آل عمران ٧٤

يَخْتَصُ‌ بِرَحْمَتِهِ‌ مَنْ‌ يَشَاءُ وَ اللَّهُ‌ ذُو الْفَضْلِ‌ الْعَظِيمِ‌

ترجمه

هر کس را بخواهد، ویژه رحمت خود می‌کند؛ و خداوند، دارای مواهب عظیم است.»

هر كه را خواهد خاصّ رحمت خويش مى‌كند، و خداوند صاحب فضل و كرم عظيم است

رحمت خود را به هر كس كه بخواهد مخصوص مى‌گرداند، و خداوند داراى بخشش بزرگ است.

هر که را مشیّت او تعلّق بگیرد مخصوص به فضل و رحمت خود گرداند، و خدا را فضل و رحمت بی‌منتهاست.

هر که را بخواهد، به رحمت خود اختصاص می دهد و خدا دارای فضل بزرگ است.

هر كه را بخواهد خاص رحمت خود مى‌كند و خدا صاحب كرمى است بس بزرگ.

هرکس را که بخواهد مشمول رحمت خویش می‌گرداند و خدا دارنده بخشش و بخشایش عظیم است‌

هر كه را خواهد به مِهر و بخشايش خويش ويژه گرداند و خدا خداوند افزونى و بخشش بزرگ است.

هر کس را که بخواهد به رحمت خود مخصوص می‌گرداند. خداوند دارای فضل عظیم و لطف عمیم است.

«رحمت خود را به هر کس بخواهد اختصاص می‌دهد. و خدا دارای فضیلت بزرگ است.»

مخصوص گرداند به رحمت خود هر که را خواهد و خدا است دارنده فضلی بزرگ‌

آل عمران ٧٣	آیه ٧٤	آل عمران ٧٥
سوره : سوره آل عمران نزول : ٢ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٩ تعداد حروف :

تفسیر

---

• آيات ۷۸ - ۶۴، سوره آل عمران
  
• معناى ((كلمه سواء)) و مراد از دعوت اهل كتاب به كلمه سواء
  
• دعوت به كلمه سواء، دعوت به سير بر اساس كلمه توحيدو نفى بغى و فساد مى باشد
  
• نفى بغى و فساد در گفتگوهاى بين پيامبران و قوم آنان
  
• ويژگيهاى دين فطرى
  
• افراد انسان ، ابعاض و اجزاى يك حقيقت هستند و خضوع وتذلل يك فرد در برابر فرد ديگر،بافطرت انسانى مخالف است
  
• محاجه بى جا و جاهلانه يهود و نصارا بر سر انتساب ابراهيم (ع ) به يهوديت ونصرانيت
  
• دو محاجه اهل كتاب كدام است
  
• دين ، داراى مراتب و مراحلى بوده است و هر يك از انبياء (ع ) به منزله بكى از آنمراحل بوده اند
  
• اسلام حضرت ابراهيم چگونه است ؟
  
• نزديكترين مردم به ابراهيم (ع ) پيروان او و پيامبر اكرم (ص ) و مؤ منين بدويند
  
• اشاره به توحيد افعالى ، در بيان معناى اينكه :اهل كتاب جز خودشان كسى را گمراه نمى كنند
  
• كفر به آيات خدا غير كفر به خدا است و اهل كتاب در لسان قرآن كافر به آيات خدا هستندنه كافربه خدا
  
• معناى سخن اهل كتاب كه به يكديگر مى گفتند: ((به آنچه در آغاز روز بر مؤ منيننازل گشته ايمان آورديم و بدانچه در پايان روزنازل شد كافر شديد))
  
• سخن ديگر مفسرين در خصوص اين آيه
  
• جواب خداى تعالى به سخنان يهود در قضيه تغيير قبله مسلمين از بيت المقدس به كعبه
  
• جمله ((اولا يعلمون )) جواب خدا به يهوديان نيست
  
• اقوال مختلف مفسرين در معناى مختلف اين آيه
  
• معناى ((فضلخدا)) و بيان جوابى به يهود كه جمله ((انالفضضل بيد اللّه )) متضمن آن است
  
• اعتقاد بى اساس يهوديان به اينكه تافته جدا بافته هستند (ليس علينا فى الاميينسبيل )
  
• منشاء اين اعتقاد باطل يهود
  
• چرا در اين آيه نام اهل كتاب تكرار شده و به آوردن ضمير اكتفا نشده است ؟
  
• قنطار و دينار كنايه از بسيار و كم است
  
• شرط كرامت الهيه و تقرب به خداى وفاى به عهد و تقوا است نه نژاد و دودمان است
  
• آثار محبت خدا، و خصالى كه خداى تعالى بر آن شكنندگان عهد خدا و سوگند به خداذكرفرموده است
  
• دروغ بستن يهود به خداى سبحان
  
• بحث روايتى
  
• نامه پيامبر براى پادشاهان عصر خود
  
• برسى نامه پيامبر براى اسقف نجران
  
• دو روايت از تفسير ((الدرالمنثور)) سيوطى
  
• حكايت هجرت مسلمانان در صدر اسلام به حبشه
  
• نجاشى مهاجرين را فرا مى خواند
  
• داستان گفتگو بين نجاشى (پادشاه حبشه ) و مسلمانان مهاجر در حضور مشركين مكه وشاءن نزول آيه ((ان اولى الناس بابراهيم ...))
  
• حديثى از امام صادق (ع ) و بيان آن
  
• نزديكترين مردم به ابراهيم و پيامبر اسلام (ص ) وآل محمد عليهم السلام ، پيروان آنانند
  
• دو روايت از كافى و امالى
  

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«74» يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ‌

(خداوند) هر كه را بخواهد به رحمت خويش اختصاص دهد و خداوند صاحب فضل بزرگ است.

نکته ها

اين آيه، تصوّر غلط يهود را كه خداوند هيچ قومى را مانند يهود مورد لطف خويش قرار نمى‌دهد، نفى كرده و مى‌فرمايد: خداوند بهتر مى‌داند چه كسى را عهده‌دار رسالت خويش بگرداند. او در ميان بندگانش بر اساس علم و حكمت لايق‌ترين فرد را انتخاب كرده و مورد لطف خاص خويش قرار مى‌دهد.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ (74)

يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ‌: مختص مى‌فرمايد به رحمت واسعه خود، كه نبوت يا اسلام يا قرآن است، مَنْ يَشاءُ: هر كه را خواهد، و عالم است به آنكه استحقاق و قابليت افاضه اين رحمت را دارد، وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ‌: و خداى تعالى صاحب فضل عظيم است بر مؤمنان، به مرتبه‌اى كه كسى احصاء نتوان نمايد.

اولى، حمل آيه است بر عموم، يعنى خداى تعالى تخصيص مى‌دهد به لطف و مهربانى خود، يا به فضل و جود و احسان خود، يا به عطاى نبوت و نزول كتاب و دين و وحى، هر كس را بخواهد و قابل و احق به آن بداند در علم و حكمت خود؛ و خداى تعالى صاحب فضل و احسان و انعام عظيم است. كثرت عطاى او، نقصان در خزائن او نمى‌رساند.

تبصره: در آيات شريفه دلالاتى است: 1- معجزه باهره پيغمبر ما مى‌باشد، چه اخبار از سرائر قلوب يهود، و اطلاع از آن به غير است؛ و خبر مطابق با مخبر در خارج ثابت باشد. پس نبوت آن حضرت قطعى الثبوت خواهد بود. 2- دفع مكائد و حيله آنان در تزلزل و تشكيك اهل ايمان. 3- توجه لطف خاصه به مؤمنين در زيادتى ثبات يقين. 4- دين اسلام افضل اديان و اصل آنها، و نبوت آن حضرت، افضل همه انبياء است. 5- دال است بر آنكه اعطاء مقام شامخ نبوت، منوط به اراده سبحانى و حكمت و مصلحت الهى است، و به هر كه مقتضى و قابليت داشته باشد مخصوص فرمايد.

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 148

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ (74)

ترجمه‌

مخصوص ميگرداند برحمت خود آنرا كه ميخواهد و خدا صاحب فضل بزرگ است..

تفسير

بنظر حقير اشاره شده است بمختصات وجود مبارك حضرت ختمى مرتبت‌

---

جلد 1 صفحه 439

و شرف و فضل آنحضرت بر انبياء سلف و علو مرتبت قرآن از هر حيث بر تورية تا تو هم نشود كه قرآن مانند تورات است از لفظ مثل در آيه سابقه و آنكه پيغمبر (ص) هم مانند يكى از انبيا است از لفظ احد در آن آيه و اجمالا معلوم شود كه داراى خصايصى است كه در هيچ يك از انبياء نبوده و مظهر خلق كريم و فضل عظيم است صلى اللّه عليه و آله.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

يَختَص‌ُّ بِرَحمَتِه‌ِ مَن‌ يَشاءُ وَ اللّه‌ُ ذُو الفَضل‌ِ العَظِيم‌ِ (74)

اختصاص‌ ميدهد خداوند رحمت‌ ‌خود‌ ‌را‌ بهر ‌که‌ اراده‌ و مشيّة ‌او‌ قرار گرفته‌ و خداوند صاحب‌ فضل‌ عظيم‌ ‌است‌.

رحم‌ ‌در‌ لغت‌ معاني‌ بسيار دارد: بمعني‌ خويشاوندان‌ وَ أُولُوا الأَرحام‌ِ بَعضُهُم‌ أَولي‌ بِبَعض‌ٍ انفال‌ ‌آيه‌ 76 و بمعناي‌ محل‌ تكوّن‌ ولد يُصَوِّرُكُم‌ فِي‌ الأَرحام‌ِ كَيف‌َ يَشاءُ آل‌ عمران‌ ‌آيه‌ 4، و بمعني‌ رقّت‌ قلب‌ ‌که‌ مترتب‌ شود ‌بر‌ ‌او‌ عطوفت‌ و احسان‌ و ‌در‌ مورد خداوند چون‌ محل‌ حوادث‌ نيست‌ رقّت‌ قلب‌ ‌در‌ ‌او‌ راه‌ ندارد بلكه‌ مراد احسان‌ و تفضّل‌ و عطوفت‌ و انعام‌ ‌است‌ و ‌از‌ صفات‌ فعل‌ ‌است‌ و مكرر گفته‌ايم‌ ‌که‌ افعال‌ الهي‌ تابع‌ حكم‌ و مصالح‌ نفس‌ الامريه‌ ‌است‌ ‌تا‌ مصلحت‌ نباشد ‌از‌ ‌او‌ صادر نشود و مصلحت‌ فرع‌ قابليت‌ محل‌ ‌است‌ و الّا تام‌ الفاعليّة ‌است‌ و ‌در‌ محل‌ ‌غير‌ قابل‌ افاضه‌ نميفرمايد.

ترحّم‌ ‌بر‌ پلنگ‌ تيز دندان‌

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

اشاره

(آیه 74)- در این آیه برای تأکید بیشتر می‌افزاید: «خدا هر کس را بخواهد (و شایسته بداند) ویژه رحمت خود می‌کند و خداوند دارای فضل عظیم است» و هیچ کس نمی‌تواند مواهب او را محدود سازد (یَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ).

بنابراین، اگر فضل و موهبت الهی شامل بعضی می‌شود نه بعضی دیگر، به خاطر محدود بودن آن نیست بلکه به خاطر تفاوت شایستگیهاست.

توطئه‌های کهن!

آیات فوق که از آیات اعجاز آمیز قرآن بوده و پرده از روی اسرار یهود و دشمنان اسلام برمی‌داشت امروز هم به مسلمانان در برابر این جریان هشدار می‌دهد، زیرا در عصر ما نیز وسایل تبلیغاتی دشمن که از مجهزترین وسایل تبلیغاتی جهان است در این جهت به کار گرفته شده که عقاید اسلامی را در افکار

ج1، ص297

مسلمین مخصوصا نسل جوان ویران سازند آنها در این راه از هر وسیله و هر کس در لباسهای «دانشمند، خاورشناس، مورخ و روزنامه‌نگار و حتی بازیگران سینما و ...»

استفاده می‌کنند و این حقیقت را مکتوم نمی‌دارند که هدفشان این نیست که مسلمانان به آیین مسیح یا یهود درآیند بلکه هدف آنها ویرانی افکار و بی‌علاقه ساختن جوانان نسبت به مفاخر آیین و سنتشان است!

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - نبوت و هدایت، رحمت خاص خداوند (و لا تؤمنوا الا لمن تبع دینکم قل ان الهدى هدى الله ... قل ان الفضل بید اللّه ... یختص برحمته من یشاء) جمله «یختص برحمته»، رد پندار یهود است که مى پنداشتند پیامبر فقط از میان ایشان مبعوث مى شود، بنابراین مقصود از «رحمة» در آیه، پیامبرى است.

۲ - برخوردارى از رحمت خداوند، در گرو مشیّت اوست. (یختص برحمته من یشاء)

۳ - پیامبر اسلام (ص)، مشمول رحمت خاص الهى (قل ان الفضل بید الله ... یختص برحمته من یشاء) بنابراینکه مراد از فضل الهى، نبوت و برگزیدن پیامبر (ص) باشد.

۴ - رحمت خاص خداوند، برخاسته از فضل عظیم اوست. (یختص برحمته من یشاء و الله ذو الفضل العظیم) جمله «و الله ذوالفضل» علت براى جمله «یختص برحمته» است.

۵ - خداوند، داراى «فضل عظیم» است. (و الله ذوالفضل العظیم)

موضوعات مرتبط

• خدا: رحمت خدا ۱، ۲، ۳، ۴ ; فضل خدا ۴، ۵ ; مشیّت خدا ۲
• رحمت: رحمت خاص ۱، ۲، ۳، ۴ ; رحمت نبوت ۱ ; رحمت هدایت ۱ ; مشمولان رحمت ۳
• محمّد (ص): مقام محمّد (ص) ۳