البقرة ١٩٢

فَإِنِ‌ انْتَهَوْا فَإِنَ‌ اللَّهَ‌ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

و اگر خودداری کردند، خداوند آمرزنده و مهربان است.

پس اگر دست برداشتند، البته خدا آمرزنده‌ى مهربان است

و اگر بازايستادند، البته خدا آمرزنده مهربان است.

پس اگر دست (از شرک و ستم) بدارند (از آنها درگذرید که) خدا آمرزنده و مهربان است.

اگر از فتنه گری وجنگ بازایستند، یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

و اگر باز ايستادند، خدا آمرزنده و مهربان است.

و اگر دست برداشتند، خداوند آمرزگار مهربان است‌

و اگر باز ايستادند، خداوند آمرزگار و مهربان است.

و اگر دست کشیدند (از کفر، و اسلام را پذیرفتند، خداوند گناهانشان را به آب توبه می‌شوید و بی‌دینی گذشته‌ی ایشان را نادیده می‌گیرد) چه بی‌گمان خدا آمرزنده و مهربان است.

پس اگر باز ایستادند، در نتیجه خدا پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.

و اگر دست کشیدند همانا خداوند است آمرزنده مهربان‌

البقرة ١٩١	آیه ١٩٢	البقرة ١٩٣
سوره : سوره البقرة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«انتَهَوْا»: دست کشیدند. پایان دادند.

تفسیر

---

• آيات ۱۹۵ - ۱۹۰ ، سوره بقره
• سياق آيات در ارتباط با فرمان جهاد و قتال با مشركين مكه است
• اشاره به جنبه دفاعى قتال در اسلام
• معناى ((فتنه )) در قرآن
• لزوم دعوت قبل از قتال
• نسخ نشدن آيه شريفه ((قاتلوهم حتى لاتكون )) با آيه ۲۹ توبه
• تجاوز ابتدائى مذموم و ممنوع ، و تجاوز در برابر تجاوز، پسنديده و مشروع
• معناى احسان در برابر ظالم
• معرفى جهادى كه قرآن بدان فرمان داده
• گفتارى پيرامون جهادى كه در قرآن بدان فرمان داده شده است
• دسته هاى مختلف آيات قرآنى راجع به جهاد و قتال و مراتب و مراحل آن
• اسلام و دين توحيد فطرى است و مجاهده در راه دفاع از اين دين نيز فطرى است
• حكم قرآن درباره قتال با شرك هاى در لفافه و نمونه هايى چند از آيات قرآنى درباره آن
• پاسخ بگفته غلط: اسلام دين شمشير و اجبار است
• پاسخ به اشكال مسلمان شدن برخى از روى ترس و تحميل قانون به اقليت ها
• مسئله قتال و سيره انبياء الهى در ارتباط با آن
• بحث اجتماعى (در بيان اينكه هر قتال و مبارزه اى جنبه دفاعى دارد)
• انسان و جايگاه او از نظر دفاعى در بين حيوانات
• بحث روايتى در ذيل آيات قتال
• رواياتى در ذيل آيه : وقاتلوهم حتى لا تكون فتنه
• رواياتى در ذيل آيه : الشهر الحرام بالشهر الحرام ، و مسئله قتال در ماههاى حرام
• رواياتى در ذيل آيه : و لا تلقوا بايديكم الى التهلكه

---

• آيه ۱۹۰ ۱۹۳
• آيه و ترجمه
• شان نزول :
• تفسير :
• نكته ها
• ۱ - مساله جهاد در اسلام
• ۲ - اهداف جهاد در اسلام
• ۳ - چرا فرمان جهاد در مدينه نازل شد؟

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«192» فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

و اگر دست كشيدند، همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.

نکته ها

در اينكه مشركان بايد از چه چيز دست بردارند تا بخشيده شوند، دو احتمال وجود دارد:

الف: از جنگ و فتنه. به دليل آيات قبل كه سخن از جنگ بود.

ب: از كفر. به دليل دريافت مغفرت الهى كه مخصوص مؤمنان است.

جلد 1 - صفحه 303

پیام ها

1- مسلمانان بايد آتش‌بس واقعى دشمنان را بپذيرند. «فَإِنِ انْتَهَوْا»

2- اسلام، راه بازگشت را حتّى براى كفّار باز گذارده است. «فَإِنِ انْتَهَوْا ...»

3- اگر كفّار دست از فتنه و جنگ برداشته و ايمان آوردند، آنان را به كارهاى قبل ملامت نكنيد. «فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ»

4- انسان بايد خود زمينه‌ى دريافت رحمت الهى را بوجود آورد. «فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (192)

فَإِنِ انْتَهَوْا: پس اگر كفار باز بايستند از كفر و مخالفت و دشمنى، فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌: پس بدرستى كه خداى تعالى آمرزنده است گناهانى را

تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 350

كه در كفر مرتكب شدند، مهربان است كه به بركت اسلام ايشان را به دار السلام رساند.

بعد از آن غايت وجوب قتال را فرمايد:

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (192)

ترجمه‌

پس اگر بازايستادند پس همانا خداوند آمرزنده مهربان است..

تفسير

چون خداوند ارحم الراحمين است با آنهمه سوابق كفار قريش مسلمانان را امر فرمود كه هر وقت آنها امان آوردند متعرض آنها نشوند چون توبه آنها قبول است و رحمت و مغفرت الهى شامل حال آنها خواهد شد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

فَإِن‌ِ انتَهَوا فَإِن‌َّ اللّه‌َ غَفُورٌ رَحِيم‌ٌ (192)

(‌پس‌ ‌اگر‌ منتهي‌ شدند و دست‌ ‌از‌ شرك‌ و كفر برداشتند همانا خداوند آمرزنده‌ و بخشاينده‌ ‌است‌) فَإِن‌ِ انتَهَوا انتهاء بمعني‌ نهي‌ و منع‌ پذيرفتن‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌اگر‌ مشركين‌ دست‌ ‌از‌ قتال‌ و اخراج‌ و فتنه‌ برداشتند و ‌از‌ كفر و شرك‌ ‌هم‌ برگشتند و مسلمان‌ شدند خداوند آمرزنده‌ و داراي‌ رحمت‌ ‌است‌، و ‌از‌ فضل‌ و رحمتش‌ آنان‌ ‌را‌ مي‌بخشد

---

1‌-‌ سوره‌ آل‌ عمران‌ ‌آيه‌ 91

جلد 2 - صفحه 356

و حكم‌ جهاد ‌با‌ آنان‌ برداشته‌ ميشود ‌اگر‌ چه‌ قبلا مرتكب‌ قتل‌ و آزار مسلمين‌ ‌شده‌ باشند ‌که‌ «

الاسلام‌ يجب‌ّ ‌ما قبله‌

» و ‌اگر‌ ‌از‌ اخراج‌ و مقاتله‌ ‌در‌ مسجد الحرام‌ منتهي‌ شدند حكم‌ دفاع‌ و اعتداء بمثل‌ برداشته‌ ميشود.

و ‌اگر‌ ‌از‌ معاصي‌ قبل‌ ‌از‌ ثبوت‌ حكم‌ توبه‌ كنند حكم‌ حدّ ‌هم‌ برداشته‌ ميشود بلكه‌ خداوند ‌از‌ كليه‌ معاصي‌ ‌آنها‌ ميگذرد و ميآمرزد علاوه‌ ‌بر‌ اينكه‌ مورد عنايات‌ و رحمتهاي‌ ‌خود‌ آنان‌ ‌را‌ قرار ميدهد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

(آیه 192)- ولی از آنجا که اسلام همیشه نیش و نوش و انذار و بشارت را با هم می‌آمیزد تا معجون سالم تربیتی برای گنهکاران فراهم کند در این آیه راه بازگشت را به روی آنها گشوده می‌فرماید: «اگر (دست از شرک بردارند) و از جنگ خودداری کنند، خداوند غفور و مهربان است» (فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - نباید با کفرپیشگانى که از جنگ و فتنه انگیزى دست کشیده اند، نبرد کرد و آنان را به قتل رساند. (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم) متعلق «إنتهوا» به قرینه آیات قبل، جنگیدن و فتنه انگیزى است. جمله «فإن اللّه ...» جانشین جواب شرط مى باشد و تقدیر کلام چنین است: فإن انتهوا عن القتال و الفتنة فلا تقاتلوهم و لاتقتلوهم إن اللّه غفور رحیم».

۲ - مسلمانان، باید آتش بس اعلام شده از سوى کافران را بپذیرند. * (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم)

۳ - خداوند، غفور (آمرزنده) و رحیم (مهربان) است. (فإن اللّه غفور رحیم)

۴ - ایمان، از همگان حتى کفرپیشگان محارب پذیرفته است. (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم) برداشت فوق مبتنى بر این است که متعلق «إنتهوا» کفر و شرک باشد. بنابراین «فإن انتهوا ...»; یعنى، اگر کافران و مشرکان دست از کفر و شرک برداشتند و ایمان آوردند. بر این مبنا جمله «فإن اللّه ...» گویاى دو معناست: ۱- پذیرش ایمان آنان، ۲- آمرزش خطاهاى گذشته شان.

۵ - در صورتى که کافران محارب ایمان آورند، نباید بر خطاهاى پیشینشان (کشتن مسلمانان، فتنه انگیزى و ...) مورد مؤاخذه قرار گیرند. (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم)

۶ - فرمان خداوند، مبنى بر ترک جنگ با کافرانى که دست از جنگ و فتنه برداشته اند، پرتوى از مغفرت و رحمت اوست. (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم)

۷ - آمرزش گناهان کافران محارب، پس از ایمان آوردن آنان، پرتوى از مغفرت و رحمت الهى است. (فإن انتهوا فإن اللّه غفور رحیم)

موضوعات مرتبط

• آتش بس: آتش بس با کافران ۱، ۲; قبول آتش بس ۲
• احکام: ۱، ۲
• اسلام: آثار احترام به اسلام ۵
• اسماء و صفات: رحیم ۳; غفور ۳
• ایمان: آثار ایمان ۷; قبول ایمان ۴
• جرایم: جرایم قبل از اسلام ۵
• جهاد: احکام جهاد ۱، ۲; ترک جهاد با کافران ۱، ۶
• خدا: اوامر خدا ۶; مظاهر آمرزش خدا ۶، ۷; مظاهر رحمت خدا ۶، ۷
• خطا: خطا هاى قبل از اسلام ۵
• قتل: قتل غیر جایز ۱
• کافران: آمرزش کافران محارب ۷; ایمان کافران محارب ۴، ۵، ۷; مؤاخذه کافران محارب ۵