المؤمنون ٣٠

إِنَ‌ فِي‌ ذٰلِکَ‌ لَآيَاتٍ‌ وَ إِنْ‌ کُنَّا لَمُبْتَلِينَ‌

ترجمه

(آری،) در این ماجرا (برای صاحبان عقل و اندیشه) آیات و نشانه‌هایی است؛ و ما مسلّماً همگان را آزمایش می‌کنیم!

|در حقيقت، در اين [ماجرا] عبرت‌هايى است، و ما همواره آزمايش كننده بوده‌ايم

در حقيقت، در اين [ماجرا] عبرتهايى است، و قطعاً ما آزمايش‌كننده بوديم.

همانا در این حکایت آیت و عبرتهاست و البته ما (بندگان را به این‌گونه حوادث) آزمایش کننده‌ایم.

همانا در این [سرگذشت] نشانه هایی [از قدرت، رحمت و انتقام خدا] برای عبرت گیرندگان است؛ و یقیناً ما آزمایش کننده بندگانیم.

در اين داستان عبرتها و پندهاست، و ما تنها آزمايندگانى بوديم.

بی‌گمان در این مایه‌های عبرتی هست و ما آزماینده بوده‌ایم‌

همانا در اين [داستان‌] نشانه‌ها و عبرتهاست و براستى ما آزمون كننده بوديم.

قطعاً در این (داستان) نشانه‌هائی است (بر قدرت خدا، و در برگیرنده‌ی عبرتها و پندها برای خردمندان است) و ما به طور مسلّم (همگان را در همه‌ی قرون و اعصار به اشکال مختلف) آزمایش می‌نمائیم.

به‌راستی در این (ماجرا) بی‌چون نشانه‌هایی است. ما به‌راستی همواره آزماینده بوده‌ایم.

همانا در این است آیتهائی و همانا هستیم ما آزمایش‌کنندگان‌

المؤمنون ٢٩	آیه ٣٠	المؤمنون ٣١
سوره : سوره المؤمنون نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«آیَاتٍ»: عبرتها و پندها. دلیلها و رهنمودها. «إِنْ»: قطعاً. مسلّماً. مخفّف از (إِنَّ) و از حروف مشبّهةٌ بالفعل است. «مُبْتَلِینَ»: آزمایش‌کنندگان. مراد این است که خداوند با خوشیها و ناخوشیها و به انواع و اشکال گوناگون، بندگان را می‌آزماید (نگا: بقره / آل‌عمران / اعراف / انبیاء / ).

تفسیر

---

• آيات ۲۳ - ۵۴، سوره مؤ منون
• اشاره به عقيده بت پرستان درباره عبادت آلهه و معناى خطاب نوح عليه السلام به قوم خود: ((اعبدوا الله ...))
• افترائات و احتجاجات قوم نوح عليه السّلام در مقام انكار رسالت آنحضرت .
• و دورى گزيدن از قوم خود كه بعد از انكار و تكذيبشان محكوم به عذاب شده بودند
• اشراف و بزرگان قوم نوح عامه مردم را عليه پيامبراشان مى شورانند.
• نزول عذاب الهى و آغاز آن با صيحه اى آسمانى
• يادآورى سنت الهى : هدايت امم با ارسال رسل ، تكذيب امتها آنان را و عذاب الهى و...
• اشاره اى به رسالت موسى و هارون
• خطابى از خداوند به عموم پيامبران
• بحث روايتى (روايتى در ذيل برخى آيات گذشته )

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29» إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ «30»

و بگو: پروردگارا! مرا با نزولى پر بركت فرودآور كه تو بهترين فرود آورندگانى.

البتّه در اين داستان نشانه‌هايى است، و همانا ما آزمايش كنندگانيم. (قوم نوح و ديگران را بارها آزمايش كرديم تا زمينه‌ى توبه ورشد خود را نشان دهند)

نکته ها

در حديث مى‌خوانيم: رسول خدا صلى الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: هرگاه وارد منزلى شدى آيه «29» را تلاوت كن تا خداوند از خير آن جا كاميابت كند و شرّش را از تو دور سازد. «1»

---

«1». تفسير كنزالدقائق.

جلد 6 - صفحه 97

حضرت نوح و ياد خدا در هر حال:

• در دعوت به توحيد. «اعْبُدُوا اللَّهَ» «1»

• در ساختن كشتى با الهام خداوند. «اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا» «2»

• در سوار شدن، با حمد الهى. فَإِذَا اسْتَوَيْتَ‌ ... فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ‌ «3»

• در حركت با نام خدا. «بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها» «4»

• در توقّف، با دعا به درگاه او. «رَبِّ أَنْزِلْنِي» «5»

پیام ها

1- ابتدا خداوند را بر نعمت‌هاى گذشته شكر كنيم، سپس از او نعمت جديدى بخواهيم. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي‌- رَبِّ أَنْزِلْنِي»

2- در دعا و مناجات، خداوند را با آن نامى بخوانيم كه با نيازمان تناسب داشته باشد. «أَنْزِلْنِي‌- خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ»

3- مطالب تاريخى قرآن، آيه‌ى هدايت و مايه‌ى رشد است. (نه سرگرمى و خاطره) «لَآياتٍ»

4- سنّت خداوند، بر آزمايش مردم در هر حال است، و ماجراى نوح نيز يكى از نمونه‌هاى آزمايش الهى است. «لَمُبْتَلِينَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ (30)

إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ‌: بدرستى كه در آنچه ذكر شد از قصه نوح عليه السلام و قومش، هر آينه نشانه‌ها و دلالات است مر اهل عبرت را كه تا به بادبان تأمل، كشتى نجات را از امواج ضلالت به ساحل هدايت رسانند. وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ‌:

و بدرستى كه شأن و امر اينست كه بوديم ما هرآينه رسانندگان بلاى عظيم و عقاب اليم به قوم نوح. يا امتحان و آزمايش كنندگانيم همه بندگان را بدين آيات تا حال مصدقان و مكذبان بر اهل عالم ظاهر و هويدا شود. يا امتحان نمايندگان قوم نوح بوديم به ارسال نوح و وعظ و تذكير او تا معلوم شود كه كدام پيروى او نمايند و كدام سرپيچى كنند.

نكته: قوله‌ «وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ» ان مخففه از مثقله و ضمير شأن مقدر اسم آن و ادخال «ل» در خبر فارق است ميان مخففه و نافيه.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ «27» فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ «28» وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29» إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ (30)

ترجمه‌

- پس وحى كرديم باو كه بساز كشتى را به نگاهداشت ما و الهام ما پس چون آيد فرمان ما و بجوشد تنور پس در آور در آن از هر صنفى جفتى را دو تا و اهلت را مگر كسى كه سبقت گرفته بر او گفتار از ايشان و سخن مگو با من در باره آنها كه ستم كردند همانا آنانند غرق شدگان‌

پس چون بر آمدى تو و هر كه با تو است بر كشتى پس بگو ستايش مر خدا را كه رهانيد ما را از گروه ستمكاران‌

و بگو پروردگار من فرود آور مرا فرود آوردنى با بركت و توئى بهترين فرود- آورندگان‌

همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است و همانا بوديم هر آينه آزمايندگان.

تفسير

- خداوند متعال دعاى حضرت نوح را در آيه سابقه اجابت فرمود و دستور الهى بطريق وحى باو رسيد كه در تحت نظر و مراقبت و بر طبق دستور خداوند مشغول بساختن كشتى گردد و چون امر الهى بعذاب صادر گردد و آب از تنور فوران و جوشش كند از هر نوعى از انواع حيوانات يك جفت نر و ماده بگيرد و وارد كشتى نمايد و كلمه كلّ بدون تنوين نيز قرائت شده با خانواده خود هر كس باشد مگر آنكس را كه مقدر شده هلاكتش بعلت كفرش كه پسر آنحضرت‌

---

جلد 3 صفحه 637

كنعان و زوجه او واعله باشد و تفصيل اين قصه و روايات وارده در آن و جهات ادبى و شرح الفاظ آيه شريفه در اوايل سوره هود مستوفى گذشت و تكرار نميشود و نيز امر شد كه حضرت نوح شفاعت در باره كفّار كه بر خويش و خلق ستم نمودند ننمايد چون قضاى الهى بر غرقشان جارى شده و از قابليّت شفاعت افتاده‌اند و مقرر گرديد كه چون همگى در كشتى قرار گرفتند حمد كند خدا را بر نجات و خلاصى خود و يارانش از شرّ كفّار و ديدار اشرار ستمكار و بخواهد از خداوند كه در وقت فرود آمدن از كشتى قدوم يا مقدم او را مبارك فرمايد يعنى ورود او را در زمين مقرون بخير و سعادت يا مورد او را از زمين مشحون بانواع نعمت فرمايد چون منزل بضمّ ميم و فتح زاء ظاهرا مصدر است و محتمل است اسم مكان باشد و خداوند هر دو را بر او مبارك فرمود كه تمام اهل زمين را از نسل او يا از نسل او و همراهانش قرار داد و بركاتش را بر او نازل و زمين را براى ايشان مشحون بانواع نعمت فرمود و منزل بفتح ميم و كسر زاء نيز قرائت شده و بنابراين ظاهرا اسم مكان است و ممكن است مصدر باشد و خدا بهتر از هر كس ميتواند نزول و منزل واردين را مقرون بخير دنيا و آخرت فرمايد و اينجمله بدستور الهى برسم ادب دعا براى ثناى خداوند اضافه شده تا دعا نزديكتر باجابت گردد در فقيه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود اى على وقتى وارد منزلى شدى بگو اللّهم أنزلنى منزلا مباركا و انت خير المنزلين مرزوق ميشود تو را خير آن و دفع ميگردد شرّ آن از تو و بنابراين محتمل است دعاى حضرت نوح راجع بسلامتى و عافيت در كشتى باشد در هر حال اين قصه و امثال آن دلالت دارد بر قدرت و عزت خداوند و قهر و غلبه او بر ستمكاران و سوء عاقبت اهل كفر و عصيان و آنكه امر از اين قرار است كه خدا مردم را در معرض امتحان قرار ميدهد بنقل اين قبيل حكايات و قصص تا خوب از بد ممتاز گردد بتفكّر در آن قصص و تنبّه و تذكر از آنها و بعدم توجّه و بى‌اعتنائى و بقاء در غفلت و نادانى يا آنكه همانا خدا بمردم جور نميكند ولى مبتلا ببلا ميفرمايد چنانچه از نهج البلاغه استفاده ميشود كه براى معناى اخير استدلال بذيل اين آيه فرموده است.

---

جلد 3 صفحه 638

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

إِن‌َّ فِي‌ ذلِك‌َ لَآيات‌ٍ وَ إِن‌ كُنّا لَمُبتَلِين‌َ (30)

محققا ‌در‌ ‌اينکه‌ قضاياي‌ نوح‌ ‌هر‌ آينه‌ آيات‌ و دلائل‌ و بيّنات‌ و حجج‌ ‌است‌ ‌براي‌ اهل‌ عالم‌ و محقّقا ‌ما هستيم‌ ‌از‌ آزمايش‌ كننده‌گان‌.

(إِن‌َّ فِي‌ ذلِك‌َ) ‌در‌ بيان‌ قضاياي‌ نوح‌ ‌که‌ ‌در‌ آيات‌ شريفه سابقه‌، بلكه‌ ‌در‌ بسياري‌ ‌از‌ سور قرآني‌، بلكه‌ بسياري‌ ‌از‌ خصوصيّات‌ ‌که‌ ‌در‌ لسان‌ اخبار ذكر ‌شده‌.

(لَآيات‌ٍ) دلائل‌ و بيّنات‌ و نشانه‌هايي‌ ‌است‌ ‌که‌ عاقبت‌ شرك‌ و كفر و ظلم‌ و

جلد 13 - صفحه 387

فسق‌ و فجور ‌به‌ كجا مي‌كشد ‌که‌ يك‌ مرتبه‌ تمام‌ أهل‌ عالم‌ هلاك‌ شوند و غرق‌ شوند و اثري‌ ‌از‌ ‌آنها‌ باقي‌ نماند عمارات‌ ‌آنها‌، اموال‌ ‌آنها‌، اشجار ‌آنها‌، حيوانات‌ ‌آنها‌ تمام‌ ‌از‌ ‌بين‌ برود صفحه زمين‌ ساده‌ گردد فقط مؤمنين‌ نجات‌ پيدا كنند.

(وَ إِن‌ كُنّا لَمُبتَلِين‌َ) ‌ان‌ مخففه‌ ‌براي‌ تأكيد و همچنين‌ لام‌ تأكيد و جمله اسميّه‌ ‌با‌ سه‌ تأكيد، امتحان‌ و آزمايش‌ مي‌كنيم‌، خداوند تمام‌ بنده‌گان‌ ‌را‌ امتحان‌ مي‌كند حتّي‌ انبياء و ملائكه‌ و جن‌ّ و انس‌ ‌تا‌ نيكان‌ مقام‌ ‌آنها‌ ‌بر‌ ديگران‌ مكشوف‌ گردد و بدان‌ ‌بر‌ ‌خود‌ و ديگران‌ خيانت‌ ‌آنها‌ معلوم‌ شود مثل‌ امتحان‌ ملائكه‌ و شيطان‌ ‌در‌ سجده ‌به‌ آدم‌ و امتحان‌ نوح‌ و ابراهيم‌ و يعقوب‌ و يوسف‌ و موسي‌ و ذكريّا و يحيي‌ و امثال‌ ‌آنها‌ و مثل‌ امتحانات‌ مسلمين‌ ‌پس‌ ‌از‌ رحلت‌ پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و ‌سلّم‌ ‌در‌ امر خلافت‌ و امتحان‌ كوفيان‌ درباره ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ و ‌غير‌ اينها نظر ‌به‌ اينكه‌ زبان‌ جاي‌ نرم‌ گذارده‌ دعاوي‌ دارد لكن‌ حقيقت‌ و باطن‌ مكشوف‌ نيست‌ خداوند ‌به‌ مجرّد ادعاء قبول‌ نمي‌فرمايد باطن‌ و قلب‌ و حقيقت‌ مي‌خواهد (أَ حَسِب‌َ النّاس‌ُ أَن‌ يُترَكُوا أَن‌ يَقُولُوا آمَنّا وَ هُم‌ لا يُفتَنُون‌َ وَ لَقَد فَتَنَّا الَّذِين‌َ مِن‌ قَبلِهِم‌ فَلَيَعلَمَن‌َّ اللّه‌ُ الَّذِين‌َ صَدَقُوا وَ لَيَعلَمَن‌َّ الكاذِبِين‌َ) عنكبوت‌ آيه 1 و 2 و امتحانات‌ إلهي‌ مختلف‌ ‌است‌ يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ غني‌، يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ فقر، يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ نعمت‌، يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ بلا، يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ عزت‌، يكي‌ ‌را‌ ‌به‌ ذلت‌ و هكذا بايد ‌در‌ ‌هر‌ حال‌ شكر و صبر كند و ‌به‌ وظائف‌ و تكاليف‌ پا ‌بر‌ جا ‌باشد‌ خداوند حفظ فرمايد ‌ما ‌را‌ ‌از‌ جميع‌ خطرات‌ و ثابت‌ بدارد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 30)- در این آیه اشاره به مجموع این داستان کرده، می‌گوید: «در این (ماجرای نوح و پیروزیش بر ستمکاران و مجازات این قوم سر کش به شدیدترین وجه) آیات و نشانه‌هایی (برای صاحبان عقل و اندیشه) است»! (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ).

«و ما بطور مسلم (همگان را) آزمایش می‌کنیم» (وَ إِنْ کُنَّا لَمُبْتَلِینَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - سرگذشت نوح(ع) و قوم او، آینه عبرتى است براى دیگران. (إنّ فى ذلک لأیت) «الآیات» جمع «آیة» است و مراد از آن، نشانه هاى عبرت آموز است.

۲ - وجود درس هاى بسیار، براى عبرت آموزى در سرگذشت نوح(ع) و قومش (إنّ فى ذلک لأیت) برداشت یاد شده از جمع آمدن «آیات»، استفاده مى شود.

۳ - لزوم درس آموزى از سرگذشت قوم نوح (إنّ فى ذلک لأیت) مؤکد شدن عبارت «فى ذلک لآیات» با «إنّ»، ترغیبى از سوى خدا به مطالعه سرگذشت قوم نوح، براى درس آموزى است.

۴ - سرگذشت قوم نوح، داراى نشانه هایى روشن بر قدرت الهى در کیفر کافران و نصرت مؤمنان (قال ربّ انصرنى ... إنّ فى ذلک لأیت) با توجه به ظهور قدرت خدا در طوفان نوح و غرق شدن کافران و مشرکان و نیز ظهور نصرت الهى نسبت به حضرت نوح(ع) و همراهان او، عبارت «إنّ فى ذلک لآیات»، مى تواند بیانگر برداشت فوق باشد.

۵ - تاریخ، منبعى براى درس آموزى و عبرت گیرى (إنّ فى ذلک لأیت و إن کنّا لمبتلین)

۶ - آزمایش آدمیان، سنت الهى است. (و إن کنّا لمبتلین) «إبتلاء» (مصدر «مبتلین») به معناى امتحان و آزمایش است. تکیه بر اسم فاعل - که بیانگر ثبوت صفت در موصوف - و ذکر آن بعد از «کنّا» - که مفید استمرار است - بیانگر برداشت فوق مى باشد.

۷ - سرگذشت قوم نوح، نمودى از آزمایش الهى (إنّ فى ذلک لأیت و إن کنّا لمبتلین) ذکر سنت آزمون بعد از جمله «إنّ فى ذلک لآیات» نشان مى دهد که سرگذشت قوم نوح، یکى از مصداق هاى آزمون الهى و نمودى از آن است.

۸ - استمرار آزمایش الهى با بعثت پیامبران، پس از نوح (إنّ فى ذلک لأیت و إن کنّا لمبتلین) عبارت «و إن کنّا لمبتلین»، بیان اجمالى سرگذشت اقوام پس از حضرت نوح(ع) است و فرازهاى بعد، بیان تفصیلى آن مى باشد.

موضوعات مرتبط

• امتحان: امتحان با بعثت انبیا ۸
• انبیا: انبیاى پس از نوح(ع) ۸
• انسان: امتحان انسان ها ۶
• تاریخ: عبرت از تاریخ ۱، ۲، ۳، ۵; فواید تاریخ ۵
• خدا: استمرار امتحانهاى خدا ۸; امتحانهاى خدا ۷; سنتهاى خدا ۶; نشانه هاى قدرت خدا ۴
• سنتهاى خدا: سنت امتحان ۶
• شناخت: منابع شناخت ۵
• عبرت: عوامل عبرت ۱، ۲، ۳، ۵
• قوم نوح: امتحان قوم نوح ۷; تاریخ قوم نوح ۱، ۲، ۴، ۷; عبرت از قوم نوح ۱، ۲، ۳
• کافران: کیفر کافران ۴
• مؤمنان: نصرت مؤمنان ۴
• نوح(ع): قصه نوح(ع) ۱، ۲