تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۴۷: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۴۱ </center>

<span id='link447'><span>

==ذكور، كسى كه زخم زبان زد، و نزول سوره كوثر ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۴۲ </center>

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۴۳ </center>

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۴۴ </center>

<span id='link448'><span>

لَكمْ دِينُكُمْ وَ لىَ دِينِ(۶)

   

به نام «اللّه» بخشنده به عموم، و مهربان به خواص.

دين شما، براى خودتان و دين من هم، براى خودم. (۶)

   

در اين سوره، رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» را دستور مى دهد به اين كه: برائت خود از كيش «وثنيّت» آنان را علنا اظهار داشته، خبر دهد كه آن ها نيز، پذيراى دين وى نيستند. پس نه دين او مورد استفاده ايشان قرار مى گيرد، و نه دين آنان، آن جناب را مجذوب خود مى كند. بنابراين، نه كفّار مى پرستند آنچه را كه آن جناب مى پرستد؛ و نه تا ابد، آن جناب مى پرستد آنچه را كه ايشان مى پرستند. پس كفّار بايد براى ابد از سازشكارى و مداهنه آن جناب، مأيوس باشند.

مفسّران، در اين كه اين سوره مورد بحث، مكّى است و يا مدنى، اختلاف كرده اند، و از ظاهر سياقش بر مى آيد كه در مكّه نازل شده باشد.

ظاهرا، خطاب به يك طبقۀ معهود و معيّن از كفّار است، نه تمامى كفّار. به دليل اين كه رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» را مأمور كرده از دين آنان بيزارى جويد و خطابشان كند كه شما هم، از پذيرفتن دين من امتناع مى ورزيد.

از اين آيه تا آخر سوره آن، مطلبى است كه در جملۀ «'''قُل يا أيّها الكافرون'''» مأمور به گفتن آن است؛ و مراد از «'''مَا تَعبُدُون'''»، بت هايى است كه كفّار مك،ه مى پرستيدند. و مفعول «'''تَعبُدُون'''» ضميرى است كه به ماى موصول بر مى گردد، و با اين كه مى توانست بفرمايد: «'''ما تعبدونه'''»، اگر ضمير را حذف كرده، براى اين بود كه كلام دلالت بر آن مى كرده، حذف كرد تا قافيه آخر آيات هم درست در آيد. و عين اين سؤال و جواب در جمله هاى «'''أعبد'''» و «'''عبدتم '''» و «'''أعبد'''» مى آيد. چون در آن ها هم بايد مى فرمود: «'''أعبده '''» و «'''عبدتموه'''» و «'''أعبده '''».

و جملۀ «'''لا أعبد'''» نفى استقبالى است. براى اين كه حرف «'''لا'''» مخصوص نفى آينده است، همچنان كه حرف «'''ما'''» براى نفى حال است. و معناى آيه اين است كه: من، ابدا نمى پرستم آنچه را كه شما بت پرستان، امروز مى پرستيد.

اين جمله نيز، نفى استقبالى نسبت به پرستش كفّار بر معبود رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» است و اين، خبرى غيبى از اين معناست كه: كفّار معهود، در آينده نيز به دين توحيد در نمى آيند.

* چند وجه ديگر در معناى اين آيه:

اين آيه به حسب معنا، تأكيد مطلب گذشته، يعنى مشترك نبودن پيامبر و مشركان است، و لام در «'''لكم'''» و در «'''لِىَ '''»، لام اختصاص است، مى فرمايد: دين شما - كه همان پرستش بت هاست - مخصوص خود شماست، و به من تعدّى نمى كند و دين من نيز، مخصوص خودم است، شما را فرا نمى گيرد.

بعضى ديگر گفته اند: در اين آيه، مضافى حذف شده، و تقديرش «'''لكم جزاء دينكم و لِىَ جزاء دينى'''» مى باشد. يعنى جزاى دين شما، مال شما و جزاى دين من، مال من. ولى اين دو وجه، دور از فهم است.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۴۸ </center>

* مؤلّف: مفاد «تكرار» در كلام قريش، اين است كه: بيا تا به آخر عمر، يك سال، تو خدايان ما را و يك سال، ما خداى تو را بپرستيم.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۵۰ </center>

فَسبِّحْ بحَمْدِ رَبِّك وَ استَغْفِرْهُ إِنَّهُ كانَ تَوَّابَا. (۳)

   

به نام «اللّه» كه بخشنده به همه و مهربان با نيكان است.

پس (به شكرانۀ آن)، پروردگارت را حمد و تسبيح گوى و از او طلب آمرزش كن، كه او بسيار توبه پذير است. (۳)

   

در اين سوره، خداى تعالى، به رسول گرامی اش، وعدۀ فتح و يارى مى دهد و خبر مى دهد كه: به زودى، آن جناب مشاهده مى كند كه مردم، گروه گروه، داخل اسلام مى شوند، و به او دستور مى دهد كه به شكرانۀ اين يارى و فتح خدايى، خدا را تسبيح كند و حمد گويد و استغفار نمايد.  

* و اين سوره، بنا به استظهارى كه خواهيم كرد، بعد از صلح حديبيّه، در مدینه و قبل از فتح مكّه، نازل شده.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۵۱ </center>

بيان اين كه: مراد از نصر و فتح در «'''إذا جاء نصر الله و الفتح ...'''»، رسيدن آن پيشگويى شده، فتح مكّه است:

و اين نظريه، به ذهن نزديك تر است ، تا آيه را حمل كنيم بر اجابت دعوت حقّه از ناحيه اهل يمن و دخول بدون خونريزی شان در اسلام. پس ‍ نزديك تر به اعتبار همان است كه بگوييم: مراد از نصر و فتح، نصرت رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» بر كفّار قريش، و مراد از فتح، فتح مكّه است. و نيز بگوييم: اين سوره، بعد از صلح حديبيّه و بعد از نزول سوره فتح و قبل از فتح مكّه نازل شده است.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۵۲ </center>

راغب، در مفردات مى گويد: كلمۀ «'''فوج '''»، به معناى جماعتى است كه به سرعت عبور كنند، و جمع اين كلمه، «'''أفواج '''» مى آيد. و بنا به گفته وى، معناى «'''داخل شدن مردم در دين خدا أفواجا'''» اين است كه جماعتى بعد از جماعتى ديگر به اسلام در آيند، و مراد از «دين اللّه» همان اسلام است. چون خداى تعالى به حكم آيه: «'''إنّ الدّين عند اللّه الاسلام '''» غير اسلام را دين نمى داند.

==مناسبت امر به حمد و استغفار پروردگار، بعد از ديدن نصر الهى ==

از آن جايى كه اين نصرت و فتح، اذلال خداى تعالى نسبت به شرك، و اعزاز توحيد است، و به عبارتى ديگر، اين نصرت و فتح، ابطال باطل و احقاق حق بود؛ مناسب بود كه از جهت اوّل، سخن از تسبيح و تنزيه خداى تعالى برود، و از جهت دوّم - كه نعمت بزرگى است - سخن از حمد و ثناى او برود. و به همين جهت، به آن جناب دستور داد تا خدا را با «حمد» تسبيح گويد.