العنكبوت ٦٣

وَ لَئِنْ‌ سَأَلْتَهُمْ‌ مَنْ‌ نَزَّلَ‌ مِنَ‌ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ‌ الْأَرْضَ‌ مِنْ‌ بَعْدِ مَوْتِهَا لَيَقُولُنَ‌ اللَّهُ‌ قُلِ‌ الْحَمْدُ لِلَّهِ‌ بَلْ‌ أَکْثَرُهُمْ‌ لاَ يَعْقِلُونَ‌

ترجمه

و اگر از آنان بپرسی: «چه کسی از آسمان آبی فرستاد و بوسیله آن زمین را پس از مردنش زنده کرد؟ می‌گویند: «اللّه»! بگو: «حمد و ستایش مخصوص خداست!» امّا بیشتر آنها نمی‌دانند.

|و اگر از آنها بپرسى: چه كسى از آسمان باران فرستاد و زمين را پس از مردگى‌اش بدان زنده كرد؟ حتما خواهند گفت: خدا. بگو: ستايش از آن خداست. با اين همه، بيشترشان نمى‌انديشند

و اگر از آنان بپرسى: «چه كسى از آسمان، آبى فرو فرستاده و زمين را پس از مرگش به وسيله آن زنده گردانيده است؟» حتماً خواهند گفت: «الله.» بگو: «ستايش از آنِ خداست با اين همه، بيشترشان نمى‌انديشند.

و اگر از این کافران مشرک سؤال کنی که آن کیست که از آسمان باران نازل سازد تا زمین را به آن پس از (فصل خزان و) مرگ (گیاهان، باز به نسیم جانبخش بهار) زنده گرداند؟ به یقین جواب دهند که آن خداست. بگو: ستایش مخصوص خدای یکتاست. آری و لیک اکثر این مردم عقل خود را به کار نگیرند (تا این حقیقت را دریابند).

و اگر از آنان بپرسی: چه کسی از آسمان آبی نازل کرد و به وسیله آن زمین را پس از مردگی اش زنده ساخت؟ بی تردید خواهند گفت: خدا. بگو: همه ستایش ها ویژه خداست [و مشرکان دور از حقیقت اند]، بلکه بیشترشان تعقّل نمی کنند.

اگر از آنها بپرسى: چه كسى از آسمان باران فرستاد و زمين مرده را بدان زنده ساخت؟ خواهند گفت: خداى يكتا. بگو: سپاس خداى راست. ولى بيشترينشان درنمى‌يابند.

و اگر از ایشان بپرسی چه کسی از آسمان آبی فرو فرستاد و بدان زمین را پس از پژمردنش زنده [و بارور] کرد، خواهند گفت خداوند، بگو سپاس خداوند را، ولی بیشترینه‌شان تعقل نمی‌کنند

و اگر از آنان بپرسى: چه كسى از آسمان آبى فرستاد كه زمين را بعد از مردنش بدان زنده كرد؟ هر آينه گويند: خداى. بگو: سپاس و ستايش خداى راست- بر اعترافشان به حق-، بلكه بيشترشان خرد را كار نمى‌بندند- سخن متناقض مى‌گويند: به خالق بودن او اقرار دارند و در همان حال مخلوق را شريك او مى‌دانند-.

اگر از آنان (که مشکوکند) بپرسی چه کسی از آسمان آب بارانده است و زمین را به وسیله‌ی آن بعد از مردنش زنده گردانده است؟ قطعاً خواهند گفت: خدا! بگو: ستایش خدای را (که حق آن اندازه روشن است که مشرکان نیز بدان اعتراف دارند). امّا بیشتر آنان نمی‌فهمند و نمی‌دانند (که به چه تناقض عجیبی گرفتارند. چرا که به خالق رازق واحدی معتقدند و چیزهای دیگری را هم پرستش می‌کنند).

و اگر از آنان بپرسی: «چه کسی از آسمان، آبی فرو فرستاد، پس زمین را بعد از مرگش بدین وسیله زنده گردانید‌؟» به‌راستی بی‌چون گویند «خدا.» بگو: «ستایش تنها برای خداست.» بلکه بیشترشان خردورزی نمی‌کنند.

و اگر پرسیشان که فرستاد از آسمان آبی تا زنده کرد بدان زمین را پس از مردنش هر آینه گویند خدا بگو سپاس خدای را بلکه بیشترشان بخرد درنمی‌یابند

العنكبوت ٦٢	آیه ٦٣	العنكبوت ٦٤
سوره : سوره العنكبوت نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَحْیَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا»: مراد رویاندن گیاهان از خاک خشک به وسیله برف و باران است. «الْحَمْدُ لِلّهِ»: خدای را سپاس بر ظهور حجّت و توفیق راه صواب.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أَمَّنْ‌ خَلَقَ‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ... (۵)

تفسیر

• آيات ۶۱ - ۶۹، سوره عنكبوت
• ضد و نقيض ها در اعتقادات مشركين درباره خالق و مدبر عالم
• ضيق و وسعت روزى و معيشت بدست خداوند است و بس !
• توضيح اينكه زندگى دنيا لهو و لعب و زندگى آخرت حيات واقعى است
• حكايت تناقض ديگر از تناقضهاى مشركين
• مكه مكرمه حرم امن الهى است
• معناى آيه : ((والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين ))
• بحث روايتى (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مشرکان به این که منشأ نزول باران، خدا است، اعتقاد داشتند. (و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء ... لیقولنّ اللّه)

۲ - مشرکان، به این که حیات بخش زمین مرده، با آب باران، خداوند است، اعتقاد داشتند. (و لئن سألتهم من نزّل ... فأحیا به الأرض من بعد موتها لیقولنّ اللّه)

۳ - خداوند، نازل کننده آب از آسمان، و حیات بخش زمین مرده، با باران است. (من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها لیقولنّ اللّه)

۴ - آسمان، از جمله منابع آب است. (من نزّل من السماء ماء)

۵ - عوامل طبیعى، مجارى تحقق اراده خداوندند. (من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها)

۶ - زمین، بدون داشتن گیاه و نباتات، مرده است. (نزّل ... ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها)

۷ - از جمله فوائد آب، حیات بخشى به زمین است. (نزّل ... ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها)

۸ - استفاده از رخدادهاى طبیعى قابل مشاهده و محسوس، براى جلب توجه مردم به خداوند، از روش هاى هدایتى قرآن است. (و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض ... لیقولنّ اللّه)

۹ - پیامبر(ص)، موظف به حمد و ستایش خداوند بود. (قل الحمد للّه)

۱۰ - همه حمد و ستایش ها، از آن خداوند است. (الحمد للّه) «ال» در «الحمد» براى جنس و مفید استغراق است.

۱۱ - خداوند، دارنده کمال ها و زیبایى است. (الحمد للّه) حمد، در برابر کمال و زیبایى صورت مى گیرد. جمله «الحمد للّه» دلالت مى کند که خداوند، واجد صفات یاد شده است.

۱۲ - حمد خداوند، با توجه به تمام بودن حجت براى اثبات وحدانیت خداوند، امرى لازم است.    و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها لیقولنّ اللّه قل الحمد للّه فرمان به پیامبر(ص) براى حمد و ستایش خداوند، پس از طرح این پرسش فرضى: «چه کسى نازل کننده باران از آسمان و حیات بخشیدن به زمین با آن است؟» و پاسخ گرفتن از مشرکان، دائر بر این که «منشأ همه، خدا است»، مفید حقیقت یاد شده است. به عبارت دیگر، مى توان گفت، متعلق حمد، محذوف است و مى تواند چیزى از قبیل «الحمدللّه على تمام الحجّة على التوحید» باشد.

۱۳ - توجه به خالقیت، رازقیت و مدیریت خدا، زمینه ساز حمد او است.    و لئن سألتهم من خلق ... و سخّر ... اللّه یبسط الرزق ...و لئن سألتهم من نزّل ... ماء فأحیا به الأرض ... قل الحمد للّه

۱۴ - اکثر مشرکان، فاقد اندیشه هستند. (بل أکثرهم لایعقلون)

۱۵ - نیندیشیدن مشرکان در آیات و دلایل وحدانیت خداوند، باعث انحراف آنان از حق است.    لیقولنّ اللّه فأنّى یؤفکون ... و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض ... بل أکثرهم لایعقلون

۱۶ - در میان مشرکان، اقلیتى اندیش مند، بودند که به حقانیت آیات الهى پى بردند. (فأنّى یؤفکون ... و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء ... بل أکثرهم لایعقلون)

۱۷ - اکثر مشرکان، به خاطر نیندیشیدن، مورد سرزنش خداوندند. (و لئن سألتهم من نزّل من السماء ماء ... بل أکثرهم لایعقلون) «بل» اضراب، به جهت انتقال از حمد خدا براى تمام بودن حجت وحدانیت او، براى مذمت مشرکان است.

۱۸ - اندیشه و تعقل، امرى بس مهم و وسیله اى براى راه یافتن به توحید است.    و لئن سألتهم من نزّل ... ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها لیقولنّ اللّه ... بل أکثرهم لایعقلون

موضوعات مرتبط

• آب: فواید آب ۷; منابع آب ۴
• آسمان: نقش آسمان ها ۴
• آیات خدا: اعراض از آیات خدا ۱۵
• باران: فواید باران ۲، ۳; منشأ باران ۱، ۳
• تعقل: اهمیت تعقل ۱۸
• توحید: اعراض از دلایل توحید ۱۵; دلایل توحید ۱۲، ۱۸
• حمد: حمد خدا ۹، ۱۰، ۱۲; زمینه حمد خدا ۱۳
• حوادث: نقش حوادث طبیعى ۸
• خدا: زیبایى خدا ۱۱; کمال خدا ۱۱; مجارى اراده خدا ۵; نقش خدا ۱، ۲
• ذکر: ذکر خالقیت خدا ۱۳; ذکر رازقیت خدا ۱۳; ذکر مدیریت خدا ۱۳
• زمین: احیاى زمین ۲; عوامل حیات زمین ۶، ۷; منشأ حیات زمین ۳
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۵
• گیاهان: نقش گیاهان ۶
• محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۹
• مشرکان: تعقل اقلیت مشرکان ۱۶; سرزنش اکثریت مشرکان ۱۷; عدم تعقل اکثریت مشرکان ۱۴، ۱۷; عدم تعقل مشرکان ۱۵; عقیده مشرکان ۱، ۲; عوامل گمراهى مشرکان ۱۵
• هدایت: ارائه نمونه عینى در هدایت ۸; روش هدایت ۸