الليل ٢٠

إِلاَّ ابْتِغَاءَ وَجْهِ‌ رَبِّهِ‌ الْأَعْلَى‌

ترجمه

بلکه تنها هدفش جلب رضای پروردگار بزرگ اوست؛

|جز طلب رضاى پروردگار والايش

جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد].

(او احسان نکند) جز در طلب رضای خدای خود که برتر و بالاترین موجودات است.

بلکه [انفاق کننده با تقوا مال خود را در راه خدا انفاق می کند] تا خشنودی پروردگار والایش را به دست آورد.

مگر جستن خشنودى پروردگار والاى خويش.

[و نمی‌کند آنچه می‌کند] مگر در طلب خشنودی پروردگار بلندمرتبه‌اش‌

جز آنكه براى جستن خشنودى پروردگار والاى خويش [انفاق مى‌كند].

بلکه تنها هدف او جلب رضای ذات پروردگار بزرگوارش می‌باشد.

جز خواستن رضای پروردگارش که بسی برتر است (منظوری ندارد).

جز در پی روی پروردگار برترش‌

الليل ١٩	آیه ٢٠	الليل ٢١
سوره : سوره الليل نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إبْتِغَآءَ»: خواستار شدن. طلبیدن. «وَجْهِ»: ذات (نگا: انعام / ، کهف / ، قصص / ).

تفسیر

• آيات ۱ - ۲۱، سوره ليل
• مراد از اينكه درباره مؤ من انفاق كننده متقّى فرمود: ((فسنيسّره لليسرى ))
• درباره بخل ورزنده مكذّب فرمود: ((فسينسّره للعسرى ))
• هدايت خلق از قضاهاى الهى است كه بر خود واجب كرده (انّ علينا للهدى ) و با هادى بودنانبياء (عليهم السّلام ) منافات ندارد
• فرق بين هدايت به معناى ارائه طريق و هدايت به معناىايصال به هدف
• بيان اينكه تكذيب كننده دعوت حقّ و روى گرداننده از آن ((اشقى )) است ،
• و اينكه مفاد آيه ((لا يصليها الا الاءشقى ...)) اينست كه فقط كافر اشقى خالد در جهنم است
• متّقى ترين افراد كسى است كه در راه رضاى خدا ازمال حود انفاق مى كند
• (رواياتى درباره نزول آيات : ((فاءما من اعطى و اتّقى ...)) در شاءن ((ابودحداح ))و روايتى درباره اينكه هدايت كننده خدا است )
• كلام فخر رازى در شاءن نزول سوره ليل و نقد و برسى آن

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته :
• ۱ - سخنى در باره شاءن نزول سوره الليل
• ۲ - فضيلت انفاق فى سبيل الله

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - برخورداران درجه والاى تقوا، تنها براى جلب توجّه و عنایت خداوند، اموال خود را انفاق مى کنند. (الأتقى ... إلاّ ابتغاء وجه ربّه) استثنا در این آیه، منقطع است; یعنى، حق نعمتى بر گردن او نیست; لکن «ابتغاء» وجود دارد; یعنى، شخص «أتقى» در انفاق خود، نمى خواهد پاسخ نعمت دیگران را داده باشد. او تنها به این انگیزه انفاق مى کند که خداوند، به او رو کرده و وى را مورد لطف خود قرار دهد. «وجه» به معناى «صورت و چهره» و کنایه از توجّه و عنایت است.

۲ - بذل مال در صورتى نشانه برترین تقوا و مایه تزکیه نفس و نجات از آتش است که تنها به نیت دستیابى به لطف خداوند باشد. (الأتقى . الذى یؤتى ماله ... إلاّ ابتغاء وجه ربّه)

۳ - قصد قربت، شرط مقبول افتادن انفاق است. (إلاّ ابتغاء وجه ربّه)

۴ - ارجمندى انفاق گران، در گرو خداپسند بودن مصارف انفاق هاى آنان است. (إلاّ ابتغاء وجه ربّه) عبارت «ابتغاء وجه ربه»، بیانگر دو ویژگى است; ۱. انفاق گر باید تنها به قصد تقرب به خداوند انفاق کند; ۲. موارد انفاق باید، راه هاى خداپسندانه باشد. برداشت یاد شده، ناظر به دومین ویژگى است.

۵ - نقش نیت (حسن فاعلى)، در ارزش مندى اعمال نیک (حسن فعلى) (إلاّ ابتغاء وجه ربّه)

۶ - تزکیه نفس، در گرو نیت خالص و قصد قربت است. (یتزکّى ... ابتغاء وجه ربّه)

۷ - دستیابى به «وجه اللّه»، در گرو تلاش و جدّیت جوینده آن است. (إلاّ ابتغاء وجه ربّه) از واژه «ابتغاء» تنها در موردى استفاده مى شود که طلب همراه با کوشش و تلاش باشد. (مفردات)

۸ - توجّه به ربوبیت خداوند، وادارسازنده انسان به تلاش براى کسب رضایت و لطف او است. (ابتغاء وجه ربّه)

۹ - خداوند، والاترینِ موجودات و در اوج کمال است و همه چیز مقهور او مى باشد. (ربّه الأعلى)

۱۰ - توجّه به ناچیز بودن همه موجودات در برابر علوّ خداوند، زمینه ساز خلوص نیت و قصد تقرّب به او در انفاق ها است. (یؤتى ماله ... ابتغاء وجه ربّه الأعلى)

۱۱ - برخوردارى از لطف و توجّه خداوند، شایسته ترین پاداش براى انفاق گرانِ باتقوا است. (الأتقى . الذى یؤتى ماله ... إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى)

۱۲ - پاداش انفاق گرانِ باتقوا، مایه رشد و کمال آنان و برخاسته از ربوبیت و مقام والاى خداوند است. (ربّه الأعلى)

۱۳ - دل بستن به لطف خداوند، خود از نعمت هاى الهى و سزاوار پاسخ گویى و سپاس گزارى است. (و ما لأحد عنده من نعمة تجزى . إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى) چنانچه استثنا در این آیه، متصل باشد، «ابتغاء» از مصادیق «نعمة تجزى» خواهد بود. در نتیجه مفاد دو آیه، این مى شود که: کسى نزد انفاق گر نعمتى ندارد، جز یک نعمت [که خداوند عطا کرده است] و آن حالت «ابتغاء» است. بنابراین وجود علاقه و دل بستگى به «وجه اللّه» - که مایه «ابتغاء» است - نعمتى است که باید بهوسیله سپاس گزارى جزا داده شود (نعمة تجزى).

۱۴ - تقواپیشگان، با انفاق کردن اموال خود، نعمت علاقه مندى به لطف خدا را پاس داشته، از آن قدردانى مى کنند. (و ما لأحد عنده من نعمة تجزى . إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى)

روایات و احادیث

۱۵ - «عن عبداللّه بن مسعود قال: ... قال رسول اللّه(ص): ... یابن مسعود! إذا عملت عملاً فاعمله للّه خالصاً، لأنّه لایقبل من عباده الأعمال إلاّ ما کان خالصاً فإنّه یقول: «و ما لأحد عنده من نعمة تجزى . إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى...»; از عبداللّه بن مسعود روایت شده که گفت: ... رسول خدا(ص) فرمود: ... اى پسر مسعود! اگر کارى انجام دادى، آن را خالصانه براى خدا انجام ده. چرا که او اعمال بندگان را قبول نمى کند; مگر آنچه را که خالص باشد; زیرا او مى فرماید: «و ما لأحد عنده من نعمة تجزى . إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى»...».

موضوعات مرتبط

• اخلاص: اهمیت اخلاص ۶; زمینه اخلاص ۱۰
• ارزشها: ملاک ارزشها ۵
• امیدوارى: امیدوارى به لطف خدا ۱۳
• انفاق: اخلاص در انفاق ۲، ۴، ۱۰; شرایط انفاق ۳
• انفاقگران: آثار پاداش انفاقگران ۱۲; بهترین پاداش انفاقگران ۱۱; زمینه تکامل انفاقگران ۱۲; فضایل انفاقگران ۴; منشأ پاداش انفاقگران ۱۲
• پاداش: مراتب پاداش ۱۱
• تزکیه: زمینه تزکیه ۶; عوامل تزکیه ۲
• تقوا: نشانه هاى تقوا ۲
• تلاش: اهمیت تلاش ۷
• جهنم: موجبات نجات از جهنم ۲
• خدا: اهمیت جلب رضایت خدا ۱; اهمیت رضایت خدا۴; اهمیت لطف خدا ۱۱; پاداشهاى خدا ۱۲; تلاش براى رضایت خدا ۸; رضایت خدا در انفاق ۴; زمینه رضایت خدا ۷، ۸; زمینه لطف خدا ۸; علو خدا ۹; قهاریت خدا ۹; نعمتهاى خدا ۱۳; نقش ربوبیت خدا ۱۲; نقش علو خدا ۱۲
• ذکر: آثار ذکر ۱۰; ذکر ربوبیت خدا ۸; ذکر عجز موجودات ۱۰; ذکر علو خدا ۱۰
• شکر: شکر نعمت ۱۳
• علایق: آثار علاقه به لطف خدا ۱۴
• عمل: اهمیت اخلاص در عمل ۱۵
• عمل صالح: ارزش عمل صالح ۵
• لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۱۱
• متقین: آثار پاداش متقین ۱۲; اخلاص متقین ۱; انفاق متقین ۱۴; بهترین پاداش متقین ۱۱; زمینه تکامل متقین ۱۲; شکرگزارى متقین ۱۴; صفات متقین ۱; فلسفه انفاق متقین ۱
• موجودات: مقهوریت موجودات ۹
• نعمت: نعمت امیدوارى ۱۳
• نیت: اهمیت نیت ۳; نقش نیت ۵
• وجه الله: زمینه وجه الله ۷