لِرَب

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

• ربب‌ (۹۸۰ بار)
• ل‌ (۳۸۴۲ بار)

قاموس قرآن

تربيت كردن «ربّ الصبى ربّاً: ربّاه حتى ادرك» يعنى بچه را تربيت كرد تا برشد رسيد. (اقرب) و اطلاق آن بر فاعل يعنى مربّى بطور استعاره است. راغب مى‏گويد: ربّ در اصل به معنى تربيت است... و بر فاعل بطور استعاره گفته مى‏شود و ربّ بطور اطلاق فقط بر خداوند اطلاق مى‏گردد كه متكّفل به اصطلاح موجودات است. طبرسى رحمه اللّه در تفسير سوره حمد چند معنى از جمله: رئيس، مطاع مالك، صاحب (رفيق)، مربّى و مصلح براى ربّ نقل تربيت مشتق است و اين كلمه بطور اطلاق جز به خدا گفته نمى‏شود و در غير خدا مقيّد مى‏آيد نحو: ربّ الدار، ربّ الصيغة. ربّ به معنى مربّى از اسماء حسنى است و مقام ربوبيّت خداوند را روشن مى‏كند يعنى آنگاه كه در صفت خدا گفته شود: ربّ العالمين. مراد پرورش دادن و تربيت كردن تمام موجودات است. همانطورى كه يك نفر طفل را تربيت مى‏كند و پيوسته مواظب اوست و از نان و آب و لباس و اخلاق و تحصيل او غفلت ندارد. هم چنين اطلاق كلمه ربّ بر خداوند سبحان مبيّن اين معنى است. كلمات ربّ العالمين، ربّكم، ربّنا، ربّه، ربّى، ربّكما، ربّ، ربّك، ربّها، ربّهم، و ربّهما كه در قرآن مجيد بر خداوند سبحان اطلاق شده بنابر نقل المعجم المفهرس بيشتر از نهصد و شصت فقره است. در بسيارى از آيات آمده [فاتحه:2]. [بقره:131] [مائده:28] [اعراف:54]. بنابر آنكه در المعجم المفهرس شمرده جمله ربّ العالمين مجموعاً چهل و دوباره در قرآن آمده است. و در بعضى از آيات آمده «رَبُّ كُّلِ شَيى» نحو [انعام:164]. و در بعضى‏ها «رَبُّ السَّمواتِ و الاَرْضِ» نظير [رعد:16]. و در بعضى ربّ العرش نحو [نمل:26] همچنين رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَ رَبُّ المَغرِبَيْنِ، رَبُّ المَشارِقِ و المَغارِبِ، رَبُّ السَّمواتِ الَّبْعِ، رَبِّ النَّاسِ، رَبِّ الْفَلَقِ و غيره در قرآن مجيد استعمال شده است. مضنون مجموع آنها روشن مى‏كند كه خداوند پرورش دهنده تمام موجودات است هم خلقت از جانب اوست و هم تربيت على هذا خالق و مربّى و معبود فقط خداى سبحان است. در بعضى از آيات ربّ بر غير خدا اطلاق گرديده است مثل [يوسف:42]. يعنى يوسف بيكى از آن دو كه گمان مى‏كرد نجات خواهد يافت گفت: مرا نزد رئيس خود ياد كن. همچنين است آيه 50 و 41. از همان سوره و نيز جمله [يوسف:42]. و ظاهراً مراد از رّب در اين آيات ملك و رئيس است چنان كه از مجمع البيان نقل شد. * [يوسف:39]. ارباب جمع ربّ و چهار بار در قرآن مجيد آمده است و مراد از آن معبودهاى دروغين و ملائكه و بزرگان قوم‏اند كه قرآن از اتخاذ ارباب در مقابل خداوند نهى فرموده است و چهار محل فوق به قرار ذيل است: يوسف:39. آل عمران:64 و 80 - توبه:31. راغب مى‏گويد: بنابر آن كه ربّ فقط به خدا اطلاق مى‏شود لازم بود كه جمع بسته نشود ولى بنابر اعتقاد كفّار جمع بسته شده است نه راجع به نفس امر و حقيقت، بهتر است گفته شود براى نقل قول آنها و براى تفهيم جريان جمع آمده است. در دعاى 48. صحيفه آمده «اللهم لك الحمد... رب الارباب.

کلمات نزدیک مکانی

وَ الْعَالَمِين أَن هُو مِن قَال إِن النّاس لِنُسْلِم أَسْلَمْت أُسْلِم کَلاّ أُمِرْنَا يَقُوم وَصّى الّذِي أَقِيمُوا خَلَقَکُم يَوْم کِتَاب أَسْلِم أُمِرْت بِهَا عَظِيم الفُجّار لِيَوْم مَبْعُوثُون الصّلاَة رَبّه إِبْرَاهِيم الْهُدَى تُرَاب أَنّهُم لَه لَفِي بَنِيه رَبّي ثُم سِجّين اتّقُوه اللّه إِذ يَعْقُوب الصّالِحِين الْبَيّنَات هُدَى جَاءَنِي لَمّا قُل

تکرار در هر سال نزول

در حال بارگیری...