آل عمران ٣٨

هُنَالِکَ‌ دَعَا زَکَرِيَّا رَبَّهُ‌ قَالَ‌ رَبِ‌ هَبْ‌ لِي‌ مِنْ‌ لَدُنْکَ‌ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّکَ‌ سَمِيعُ‌ الدُّعَاءِ

ترجمه

در آنجا بود که زکریا، (با مشاهده آن همه شایستگی در مریم،) پروردگار خویش را خواند و عرض کرد: «خداوندا! از طرف خود، فرزند پاکیزه‌ای (نیز) به من عطا فرما، که تو دعا را می‌شنوی!»

اين جا بود كه زكريّا پروردگارش را بخواند و عرضه داشت: بار الها! از جانب خود فرزندى پاك عطايم كن كه تو شنواى دعايى

آنجا [بود كه‌] زكريا پروردگارش را خواند [و] گفت: «پروردگارا، از جانب خود، فرزندى پاك و پسنديده به من عطا كن، كه تو شنونده دعايى.»

در آن هنگام زکریّا (که کرامت مریم مشاهده کرد) پروردگار خود را بخواند، گفت: پروردگارا، مرا (به لطف خویش) فرزندی پاک سرشت عطا فرما، که همانا تویی اجابت کننده دعا.

در آنجا بود که زکریا [با دیدن کرامت و عظمت مریم] پروردگار خود را خوانده، گفت: پروردگارا! مرا از سوی خود فرزندی پاک و پاکیزه عطا کن، یقیناً تو شنوای دعایی.

در آنجا زكريا پروردگارش را ندا داد و گفت: اى پروردگار من، مرا از جانب خود فرزندى پاكيزه عطا كن، همانا كه تو دعا را مى‌شنوى.

آنجا بود که زکریا به [درگاه‌] پروردگارش دعا کرد و گفت پروردگارا به من از نزد خود فرزندی پاک عطا فرما، که تو شنوای دعایی‌

آنگاه- يا در آنجا- زكريا پروردگار خويش را بخواند، گفت: پروردگارا، مرا از نزد خود فرزندى پاك ببخش، كه تويى شنواى دعا.

بدان هنگام (که زکریّا آن همه مرحمت و محبّت خدا را در حق مریم دید، خاشعانه در عبادتگاه به پا خاست و رو به سوی آسمان کرد و) پروردگار خویش را به فریاد خواند، گفت: پروردگارا! (هر چند که خود پیرم و همسرم نازا) فرزند شایسته‌ای از جانب (لطف و کرم) خویش به من عطاء فرما، بیگمان تو شنونده‌ی دعائی (و پذیرنده‌ی تمنّائی).

اینجا (بود که) زکریا پروردگارش را خواند (و) گفت: «پروردگارم! از جانب ویژه‌ی خود، فرزندی پاک و پسندیده به من عطا فرمای. همواره تو بس شنونده‌ی درخواستی.»

اینجا خواند زکریا پروردگار خویش را گفت پروردگارا ببخش مرا از نزد خود نسلی پاکیزه که توئی همانا شنونده دعا

آل عمران ٣٧	آیه ٣٨	آل عمران ٣٩
سوره : سوره آل عمران نزول : ٢ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«هُنَالِکَ»: آنجا، پیش مریم و در کنار عبادتگاه. «دَعَا»: به کمک طلبید. به فریاد خواند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا زَکَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۴۱ - ۳۵، سوره آل عمران
  
• معناى سخن مادر مريم : ((نذرت لك ما فى بطنى محررا))
  
• اعتقاد مادر مريم به حمل خود از روى جزم بود
  
• معناى جمله ((و ليس الذكر كالانثى ))
  
• وجه تسميه ((مريم ))
  
• ((قبول حسن )) به معناى تقبل يعنى قبول با رضايت درونى است
  
• معناى ((محراب ))
  
• رزقى كه همواره نزد مريم بوده رزق معمولى و عادى نبوده است
  
• شباهت بسيار بين عيسى و يحيى (على نبينا و آله و عليهما السلام )
  
• عيسى و يحيى در كلام خداوند سبحان
  
• استفهام زكريا در جمله ((انى يكون لى غلام ؟)) بمنظور استبعاد نبوده است
  
• استفهام يحيى نظير سؤ ال حضرت ابراهيم است
  
• در خواست نشانه و علامت كردن زكريا براى چه بوده است ؟
  
• تصرف شيطان در نفوس انبياء (ع ) محال است
  
• طرح يك سؤ ال و پاسخ به آن
  
• سخنى پيرامون الهامات غيبى و خواطر شيطانى
  
• بخشى از تكلم كه مخصوص خداوند است
  
• بحث روايتى (در ذيل آيات مربوط به مادر مريم و زكريا و...)
  
• سخنان بعضى از مفسرين در انكار اين روايات و پاسخ به او
  
• بحث روايتى (راجع به الهامات و خواطر)
  

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - اعتماد کامل حضرت زکریا به صداقت حضرت مریم (س) (هنا لک دعا زکریا ربّه) پس از پاسخ مریم، حضرت زکریا تسلیم گفته او (هو من عند اللّه ... ) شد و از خدا، درخواست ذریه پاک کرد.

۲ - اذعان زکریا به عظمت و مقام معنوى مریم (س) (قالت هو من عند اللّه ... هنا لک دعا زکریا)

۳ - دعاى زکریا و تقاضاى فرزند و نسل پاک، تحت تأثیر حالات و مقامات مریم (س) (هنا لک دعا زکریا ربّه) بنابراینکه مشارالیه «هنا لک»، مشاهده مقامات عالى مریم (س) باشد.

۴ - زکریا با مشاهده رزقى که خارج از اسباب طبیعى به مریم اعطا شده بود، على رغم کهنسالى خود، از خدا تمناى فرزند کرد. (هنا لک دعا زکریا ربّه) بنابراینکه مشارالیه «هنا لک»، اعطاى رزق از راه غیر طبیعى به مریم باشد که خداوند، بدین گونه به آن اشاره کرده است: ان اللّه یرزق من یشاء بغیر حساب.

۵ - مشاهده حالات معنوى انسانهاى متعالى، عامل توجّه انسان به خدا (هنا لک دعا زکریا ربّه)

۶ - مشاهده کمالات دیگران، برانگیزنده انسان به درخواست کمالات از خدا براى خویش (هنا لک دعا زکریا ربّه)

۷ - درخواست از مقام «ربوبیت» خدا، ادب دعا (قال ربّ هب لى)

۸ - داشتن فرزند و نسلى پاکیزه، تقاضاى زکریا از خداوند (قال ربّ هب لى من لدنک ذریّة طیبة)

۹ - عدم کارایى اسباب طبیعى براى فرزنددار شدن زکریا و اذعان آن حضرت به این موضوع (هنا لک دعا زکریّا ربّه ... هب لى من لدنک ذریّة طیّبة) از اینکه زکریا پس از توجّه به این موضوع که خداوند از راه غیر عادى نیز روزى مى دهد، و همچنین از اینکه عرض کرد «من لدنک» (از ناحیه خودت)، معلوم مى شود راههاى طبیعى را براى فرزنددار شدن خویش کارآمد نمى شمرد.

۱۰ - نقش دعا و درخواست از خداوند، در دستیابى انسان به آرمان خویش (هنا لک دعا زکریا ربّه قال ربّ هب لى من لدنک ذریة طیبة)

۱۱ - داشتن نسلى پاکیزه و صالح، آرمانى والا و متعالى (قال ربّ هب لى من لدنک ذریّة طیبة) درخواست زکریا، که از انبیاى الهى است، به داشتن نسلى پاکیزه، دلالت بر والا بودن چنین خواسته اى مى کند.

۱۲ - خداوند، شنواى دعاى بندگان و اجابت کننده آن (انّک سمیع الدعاء) «سمیع الدعاء»، تنها به معناى شنیدن دعا نیست; بلکه کنایه از استجابت آن است.

۱۳ - جواز و مطلوبیّت غِبطه (مشاهده خوبى دیگران و آرزوى همانند آن براى خویش) (هنا لک دعا زکریا ربّه) چون زکریا پس از پى بردن به مقام مریم، براى خویش فرزندى پاک - همچون مریم - درخواست کرد.

۱۴ - نقش مسجد و محراب - مکانهاى مقدس - در استجابت دعا* (دخل علیها زکریّا المحراب ... هنا لک دعا زکریّا ربّه) برداشت فوق بر این اساس است که مشارالیه «هنالک»، «المحراب» باشد; و جمله «و هو قائم یصلى فى المحراب»، در آیه بعد مؤید این معناست.

۱۵ - ارائه الگو، از روشهاى قرآن براى تربیت انسان (کلّما دخل علیها ... هنا لک دعا زکریا ربّه) با توجّه به اینکه نقل این داستان به منظور هدایت و رشد انسانهاست.

روایات و احادیث

۱۶ - دعاى زکریا و تقاضاى نسلى پسندیده از خداوند، در روز اوّل محرم (هنا لک دعا زکریا ربّه قال ربّ هب لى من لدنک ذریّة طیبة) امام رضا (ع) به شخصى که اوّل محرّم به حضور آن حضرت رسید فرمود: ان هذا الیوم هو الیوم الذى دعا فیه زکریّا (ع) ربّه عزّ و جلّ فقال ربّ هب لى من لدنک ذریّة طیّبة ... .

موضوعات مرتبط

• اخلاق: فضایل اخلاق ۱۳
• ارزشها: ۱۱، ۱۳
• اسباب طبیعى: ۹
• اسماء و صفات: سمیع ۱۲ ; مجیب ۱۲
• اماکن مقدس: فضیلت اماکن مقدس ۱۴
• انسان: آرمانهاى انسان ۱۰، ۱۱
• انگیزش: عوامل انگیزش ۵، ۶
• اولاد صالح: ۳، ۸، ۱۱، ۱۶
• تربیت: الگوى تربیت ۵، ۶ ; شیوه هاى تربیت ۱۵ ; نقش الگو در تربیت ۱۵
• خدا: ربوبیت خدا ۷ ; عطایاى خدا ۴
• دعا: آثار دعا ۱۰ ; آداب دعا ۷ ; اجابت دعا ۱۲، ۱۴ ; دعا در ماه محرم ۱۶ ; دعا در مسجد ۱۴ ; نقش دعا ۱۰ ; زمان دعا ۱۶ ; زمینه دعا ۶
• رشد: عوامل رشد ۱۰
• زکریا (ع): ۹ دعاى زکریا (ع) ۳، ۴، ۸، ۱۶ ; زکریا (ع) و مریم ۱، ۲
• غبطه: ارزش غبطه ۱۳ ; جواز غبطه ۱۳
• مریم (س): ۱، ۲ صداقت مریم (س) ۱ ; معجزه مریم (س) ۴ ; مقام مریم (س) ۲، ۳، ۴
• هدایت: زمینه هدایت ۵