آل عمران ١٤٦

وَ کَأَيِّنْ‌ مِنْ‌ نَبِيٍ‌ قَاتَلَ‌ مَعَهُ‌ رِبِّيُّونَ‌ کَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ‌ فِي‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ مَا ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکَانُوا وَ اللَّهُ‌ يُحِبُ‌ الصَّابِرِينَ‌

ترجمه

چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند! آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‌رسید، سست و ناتوان نشدند (و تن به تسلیم ندادند)؛ و خداوند استقامت‌کنندگان را دوست دارد.

و بسى پيامبران كه خداپرستان بسيارى در كنارشان نبرد كردند و از هر رنجى كه در راه خدا ديدند سست و زبون و درمانده نشدند، و خدا صابران را دوست مى‌دارد

و چه بسيار پيامبرانى كه همراه او توده‌هاى انبوه، كارزار كردند؛ و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد، سستى نورزيدند و ناتوان نشدند؛ و تسليم [دشمن‌] نگرديدند، و خداوند، شكيبايان را دوست دارد.

چه بسیار رخ داده که پیغمبری جمعیت بسیار (از پیروانش) همراه او جنگیدند و با این حال، اهل ایمان با سختی‌هایی که در راه خدا به آنها رسید هرگز بیمناک و زبون نشدند و سر زیر بار دشمن فرو نیاوردند و (صبر و ثبات پیش گرفتند، که) خدا صابران را دوست می‌دارد.

چه بسا پیامبرانی که انبوهی دانشمندانِ الهی مسلک [و کاملان در دینِ] به همراه او با دشمنان جنگیدند، پس در برابر آسیب هایی که در راه خدا به آنان رسید، سستی نکردند و ناتوان نشدند و [در برابر دشمن] سر تسلیم و فروتنی فرود نیاوردند؛ و خدا شکیبایان را دوست دارد.

چه بسا پيامبرانى كه خدا دوستان بسيار همراه آنان به جنگ رفتند. و در راه خدا، هر چه به آنها رسيد، سستى نكردند و ناتوان نشدند و سر فرود نياوردند و خدا شكيبايان را دوست دارد.

و چه بسیار پیامبرانی که همراه ایشان توده‌های انبوه نبرد کردند و از هر رنجی که در راه خدا دیدند نه سستی‌ورزیدند و نه ضعف و زبونی نشان دادند، و خداوند شکیبایان را دوست دارد

و بسا پيامبرى كه خدا پرستان بسيار- يا هزاران تن- همراه وى كارزار كردند، پس بدانچه در راه خدا بديشان رسيد سستى و ناتوانى نكردند و [در برابر دشمن‌] زبونى و درماندگى ننمودند، و خدا شكيبايان را دوست دارد.

و چه بسیار پیغمبرانی که مردان خدای فراوانی به همراه آنان کارزار می‌کرده‌اند و به سبب چیزی که در راه خدا بدانان می‌رسیده است (از قبیل: کشته‌شدن برخی از یاران و مجروح‌شدن خود و دوستان) سست و ضعیف نمی‌شده‌اند و زبونی نشان نمی‌داده‌اند (و بلکه شکیبائی می‌کرده‌اند) و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد.

و چه بسیار از پیامبرانی که بسیاری (از) دست‌پروردگان (خدا) همراهشان کشتار کردند؛ پس برای آنچه در راه خدا بدیشان رسید ناتوانی ننموده و (در برابر دشمن،) جویای سکون و بی‌‌تفاوتی و خواری نشدند. و خدا شکیبایان را دوست می‌دارد.

و چه بسا پیمبری که همراهش کارزار کردند گروندگانی بسیار پس نه سست شدند از آنچه بدیشان رسید در راه خدا و نه ناتوان شدند و نه سرافکندگی به خود گرفتند و خدا است دوست دار پایداری کنان‌

آل عمران ١٤٥	آیه ١٤٦	آل عمران ١٤٧
سوره : سوره آل عمران نزول : ٣ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«کَأَیِّنْ»: چه بسیار. «رِبِّیُّونَ»: جمع (رِبّی)، عالِمان راسخ در علوم دینی. مردان خدا. مؤمنان مخلص. «قَاتَلَ مَعَهُ»: در رکاب یکایک آنان جنگیده‌اند. «مَا اسْتَکَانُوا»: خواری ننمودند و برای دیگران کرنش نبردند. از ماده (کَیْن) یا از (کَوْن).

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- پیکار بسیارى از خداپرستان، در رکاب پیامبران الهى و تسلیم ناپذیرى و پایدارى آنان (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربّیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم) «ربّیّون» جمع «ربّى» است و به معنى کسى که خود را مختص پروردگار کرده، یعنى جز پرستش خدا به کار دیگرى نمى پردازد.

۲- عالمان، یاوران پیامبران الهى در پیکار با دشمنان دین، و تسلیم ناپذیر و استوار (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم) برخى «ربیّون» را به معناى عالمان تقواپیشه و صابر گرفته اند. (لسان العرب).

۳- رویارویى حق و باطل، در طول تاریخ (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر)

۴- مصیبتها و مشکلات، آنگاه که در راه خدا باشد، هرگز مردان الهى را به ضعف و ناتوانى و تسلیم در برابر دشمنان نخواهد کشید. (فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه و ما ضعفوا و ما استکانوا)

۵- تشویق مسلمانان از سوى خداوند براى همگامى با پیامبر اسلام (ص) در جهاد و سرزنش آنان که در برابر دشمنان دین، ضعف و زبونى به خود راه دهند. (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه) از اهداف یادآورىِ سلحشورى پیشینیان، تشویق مؤمنان به همگامى با پیامبر اسلام (ص) است. و نیز سرزنش کسانى است که در جنگ اُحُد، سستى کرده و از خود ضعف و زبونى نشان دادند.

۶- حضور مستقیم پیامبران الهى، در صحنه هاى پیکار علیه دشمنان (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... فى سبیل اللّه)

۷- یادآورى پایمردى و مقاومت خداپرستان پیشین، از روشهاى قرآن براى ایجاد روحیّه مقاومت در مبارزه با دشمنان دین (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... فى سبیل اللّه)

۸- قدرت روحى، استقامت و تسلیم ناپذیرى در مقابل دشمن، از ویژگیهاى مردان الهى (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا ... وما استکانوا) «وهن» به معناى فتور و سستى است، و کلمه «ما استکانوا»، از ماده «سکن»، به معنى خضوع است ; یعنى در برابر دشمن، خاضع و ذلیل نمى شوند و تسلیم نمى گردند.

۹- سستى، کرنش و زبونىِ اهل ایمان در برابر دشمنان دین، ناپسند است. (فما وهنوا ... و ما ضعفوا و ما استکانوا) صفات شمرده شده براى مردان الهى پس از واقعه احد، تعریض به مسلمانانى است که در آن نبرد، سستى و ضعف به خود راه دادند. از این رو صفات یاد شده، زیبنده مؤمنان واقعى و مردان الهى نیست.

۱۰- بسیارى از انبیاى الهى و یاوران ایشان، در سراسر تاریخ، با مصائب و دشواریهاى فراوان درگیر بودند. (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... لما اصابهم)

۱۱- سستى پیکارگران در برابر هجوم حوادث دشوار جنگ، موجب ناتوانى آنان در برابر دشمن و خوارکننده آنان (قاتل معه ... فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه و ما ضعفوا و ما استکانوا) ترتیب ذکرى «وهن» و «ضعف» و «استکانت»، مى تواند اشاره به ترتیب خارجى آن باشد: یعنى اول سستى و آنگاه ضعف و سپس تسلیم و زبونى در برابر دشمن، حاصل خواهد شد.

۱۲- خداوند دوستدار پایمردان در جنگ و شکیبایان در برابر هجوم حوادث آن (فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه ... و اللّه یحبّ الصّابرین)

۱۳- محبّت خدا، پاداش پایمردى شکیبایان در رویارویى و نبرد با دشمنان دین خدا (فما وهنوا لما اصابهم ... و اللّه یحبّ الصّابرین)

۱۴- نقش سازنده یادآورى حماسه شجاعت و پایدارى مجاهدان راه خدا و یاوران پیامبران در پیکار و مبارزه (و کایّن من نبىّ قاتل ... و اللّه یحبّ الصّابرین) آیه شریفه با یادآورى حماسه «ربیّون»، در صدد سازندگى مسلمانان است تا دیگر بار همانند نبرد احد، سستى و زبونى به خود راه ندهند.

۱۵- ناشکیبایى در برابر هجوم حوادث، از عوامل عمده شکست مردم در عرصه هاى زندگى (و کایّن من نبىّ قاتل ... فما وهنوا ... و اللّه یحبّ الصّابرین)

موضوعات مرتبط

• استقامت:۱، ۲، ۴، ۷، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴
• اللّه: توبیخهاى اللّه ۵ ; محبت اللّه ۱۲، ۱۳
• انبیا: پیروان انبیا ۱، ۲، ۱۰، ۱۴ ; جهاد انبیا ۶ ; سختیهاى انبیا ۱۰
• تاریخ: سنتهاى حاکم بر تاریخ ۳
• تذکر: آثار تذکر ۱۴
• تربیت: شیوه‌هاى تربیت ۷
• تشویق:۵
• تنبلى: آثار تنبلى ۱۱ ; سرزنش تنبلى ۹
• جهاد:۶ استقامت در جهاد ۶ ۲، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; تشویق به جهاد ۶ ۵ ; جهاد ۶ با دشمنان ۹ ; صلابت در جهاد ۶ ۹، ۱۱، ۱۲ ; عوامل شکست در جهاد ۶ ۱۱ ; مسلمانان در جهاد ۶ ۷ ; موحدان در جهاد ۶ ۱
• حق و باطل:۳
• خودسازى: عوامل خودسازى ۱۴
• دشمنان:۲، ۵، ۶، ۸، ۱۳
• ذلت: عوامل ذلت ۱۱
• سختیها:۴، ۱۰ در راه خدا ۴ ; صبر در سختیها ۴، ۱۰ ۱۲، ۱۵
• شکست:۱۱ عوامل شکست ۱۱ ۱۵
• صابران: پاداش صابران ۱۳ ; مقام صابران ۱۲
• صبر:۱۲، ۱۵
• علما: صفات علما ۲
• محمّد (ص):۵
• مجاهدان:۱۳ شجاعت مجاهدان ۱۳ ۱۴
• مسلمانان:۵، ۷
• موحدان:۱ صفات موحدان ۱ ۱، ۴، ۷، ۸ ; موحدان ۱ در سختیها ۴