است پس مردم گفتگو كردند كه آيا اين از جانب خدا بوده يا از جانب پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پس خدا به پيغمبر خود فرمود بگو بآنها ما كذب الفؤاد ما رأى پس ردّ فرمود آنها را و فرمود أ فتمارونه على ما يرى و از چند روايت معتبر در اين مقام استفاده ميشود كه رؤيت حق بقلب بوده و رؤيت ببصر اختصاص بنور و آيات عظمت داشته و بنابراين مفاد آيات شريفه آنستكه خلاف واقع مشاهده ننمود قلب آنچه را مشاهده كرد آيا مراء و جدال ميكنيد شما با او در آنچه ميبيند و ميشنود و ميداند از شخص امير- المؤمنين و كلام خدا بدون واسطه و عظمت پروردگار چون بر حسب روايات عديده على عليه السّلام در تمام مقامات عاليه با پيغمبر بوده و حضرت او را در كنار خود مشاهده مينموده است و بتحقيق ديد پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نور حق را يكمرتبه ديگر در | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 87 | |||
وقت نزول از عرش و رسيدن بدرخت سدرة المنتهى كه جبرئيل آنجا متوقّف شده بود چون نتوانسته بود بالاتر رود و پيغمبر با رفرف بهشتى بالا رفته بود و در مراجعت او را ملاقات فرمود و با او داخل در بهشت شد و مقام خود و امير المؤمنين عليه السّلام را در آن مشاهده نمود پس در بين آنكه جبرئيل با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم صحبت مينمود نورى از انوار الهى ساطع گشت و حضرت از روزنه‌اى مانند ته سوزن ديد مانند آنچه را در مرتبه اولى ديده بود و در آيات سابقه ذكر شد چنانچه در برهان از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و آنكه خداوند در اينحال به پيغمبر خود خطاب فرمود كه اى محمد سبقت گرفته است رحمت من بر غضبم براى تو و ذريّه‌ات و قسم ياد فرمود بعزّت و جلال خود كه اگر تمام خلق يك چشم بهم زدن كوتاهى كنند در اداء حق تو و ذريّه طاهره‌ات همه را داخل در جهنّم خواهم نمود و اينكه نزلة موصوف بأخرى شده اگر چه بمعناى مرّه است ولى چون متضمّن معناى دنوّ است شايد براى آن باشد كه اينمرتبه محبوب بحبيب نزديك شده و مشاهده حاصل گشته در نزديك شدن ديگرى و سدرة المنتهى درختى است در آسمان هفتم و بهشت كه جايگاه اهل تقوى است در كنار آنست و اينكه منتهى ناميده شده براى آنستكه اعمال بندگان بتوسط ملائكه حافظين تا آنجا بالا ميرود و آنجا بكرام الكاتبين سپرده ميشود و شاخه‌هاى آن تا زير عرش و اطراف آن رفته است و چون نور خداوند تجلّى نمود براى پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پوشاند نور سدره را و احاطه نمود بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم و لرزه بر اندام مباركش افتاد ولى چشم را از آن برنداشت و بهم نزد و واداشت بر آن و تند نمود نظر دوربين را و خدا تأييد فرمود او را بقوّت بصر و بصيرت پس ديد از آيات عظمت الهى بزرگترين آنها را و قطر سدره يكصد سال راه از سالهاى دنيا است و يك برگ آن تمام اهل دنيا را ميپوشاند و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه ديدم بر هر برگى از برگهاى آن ملكى ايستاده و خدا را تسبيح مينمايد و در كافى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه خدا بزرگتر از من آيتى ندارد آنچه بيان شد مستفاد از اخبار معتبره اين باب و منطبق با ظاهر آيات است بنظر حقير ولى مفسّرين در تمام مراحل اختلافات سابقه را ادامه | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 88 | |||
داده‌اند در رؤيت اختلاف نموده‌اند كه ببصر بوده يا بصيرت و در مرئى اختلاف شده كه نور حق بود يا جبرئيل بصورت اصليّه و در اطراف سدرة المنتهى و جنّة المأوى اختلاف زيادتر شده و در آنكه چه چيز سدره را پوشانده از حدّ گذشته و حقير فائده مهمّى در ذكر آنها نمى‌بينم بلى مسلّم است كه مرئى ذات حق ببصر نبوده و در روايات استدلال شده بر اينمعنى بقول خداوند ما كذب الفؤاد ما رأى در صدر اين آيات و قول خداوند ذيلا لقد رأى من آيات ربه الكبرى و ظاهرا تجلّى اوّل براى ارائه حقايق ما فوق آسمانهاى هفتگانه بوده از قبيل عرش و كرسى و لوح و قلم و امثال آنها كه فوق اينعالم است و تجلّى دوّم براى ارائه حقايق اينعالم و هر دو در يك سفر بوده يكى در وقت عروج از آسمانها بعرش و ديگر در وقت نزول بآسمان هفتم ولى در بعضى از روايات تصريح شده كه معراج دو مرتبه بوده و در هر دو سفر امير المؤمنين عليه السّلام با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم بوده است و اللّه اعلم بحقائق الامور در هر حال خداوند خطاب بمشركين مكّه فرموده كه پيغمبر من ديد آيات عظمت مرا آيا شما ديديد لات و عزّى و منات بت سوّمى خودتان را كه مؤخّر از آندو و بيرون از حرم قرار گرفته چنانچه قمّى و غيره نقل فرموده‌اند و بنابراين اخرى وصف مستقلى است براى منات والا مؤكّد معناى ثالثه است و ظاهرا اينها مجسّمه‌هائى بودند كه بعنوان تصوير ملائكه ساخته بودند و عبادت ميكردند آنها را براى تقرّب بخدا چون ملائكه را دختران خدا ميدانستند خدا ميفرمايد آيا شما صورت اصلى اين بتها را ديديد كه براى آنها مجسمه ساخته‌ايد و اسم‌گذارى نموده‌ايد و بقيّه توضيحات اين قسمت در آيات آتيه بيايد انشاء اللّه تعالى. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري «13» عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي «14» عِندَها جَنَّةُ المَأوي «15» إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي «16» | |||
و هر آينه ديد او را دفعه ديگر نزد سدرة المنتهي که نزد سدرة المنتهي بود جنة المأوي. | |||
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري مفسرين فاعل رَآهُ را پيغمبر گفتند: و مرجع ضمير را جبرائيل که پيغمبر (ص) دو مرتبه جبرائيل را بصورة اصلي مشاهده كرده يكي در قاب قوسين او ادني و يكي در سدرة المنتهي، و ما مي‌گوييم فاعل رَآهُ خداوند متعال است و مرجع ضمير پيغمبر اكرم است، يعني حضرت رسول منظور نظر الهي واقع شد در سدرة المنتهي که آيات كبراي الهي را مشاهده كند در واقع حكمت معراج پيغمبر (ص) دو چيز بود يكي اينكه اسراري باو سپرده شد که هيچ نبي مرسلي | |||
جلد 16 - صفحه 327 | |||
و ملك مقربي حتي جبرائيل و حمله عرش و ساير ملائكه مقرّبين اطلّاعي و خبري نداشته باشند که در دعاء ندبه ميخواني | |||
(و علمته علم ما کان و ما يکون الي انقضاء خلقك) | |||
که بعض آنها را مأمور بود براي امّت بيان كند، و بعضي را بسپار بأوصياء خود و ممكن است بعض آن بايد مستور باشد و اينکه در موردي بود که دَنا فَتَدَلّي فَكان‌َ قاب‌َ قَوسَين‌ِ أَو أَدني که شرحش بيان شد، و حكمت ديگر اينكه آيات كبراي الهي را بحس مشاهده كند چنانچه در حق ابراهيم ميفرمايد: وَ كَذلِك‌َ نُرِي إِبراهِيم‌َ مَلَكُوت‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌ِ انعام آيه 75 اگر بابراهيم ملكوت السماوات و الارض را ارائه داد به پيغمبر اكرم فوق سماوات و ارض را نشان داد. | |||
عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي باشد که فوق آسمان هفتم است که. | |||
عِندَها جَنَّةُ المَأوي است که بهشت فوق آسمانها است، زيرا يوم القيامة نه آسماني است نه زميني که ميفرمايد يَوم‌َ نَطوِي السَّماءَ كَطَي‌ِّ السِّجِل‌ِّ لِلكُتُب‌ِ انبياء آيه 104 و ميفرمايد: وَ إِذَا السَّماءُ كُشِطَت تكوير آيه 11 يعني از جا كنده ميشود إِذَا السَّماءُ انفَطَرَت انفطار آيه 1 إِذَا السَّماءُ انشَقَّت انشقاق آيه 1 و غير اينها و مسلما بهشت بجاي خود هست پس فوق سماوات است و تفسير سدرة المنتهي بر ما معلوم نيست فقط از كلمه المنتهي استفاده ميشود که منتهاي عوالم جسماني بوده که ميفرمايد: إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي زماني که پوشانيد سدرة را آنچه پوشانيد که احدي جز ذات مقدّس پروردگار از او خبري نداشت شايد اشاره باشد بفوق عالم ناسوت و عالم ملكوت مثل عالم عقول عالم جبروت عالم لاهوت و حضرت رسالت مشاهده كرد آيات قدرت الهي را تا حدّ امكان. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 14)- و این شهود «نزد سدرة المنتهی» روی داد (عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی). | |||
در باره «سدرة المنتهی» هر چند در قرآن مجید توضیحی نیامده، ولی در اخبار و روایات اسلامی توصیفهای گوناگونی پیرامون آن آمده است این تعبیرات نشان می‌دهد که هرگز منظور درختی شبیه آنچه در زمین می‌بینیم نبود، بلکه اشاره به سایبان عظیمی است در جوار قرب رحمت حق که فرشتگان بر برگهای آن تسبیح می‌کنند و امتهائی از نیکان و پاکان در سایه آن قرار دارند. | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
نسخهٔ ۲۳ مرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۶:۲۴
ترجمه
| النجم ١٣ | آیه ١٤ | النجم ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سِدْرَةِ الْمُنتَهی»: مکانی است در آسمانها.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۸، سوره نجم
- اشاره به غرض ومحتويات سوره مباركه نجم و مكى بودن آن
- چند قول درباره مراد از ((نجم )) در آيه : ((و النجم اذا هوى ))
- مقصود از اينكه فرمود: ((و ما ينطق عن الهوى ...))
- وجوه مختلف در معناى آيات : ((ذو مرة فاستوى و هو بالافق الا على ثم دنا فتدلى ...))
- شرح مفاد آيه : ((ما كذب الفؤ اد ما راءى ))
- گفتار بعضى مفسرين در تفسير (ماكذب الفواد ما راى )
- مقصود از ((نزلة اخرى )) و رؤ يت رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم )) در آيه :((و لقد رآه نزلة اخرى ))
- ((سدرة المنتهى )) چيست ؟
- معناى (ما زاع البصر و ما طغنى )
- چند روايت درباره مراد از نجم در ((و النجم اذا هوى ))، و رواياتى درذيل آيات مربوط به معراج پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) ۵۱
- رواياتى در ذيل (قاب قوسين ) و(ثم دنى فتدلى ) در نزديكى پيامبر با خداوند در شبمعراج
- رواياتى درباره رؤ يت قلبى رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) خداوند سبحانرا
- اشاره به اختلاف درباره اينكه معراج پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) جسمانى وروحانى يا فقط روحانى بوده .
تفسیر نور (محسن قرائتی)
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى «15»
نزد سدرة المنتهى. كه بهشتِ امن نزد آن است.
نکته ها
«فَتُمارُونَهُ» از «مراء» به معناى جدال همراه با شك و ترديد و «نَزْلَةً» به معناى يكباره نازل شدن است. «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» نام مكانى نزديك بهشت موعود است كه مالامال از الطاف الهى است و به گفته روايات جز شخص پيامبر اسلام كسى از آن بالاتر نرفته است. «1»
در حديث آمده است: آنجايى كه آخرين مرحله پرواز فرشتگان يا آخرين مرحله بالا رفتن اعمال مى‌باشد، به آن «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» مى‌گويند و در روايات مى‌خوانيم: «سدرة المنتهى» نام درختى است كه همراه هر برگ آن فرشته‌اى در حال تسبيح است. «2»
چون در ماجراى معراج، ناباورى و ترديد بسيار است، خداوند يك بار در سوره اسراء فرمود:
«سُبْحانَ الَّذِي» يعنى او از كار لغو منزّه است و معراج يك هدف بس عالى دارد و يك بار در اين سوره فرمود: چرا در اين باره جدال مى‌كنيد؟ أَ فَتُمارُونَهُ ...
گرچه همه مردم زير نظر خداوند هستند، امّا خداوند گاهى بعضى را به طور خاص مورد نظر قرار مى‌دهد. «وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى» يعنى خداوند در معراج پيامبرش را يكبار ديگر مورد نظر ويژه قرار داد. همان گونه كه خداوند با اينكه با همه مردم است، «وَ هُوَ مَعَكُمْ» «3» ولى بودن او با متّقين به گونه‌اى ديگر است. «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا» «4»
«1». تفسير كنزالدقائق.
«2». تفاسير نمونه و مجمع‌البيان.
«3». حديد، 4.
«4». نحل، 128.
جلد 9 - صفحه 312
آرى، همراه بودن و عنايت خداوند گاهى عام است و گاهى خاص. او پيامبرش را در آسمانها مهمان كرد و نزد سدرة المنتهى و بهشت موعود، مورد نظر خاص خود قرار داد.
اين معنا در تفسير اطيب‌البيان ذكر شده، امّا در تفاسير ديگر به گونه‌اى ديگر معنا شده است:
پيامبر، يك بار ديگر جبرئيل را با قيافه اصلى ديد و يا بار ديگر، خدا را با ديد باطنى ديد.
دليل ما در انتخاب گفتار اطيب البيان اين است كه اين آيات در مقام تجليل از پيامبر و معراج اوست و ديدن جبرئيل، براى پيامبر كه مقامش بالاتر از جبرئيل است امتياز و تجليلى نيست و با سياق آيات خيلى تناسب ندارد، و نيز ديدن باطنى خداوند، براى پيامبر هميشه بوده و نه يكبار و دو بار، ولى لطف خاص خداوند در معراج قابل توجّه بوده است، چون خداوند با هدفى خاص پيامبرش را به آسمانها برد، بنابراين نگاه خاصى به او داشت.
«رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى»
در حديث مى‌خوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: من جبرئيل را نزد سدرة المنتهى ديدم.
جبرئيل به پيامبر گفت: انتهاى حدّى كه خداوند براى من گذارده همين جاست و اگر بيشتر از آن بيايم، بالهايم خواهد سوخت. «1»
پیام ها
1- افراد بى ايمان، تحمّل باور كردن مكاشفات و دريافت‌هاى اولياى خدا را ندارند و با بدبينى و ترديد با آنها به جدال مى‌پردازند. «أَ فَتُمارُونَهُ»
2- در مسائل نظرى و فكرى، بحث و ترديد جاى دارد، ولى در محسوسات و ديدنى‌ها جايى ندارد. «أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى»
3- شرط تبليغ، پذيرش همگانى نيست؛ بعضى انكار يا ترديد يا جدال مى‌كنند.
«أَ فَتُمارُونَهُ»
4- پرسش و دليل‌خواهى هميشه مورد سفارش است، «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ» «2» ولى
«1». تفسير هدايت.
«2». نحل، 43.
جلد 9 - صفحه 313
مجادله و ستيز مورد توبيخ است. «أَ فَتُمارُونَهُ»
5- بالاتر از بهشت نيز وجود دارد. «عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى» سدرة المنتهى به قدرى مهم است كه بهشت با آن عظمتش در كنار اوست.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14»
عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى: نزديك شجره سدرة المنتهى، و آن درختى است بالاى آسمان هفتم؛ در اصل عرش، و شاخ و برگ آن بر سر همه عالميان است. و علم ملائكه و ساير مخلوقات از آن در نمى‌گذرد، و اعمال ايشان نيز از آن تجاوز نكند، و آنچه ماوراى آنست جز خداى عالميان نمى‌داند؛ و لذا حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: «سلونى ما دون العرش» «2». نزد بعضى انتهاى آن به اين اعتبار است كه نهايت عروج ملائكه باشد، يا به اين معنى كه از فوق آن الطاف خداوندى و ساير اوامر پادشاهى به آن منتهى شود و از ما تحت آن ملائكه و ارواح مؤمنان صعود مى‌كند، و همه آنجا مجتمع شده از آن نمى‌گذرد و يكقدم از آن پيشتر نمى‌روند.
تنبيه: احاديث وارده:
1- توحيد صدوق رحمه الله- از حضرت صادق عليه السّلام سؤال شد از اين آيه، فرمود: ديد حضرت پيغمبر، جبرئيل را بر ساق آن مثل قطره (بر) سبزى؛
«1» تفسير قمى، ج 2 ص 334.
«2» منهج الصادقين، ج 9، ص 77.
جلد 12 - صفحه 333
كه براى او ششصد بال بود؛ پر كرده بود ما بين آسمان و زمين را «1».
2- از حضرت رضا عليه السّلام، فرمود: چون سير داده شد حضرت پيغمبر به آسمان و رسيد نزد سدرة المنتهى، پاره شد براى آن حضرت حجابها، پس ديد از نور عظمت آنچه را كه خدا خواست «2».
3- از حضرت باقر عليه السّلام مروى است فرمود: چون رسيد حضرت پيغمبر به سدرة المنتهى، تخلف نمود از او جبرئيل. حضرت فرمود: اى جبرئيل، در مثل اين موضع مرا واگذارى؟ جبرئيل گفت: مقدم شو پيش روى خود، پس قسم به خدا هر آينه رسيدى به جائى كه نرسيده از خلق خدا پيش از تو؛ پس ديدم از نور پروردگار و حائل شد بين من و سبحه. [گفتم: سبحه چيست؟] پس اشاره فرمود: حضرت به روى مبارك به زمين و به دست مبارك به آسمان و مى‌گفت:
جلال ربى جلال ربى جلال ربى «3».
4- در علل از حضرت باقر عليه السّلام فرمود: بدرستى كه سدرة المنتهى ناميده شد به جهت آنكه اعمال اهل زمين را ملائكه حفظه بالا مى‌برند تا محل سدره «4».
5- حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: ديدم بر هر ورقى از اوراق آن ملكى ايستاده، تسبيح مى‌نمود خداى تعالى را. «5»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى «11» أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى «12» وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى «13» عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى «15»
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى «16» ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى «17» لَقَدْ رَأى مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى «18» أَ فَرَأَيْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّى «19» وَ مَناةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرى «20»
ترجمه
خطا نكرد دل آنچه را كه ديد
آيا مجادله ميكنيد با او در آنچه ديده
و بتحقيق ديد او را در يك فرود آمدن ديگر
نزديك درخت سدرة المنتهى
نزديك آن بهشت اقامتگاه است
هنگاميكه ميپوشاند سدره را آنچه ميپوشاند
منحرف بجانبى نشد چشم و تجاوز از حدّ ننمود
بتحقيق ديد از نشانه‌هاى بزرگتر پروردگارش
آيا پس ديديد لات و عزّى را
و منات بت سوّمين ديگر را.
تفسير
قمّى ره در ذيل حديثى كه در آن قاب قوسين را امام عليه السّلام بما بين زه كمان و چوب آن تقدير فرموده نقل نموده كه پرسيدند از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم ما أوحى در آيه سابقه چيست و خدا چه وحى فرمود حضرت جواب داد وحى شد بمن كه على سيّد مؤمنين و امام متّقين و قائد غرّ محجّلين و اوّل خليفه خاتم النبيّين است پس مردم گفتگو كردند كه آيا اين از جانب خدا بوده يا از جانب پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پس خدا به پيغمبر خود فرمود بگو بآنها ما كذب الفؤاد ما رأى پس ردّ فرمود آنها را و فرمود أ فتمارونه على ما يرى و از چند روايت معتبر در اين مقام استفاده ميشود كه رؤيت حق بقلب بوده و رؤيت ببصر اختصاص بنور و آيات عظمت داشته و بنابراين مفاد آيات شريفه آنستكه خلاف واقع مشاهده ننمود قلب آنچه را مشاهده كرد آيا مراء و جدال ميكنيد شما با او در آنچه ميبيند و ميشنود و ميداند از شخص امير- المؤمنين و كلام خدا بدون واسطه و عظمت پروردگار چون بر حسب روايات عديده على عليه السّلام در تمام مقامات عاليه با پيغمبر بوده و حضرت او را در كنار خود مشاهده مينموده است و بتحقيق ديد پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نور حق را يكمرتبه ديگر در
جلد 5 صفحه 87
وقت نزول از عرش و رسيدن بدرخت سدرة المنتهى كه جبرئيل آنجا متوقّف شده بود چون نتوانسته بود بالاتر رود و پيغمبر با رفرف بهشتى بالا رفته بود و در مراجعت او را ملاقات فرمود و با او داخل در بهشت شد و مقام خود و امير المؤمنين عليه السّلام را در آن مشاهده نمود پس در بين آنكه جبرئيل با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم صحبت مينمود نورى از انوار الهى ساطع گشت و حضرت از روزنه‌اى مانند ته سوزن ديد مانند آنچه را در مرتبه اولى ديده بود و در آيات سابقه ذكر شد چنانچه در برهان از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و آنكه خداوند در اينحال به پيغمبر خود خطاب فرمود كه اى محمد سبقت گرفته است رحمت من بر غضبم براى تو و ذريّه‌ات و قسم ياد فرمود بعزّت و جلال خود كه اگر تمام خلق يك چشم بهم زدن كوتاهى كنند در اداء حق تو و ذريّه طاهره‌ات همه را داخل در جهنّم خواهم نمود و اينكه نزلة موصوف بأخرى شده اگر چه بمعناى مرّه است ولى چون متضمّن معناى دنوّ است شايد براى آن باشد كه اينمرتبه محبوب بحبيب نزديك شده و مشاهده حاصل گشته در نزديك شدن ديگرى و سدرة المنتهى درختى است در آسمان هفتم و بهشت كه جايگاه اهل تقوى است در كنار آنست و اينكه منتهى ناميده شده براى آنستكه اعمال بندگان بتوسط ملائكه حافظين تا آنجا بالا ميرود و آنجا بكرام الكاتبين سپرده ميشود و شاخه‌هاى آن تا زير عرش و اطراف آن رفته است و چون نور خداوند تجلّى نمود براى پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پوشاند نور سدره را و احاطه نمود بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم و لرزه بر اندام مباركش افتاد ولى چشم را از آن برنداشت و بهم نزد و واداشت بر آن و تند نمود نظر دوربين را و خدا تأييد فرمود او را بقوّت بصر و بصيرت پس ديد از آيات عظمت الهى بزرگترين آنها را و قطر سدره يكصد سال راه از سالهاى دنيا است و يك برگ آن تمام اهل دنيا را ميپوشاند و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه ديدم بر هر برگى از برگهاى آن ملكى ايستاده و خدا را تسبيح مينمايد و در كافى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه خدا بزرگتر از من آيتى ندارد آنچه بيان شد مستفاد از اخبار معتبره اين باب و منطبق با ظاهر آيات است بنظر حقير ولى مفسّرين در تمام مراحل اختلافات سابقه را ادامه
جلد 5 صفحه 88
داده‌اند در رؤيت اختلاف نموده‌اند كه ببصر بوده يا بصيرت و در مرئى اختلاف شده كه نور حق بود يا جبرئيل بصورت اصليّه و در اطراف سدرة المنتهى و جنّة المأوى اختلاف زيادتر شده و در آنكه چه چيز سدره را پوشانده از حدّ گذشته و حقير فائده مهمّى در ذكر آنها نمى‌بينم بلى مسلّم است كه مرئى ذات حق ببصر نبوده و در روايات استدلال شده بر اينمعنى بقول خداوند ما كذب الفؤاد ما رأى در صدر اين آيات و قول خداوند ذيلا لقد رأى من آيات ربه الكبرى و ظاهرا تجلّى اوّل براى ارائه حقايق ما فوق آسمانهاى هفتگانه بوده از قبيل عرش و كرسى و لوح و قلم و امثال آنها كه فوق اينعالم است و تجلّى دوّم براى ارائه حقايق اينعالم و هر دو در يك سفر بوده يكى در وقت عروج از آسمانها بعرش و ديگر در وقت نزول بآسمان هفتم ولى در بعضى از روايات تصريح شده كه معراج دو مرتبه بوده و در هر دو سفر امير المؤمنين عليه السّلام با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم بوده است و اللّه اعلم بحقائق الامور در هر حال خداوند خطاب بمشركين مكّه فرموده كه پيغمبر من ديد آيات عظمت مرا آيا شما ديديد لات و عزّى و منات بت سوّمى خودتان را كه مؤخّر از آندو و بيرون از حرم قرار گرفته چنانچه قمّى و غيره نقل فرموده‌اند و بنابراين اخرى وصف مستقلى است براى منات والا مؤكّد معناى ثالثه است و ظاهرا اينها مجسّمه‌هائى بودند كه بعنوان تصوير ملائكه ساخته بودند و عبادت ميكردند آنها را براى تقرّب بخدا چون ملائكه را دختران خدا ميدانستند خدا ميفرمايد آيا شما صورت اصلى اين بتها را ديديد كه براى آنها مجسمه ساخته‌ايد و اسم‌گذارى نموده‌ايد و بقيّه توضيحات اين قسمت در آيات آتيه بيايد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري «13» عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي «14» عِندَها جَنَّةُ المَأوي «15» إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي «16»
و هر آينه ديد او را دفعه ديگر نزد سدرة المنتهي که نزد سدرة المنتهي بود جنة المأوي.
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري مفسرين فاعل رَآهُ را پيغمبر گفتند: و مرجع ضمير را جبرائيل که پيغمبر (ص) دو مرتبه جبرائيل را بصورة اصلي مشاهده كرده يكي در قاب قوسين او ادني و يكي در سدرة المنتهي، و ما مي‌گوييم فاعل رَآهُ خداوند متعال است و مرجع ضمير پيغمبر اكرم است، يعني حضرت رسول منظور نظر الهي واقع شد در سدرة المنتهي که آيات كبراي الهي را مشاهده كند در واقع حكمت معراج پيغمبر (ص) دو چيز بود يكي اينكه اسراري باو سپرده شد که هيچ نبي مرسلي
جلد 16 - صفحه 327
و ملك مقربي حتي جبرائيل و حمله عرش و ساير ملائكه مقرّبين اطلّاعي و خبري نداشته باشند که در دعاء ندبه ميخواني
(و علمته علم ما کان و ما يکون الي انقضاء خلقك)
که بعض آنها را مأمور بود براي امّت بيان كند، و بعضي را بسپار بأوصياء خود و ممكن است بعض آن بايد مستور باشد و اينکه در موردي بود که دَنا فَتَدَلّي فَكان‌َ قاب‌َ قَوسَين‌ِ أَو أَدني که شرحش بيان شد، و حكمت ديگر اينكه آيات كبراي الهي را بحس مشاهده كند چنانچه در حق ابراهيم ميفرمايد: وَ كَذلِك‌َ نُرِي إِبراهِيم‌َ مَلَكُوت‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌ِ انعام آيه 75 اگر بابراهيم ملكوت السماوات و الارض را ارائه داد به پيغمبر اكرم فوق سماوات و ارض را نشان داد.
عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي باشد که فوق آسمان هفتم است که.
عِندَها جَنَّةُ المَأوي است که بهشت فوق آسمانها است، زيرا يوم القيامة نه آسماني است نه زميني که ميفرمايد يَوم‌َ نَطوِي السَّماءَ كَطَي‌ِّ السِّجِل‌ِّ لِلكُتُب‌ِ انبياء آيه 104 و ميفرمايد: وَ إِذَا السَّماءُ كُشِطَت تكوير آيه 11 يعني از جا كنده ميشود إِذَا السَّماءُ انفَطَرَت انفطار آيه 1 إِذَا السَّماءُ انشَقَّت انشقاق آيه 1 و غير اينها و مسلما بهشت بجاي خود هست پس فوق سماوات است و تفسير سدرة المنتهي بر ما معلوم نيست فقط از كلمه المنتهي استفاده ميشود که منتهاي عوالم جسماني بوده که ميفرمايد: إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي زماني که پوشانيد سدرة را آنچه پوشانيد که احدي جز ذات مقدّس پروردگار از او خبري نداشت شايد اشاره باشد بفوق عالم ناسوت و عالم ملكوت مثل عالم عقول عالم جبروت عالم لاهوت و حضرت رسالت مشاهده كرد آيات قدرت الهي را تا حدّ امكان.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 14)- و این شهود «نزد سدرة المنتهی» روی داد (عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی).
در باره «سدرة المنتهی» هر چند در قرآن مجید توضیحی نیامده، ولی در اخبار و روایات اسلامی توصیفهای گوناگونی پیرامون آن آمده است این تعبیرات نشان می‌دهد که هرگز منظور درختی شبیه آنچه در زمین می‌بینیم نبود، بلکه اشاره به سایبان عظیمی است در جوار قرب رحمت حق که فرشتگان بر برگهای آن تسبیح می‌کنند و امتهائی از نیکان و پاکان در سایه آن قرار دارند.
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، جبرئیل را بار دیگر در کنار «سدرة المنتهى» مشاهده کرد. (و لقد رءاه نزلة أُخرى . عند سدرة المنتهى)
۲ - «سدرة المنتهى»، در مکانى فروتر از افق اعلى (مقام جبرئیل) قرار دارد. (ثمّ دنا فتدلّى ... و لقد رءاه نزلة أُخرى . عند سدرة المنتهى) به کار رفتن واژه «نزلة» - از ماده «نزول» (فرود آمدن) - نشانگر آن است که جایگاه اصلى جبرئیل (افق اعلى) بسى فراتر از جایگاه «سدرة المنتهى» قرار دارد.
روایات و احادیث
۳ - «سئل عبداللّه بن مسعود، «و لقد رآه نزلة اُخرى قال: قال رسول اللّه رأیت جبرئیل عند سدرة المنتهى;[۱] از عبدالله بن مسعود درباره «و لقد رآه نزلة اُخرى» سؤال شد، او گفت: رسول خدا(ص) فرمود: جبرئیل را در نزد «سدرة المنتهى» دیدم».
موضوعات مرتبط
- افق اعلى: مکان افق اعلى ۲
- جبرئیل: جبرئیل در سدرة المنتهى ۱، ۳; رؤیت جبرئیل ۱، ۳
- سدرة المنتهى: مکان سدرة المنتهى ۲
- محمد(ص): محمد(ص) در سدرة المنتهى ۱، ۳
منابع
- ↑ تفسیر برهان، ج ۴، ص ۲۵۲، ح ۱۶.
