تفسیر:المیزان جلد۱۷ بخش۱: تفاوت میان نسخه‌ها

از الکتاب
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۳: خط ۳۳:


==معناى فطر و مراد از فاطرالسموات و الارض ==
==معناى فطر و مراد از فاطرالسموات و الارض ==
«'''الحَْمْدُ للَّهِ فَاطِرِ السمَوَتِ وَ الاَرْضِ'''»:
«'''الحَْمْدُ للَّهِ فَاطِرِ السّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ'''»:


كلمه ((فاطر(( از ماده ((فطر(( است ، كه - به طورى كه راغب گفته - به معناى شكافتن از طرف طول است . و اگر كلمه فاطر بر خداى تعالى اطلاق شده ، به عنايت استعاره اى بوده است ، گويا خداى تعالى عدم را پاره كرده ، و از درون آن آسمانها و زمين را بيرو ن آورده ، بنابراين ، حاصل معناى آيه اين مى شود: ((حمد خدا را كه پديد آورنده آسمانها و زمين است ، به ايجادى ابتدايى ، و بدون الگو(( و بنابراين كلمه فاطر همان معنايى را مى دهد كه كلمه بديع و مبدع دارند، با اين تفاوت كه در كلمه ابداع ، عنايت بر نبودن الگوى قبلى است ، و در كلمه فاطر عنايت بر طرد عدم و بر ايجاد چيزى است از اصل ، نه مانند كلمه صانع كه به معناى آن كسى است كه مواد مختلفى را با هم تركيب مى كند، و از آن صورتى جديد (از قبيل خانه ، ماشين ، و امثال آن ) كه وجود نداشت ، درست مى كند.
كلمۀ «فاطر»، از ماده «فطر» است، كه - به طورى كه راغب گفته - به معناى شكافتن از طرف طول است. و اگر كلمۀ «فاطر» بر خداى تعالى اطلاق شده، به عنايت استعاره اى بوده است. گويا خداى تعالى، «عدم» را پاره كرده، و از درون آن، آسمان ها و زمين را بيرون آورده. بنابراين، حاصل معناى آيه، اين مى شود: «حمد خدا را كه پديد آورندۀ آسمان ها و زمين است، به ايجادى ابتدايى، و بدون الگو».
 
و بنابراين، كلمۀ «فاطر»، همان معنايى را مى دهد كه كلمۀ «بديع» و «مُبدع» دارند، با اين تفاوت كه در كلمۀ «ابداع»، عنايت بر نبودن الگوى قبلى است، و در كلمۀ «فاطر»، عنايت بر طرد عدم و بر ايجاد چيزى است از اصل. نه مانند كلمۀ «صانع»، كه به معناى آن كسى است كه مواد مختلفى را با هم تركيب مى كند، و از آن، صورتى جديد (از قبيل خانه، ماشين، و امثال آن) كه وجود نداشت، درست مى كند.


و مراد از آسمانها و زمين مجموع عالمى است كه به چشم مى بينيم ، كه هم شامل آسمانها و زمين مى شود، و هم شامل مخلوقاتى كه در آن دو است ، در نتيجه عبارت آيه از قبيل اطلاق اعضاى بزرگ و اراده كل است مجازا، ممكن هم هست مراد خود آسمانها و زمين باشد، به خاطر اعتنايى كه به شاءن آن دو داشته ، چون خلقت آن دو، بزرگ و امرشان عجيب است ، همچنان كه در جاى ديگر فرموده : ((لخلق السموات و الاءرض اكبر من خلق النّاس».
و مراد از آسمانها و زمين مجموع عالمى است كه به چشم مى بينيم ، كه هم شامل آسمانها و زمين مى شود، و هم شامل مخلوقاتى كه در آن دو است ، در نتيجه عبارت آيه از قبيل اطلاق اعضاى بزرگ و اراده كل است مجازا، ممكن هم هست مراد خود آسمانها و زمين باشد، به خاطر اعتنايى كه به شاءن آن دو داشته ، چون خلقت آن دو، بزرگ و امرشان عجيب است ، همچنان كه در جاى ديگر فرموده : ((لخلق السموات و الاءرض اكبر من خلق النّاس».