الأحقاف ٣٠

قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا کِتَاباً أُنْزِلَ‌ مِنْ‌ بَعْدِ مُوسَى‌ مُصَدِّقاً لِمَا بَيْنَ‌ يَدَيْهِ‌ يَهْدِي‌ إِلَى‌ الْحَقِ‌ وَ إِلَى‌ طَرِيقٍ‌ مُسْتَقِيمٍ‌

کپی متن آیه
قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا کِتَاباً أُنْزِلَ‌ مِنْ‌ بَعْدِ مُوسَى‌ مُصَدِّقاً لِمَا بَيْنَ‌ يَدَيْهِ‌ يَهْدِي‌ إِلَى‌ الْحَقِ‌ وَ إِلَى‌ طَرِيقٍ‌ مُسْتَقِيمٍ‌

ترجمه

گفتند: «ای قوم ما! ما کتابی را شنیدیم که بعد از موسی نازل شده، هماهنگ با نشانه‌های کتابهای پیش از آن، که به سوی حقّ و راه راست هدایت می‌کند.

|گفتند: اى قوم ما! ما كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده و [كتاب‌هاى‌] پيش از خود را تصديق مى‌كند و به سوى حق و به راهى راست هدايت مى‌كند

گفتند: «اى قوم ما، ما كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده [و] تصديق‌كننده [كتابهاى‌] پيش از خود است، و به سوى حق و به سوى راهى راست راهبرى مى‌كند.

گفتند: ای طایفه ما، ما (آیات) کتابی را شنیدیم که پس از موسی نازل شده در حالی که کتب آسمانی تورات و انجیل را که در مقابل او بود به راستی تصدیق می‌کرد و (خلق را) به سوی حق و طریق راست هدایت می‌فرمود.

ای قوم ما! به راستی ما کتابی را شنیدیم که پس از موسی نازل شده است، تصدیق کننده همه کتاب های پیش از خود است، به سوی حق و به سوی راه راست هدایت می کند.

گفتند: اى قوم ما، ما كتابى شنيديم كه بعد از موسى نازل شده، كتابهاى پيشين را تصديق مى‌كند و به حق و راه راست راه مى‌نمايد.

گفتند ای هم قومان ما، [آیات‌] کتابی را شنیدیم که پس از موسی فروفرستاده شده، [و] همخوان [کتابهای‌] پیشاپیش خویش است، و به حق و راهی راست رهنمون است‌

گفتند: اى قوم ما، همانا ما كتابى را شنيديم كه پس از موسى فرو فرستاده شده، باوردارنده كتابهايى است كه در پيش آن است، به حق و به راه راست راه مى‌نمايد

اینان گفتند: ای قوم ما! ما به کتابی گوش فرا دادیم که بعد از موسی فرستاده شده است و کتابهای پیش از خود را تصدیق می‌کند (و هماهنگ با کتابهای آسمانی پیشین است)، و به سوی حق رهنمود می‌کند و به راه راست راه می‌نماید.

گفتند: «ای قوم ما! همانا ما کتابی را شنیدیم. که بعد از موسی نازل شده، حال آنکه تصدیق‌کننده‌ی کتاب‌هایی برابر اوست و سوی حقّ و سوی راهی راست راهبری می‌کند.»

گفتند ای قوم ما همانا شنیدیم کتابی را فرستاده شده بود پس از موسی تصدیق‌کننده آنچه پیش روی آن است رهبری کند بسوی حقّ و بسوی راهی راست‌

They said, “O our people, we have heard a Scripture, sent down after Moses, confirming what came before it. It guides to the truth, and to a straight path.

ترتیل:

ترجمه:

الأحقاف ٢٩	آیه ٣٠	الأحقاف ٣١
سوره : سوره الأحقاف نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أُنزِلَ مِن بَعْدِ مُوسی»: این که می‌بینیم سخنی از کتاب عیسی یعنی انجیل در میان نیست، بدان خاطر است که تورات کتاب اصلی و متّفق علیه یهودیان و مسیحیان است و انجیل تابع تورات است و حتّی مسیحیان احکام شرائع خود را از آن گرفته و می‌گیرند. بعضی هم گفته‌اند، این گروه از جنّیان از بعثت عیسی و نزول انجیل آگاه نبوده‌اند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

ثُمَ‌ آتَيْنَا مُوسَى‌ الْکِتَابَ‌... (۲)

يَا مَعْشَرَ الْجِنِ‌ وَ الْإِنْسِ‌ أَ... (۱) قُلْ‌ فَأْتُوا بِکِتَابٍ‌ مِنْ‌ عِنْدِ... (۴) وَ تَمَّتْ‌ کَلِمَةُ رَبِّکَ‌ صِدْقاً وَ... (۲) هُوَ الَّذِي‌ أَرْسَلَ‌ رَسُولَهُ‌... (۲)

تفسیر

---

• آيات ۲۹ - ۳۵ سوره احقاف
• شنیدن آياتى از قرآن توسط عده اى از جنّیان و ایمان آنان به پيامبر«ص»
• معناى «اولوا العزم» و تعداد پیامبران اولوا العزم
• بحث روايتى

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ «30»

گفتند: اى قوم ما! همانا ما (آيات) كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده و كتاب‌هاى پيش از خود را تصديق مى‌كند. مردم را به سوى حق و به سوى راه راست هدايت مى‌نمايد.

پیام ها

1- پيامبر انسان‌ها، پيامبر جنّيان نيز هست و گروهى از جنّ، مأمور تبليغِ دين و

جلد 9 - صفحه 49

آيين پيامبران در ميان جامعه خود هستند. قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا ...

2- جنّيان، از تاريخ انبيا و كتب آسمانى آگاه هستند. «كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌»

3- جنّيان، از محتواى كتاب‌هاى آسمانى آگاه هستند. «مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ»

4- هماهنگى ميان كتب آسمانى، نشانه حقانيّت آنهاست. «مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ»

5- جنّيان با شنيدن چند آيه، حق را فهميدند ولى انسان‌هايى همچون ابوجهل و ابولهب، عمرى با پيامبر بودند و نخواستند حق را بفهمند. «يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ»

6- راه حق، راه مستقيم است. راهى بر اساس اعتدال و دور از هرگونه افراط و تفريط. «يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ (30)

جلد 12 - صفحه 92

قالُوا يا قَوْمَنا: گفتند اى گروه ما، إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً: بدرستى كه ما شنيديم كتابى را كه از جانب خدا، أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌: نازل شده بعد از كتاب حضرت موسى، مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ‌: كه تصديق كننده است مر آن چيزى را كه پيش از آن بوده از كتاب انبياء يا موافق آنها. نزد بعضى آنها جنيان يهود بودند و از نزول انجيل خبر نداشتند، يا آن را اعتبار نمى‌كردند چنانچه معتقد يهود است لذا كتاب حضرت موسى عليه السّلام را گفتند. يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‌:

راه مى‌نمايد آن كتاب بسوى آنچه راست و درست است از عقايد حقه، وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ‌: و بسوى راه راست كه موصل مطلوب و سعادت است.

تفسير برهان گويد: مى‌آمدند خدمت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله در هر وقت، پس حضرت امر فرمود حضرت امير المؤمنين عليه السّلام را كه تعليم نمايد و دانا كند ايشان را، پس بعضى آنها مؤمن و كافر و ناصبى و يهودى و نصرانى و مجوس و آنها اولاد جان هستند «1».

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيما إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَ جَعَلْنا لَهُمْ سَمْعاً وَ أَبْصاراً وَ أَفْئِدَةً فَما أَغْنى‌ عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَ لا أَبْصارُهُمْ وَ لا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِذْ كانُوا يَجْحَدُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ «26» وَ لَقَدْ أَهْلَكْنا ما حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرى‌ وَ صَرَّفْنَا الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ «27» فَلَوْ لا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذلِكَ إِفْكُهُمْ وَ ما كانُوا يَفْتَرُونَ «28» وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ «29» قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ (30)

ترجمه‌

و بتحقيق متمكّن ساختيم آنها را در چيزى كه متمكن نساختيم شما را در آن و قرار داديم براى آنها گوشها و چشمها و دلهائى پس كفايت نكرد از آنها گوشهاشان و نه چشمهاشان و نه دلهاشان هيچ چيز چون بودند كه انكار ميورزيدند بآيتهاى خدا و احاطه كرد بآنها آنچه بودند كه بآن استهزاء ميكردند

و بتحقيق هلاك كرديم آنچه پيرامون شما است از آباديها و مكرّر آورديم آيتها را شايد آنها بازگردند

پس چرا يارى نكردند آنها را آنان كه گرفتند غير از خدا وسيله تقرّب معبودهائى را بلكه گم شدند از آنها و آن دروغ آنها بود و آنچه بودند كه افترا ميزدند

و هنگاميكه متوجّه ساختيم بسوى تو جماعتى را از جنّ كه ميشنيدند

---

جلد 4 صفحه 656

قرآن را پس چون حاضر شدند آن را گفتند خاموش باشيد پس چون تمام شد بازگشتند بسوى قومشان با آنكه بودند بيم دهندگان‌

گفتند اى قوم ما همانا ما شنيديم كتابى را كه فرستاده شده بعد از موسى با آنكه تصديق كننده است آنچه را پيش روى او است هدايت ميكند بسوى حق و بسوى راه راست.

تفسير

خداوند متعال بعد از ذكر شمه‌ئى از احوال قوم عاد در آيات سابقه متذكّر فرموده است كفّار مكّه را بمكنت و ثروت و قوّت و قدرتيكه بآنان عطا فرموده بود و به اينان عطا نفرموده تا بتمكّن خودشان مغرور نشوند و از فرمان الهى سرپيچى ننمايند و ضمنا اشاره فرموده كه قواى ظاهريّه و باطنيّه از گوش و چشم و قلب مواهب الهيّه‌اند كه بايد در محلّ لايق و مورد قابل صرف شود و الّا بى ثمر بلكه مضرّ خواهد بود چنانچه براى قوم عاد مفيد نشد و بعذاب الهى گرفتار شدند و همچنين اقوام ديگرى كه مانند قوم عاد در حوالى مكّه جاى‌گزين بودند مانند قوم صالح در حجر و قوم لوط در راه اهالى مكّه بشام كه هر يك بنوبه خود آيات الهى را مشاهده نمودند و نصايح و مواعظ انبياء عظام را شنيدند و متنبّه و مستبصر نشدند چون تفكّر و تأمّل ننمودند و بوبال اعمال خودشان رسيدند و جز خدا آنان را كه براى خودشان معبودهائى قرار داده بودند تا مقرّب آنها بخداى بزرگ باشند نتوانستند يارى نمايند آنها را و عذاب خدا را از آنها دفع كنند و ظاهرا قربانا مفعول دوم اتّخذوا است كه مفعول اوّل آن حذف شده و آلهة بدل يا بيان براى قربانا ميباشد و مكرّر ذكر شده كه سمع بر واحد و جمع اطلاق ميشود و صرف آيات تكرار آن بعناوين متعدّده و بيانات مختلفه است و اين بت‌پرستى و انتظار شفاعت از بتها دروغ واضح و افتراى آشكارى بود كه از قبل آنها اظهار ميشد و از دستشان رفت و مبدّل به نااميدى گرديد و اين معناى گمشدن معبود و مأمولهاى باطل است و اينها همه براى تخويف و انذار اهالى مكّه است كه در صورت مخالفت با نبىّ اكرم بهمان بلايا مبتلا گردند و قمّى ره نقل فرموده كه پيغمبر صلى اللّه عليه و اله از مكّه ببازار عكاظ تشريف برد و گفته‌اند آن بازارى بود كه سالى بيست روز از اوّل ذو القعدة الحرام ميان نخله و طائف دائر ميشد و زيد بن حارثه با آنحضرت بود كه مردم را دعوت باسلام ميكرد و كسى اجابت ننمود او را و قبول نكرد دين اسلام‌

---

جلد 4 صفحه 657

را پس مراجعت بمكّه فرمود و چون بمكانى رسيد كه آنرا وادى مجنّه ميخواندند حضرت در تهجّد خود قرائت قرآن فرمود در نيمه شب پس مرور نمودند باو جماعتى از جنّ كه در احتجاج از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده آنها نه نفر بودند يكنفر از جنّ نصيبين و هشت نفر از بنى عمر و بن عامر و گفته‌اند نفر بتحريك بر كمتر از ده اطلاق ميشود و در منتهى الارب از سه تا ده تعيين شده پس چون شنيدند جنّيان قرائت قرآن حضرت را با خود گفتند گوش دهيد يعنى ساكت باشيد و چون تمام گشت يعنى فارغ شد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله از قرائت قرآن بازگشتند بسوى قوم خودشان بيم دهندگان و گفتند آنچه را خداوند نقل فرموده در اين آيات و آيات آتيه تا قول خود فى ضلال مبين و محتمل است تا عذاب اليم باشد پس آمدند نزد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و اسلام آوردند و مؤمن شدند و آنحضرت شرايع اسلام را بآنها تعليم فرمود پس خداوند سوره قل اوحى الىّ انّه استمع نفر من الجنّ را تا آخر نازل فرمود و نقل نمود قول آنها را و از آنها والى براى آنان تعيين كرد و ميآمدند خدمت پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم هر وقت لازم بود و امير المؤمنين عليه السّلام به آنها احكام دين را مى‌آموخت بدستور پيغمبر و در آنها كافر بأقسام مختلف و مؤمن وجود دارد و همه از اولاد جانّ ميباشند و ظاهرا تخصيص كتاب موسى عليه السّلام بذكر از بين كتب سماوى به تبع ذكر آن در اوائل اين سوره است كه وجه آن بيان شد و بعضى گفته‌اند آنها جنّيان يهود بودند و بر حسب اعتقاد خودشان سخن گفتند ولى در مجمع فرموده كه اين آيات دلالت دارد بر آنكه پيغمبر ما صلى اللّه عليه و اله مبعوث بود بر جنّ و انس با آنكه هيچ پيغمبرى قبل از او مبعوث بر جن و انس نشده بود و در بيان اين واقعه تفاصيل ديگرى نقل فرموده كه با وجود فرمايش قمّى ره حاجت بذكر آنها نيست و اللّه اعلم بحقائق الامور و واضح است كه مراد از تصديق قرآن ما بين يديه را كتب سماوى قبل است كه در اصول معارف حقّه با يكديگر موافقت دارند.

---

جلد 4 صفحه 658

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

قالُوا يا قَومَنا إِنّا سَمِعنا كِتاباً أُنزِل‌َ مِن‌ بَعدِ مُوسي‌ مُصَدِّقاً لِما بَين‌َ يَدَيه‌ِ يَهدِي‌ إِلَي‌ الحَق‌ِّ وَ إِلي‌ طَرِيق‌ٍ مُستَقِيم‌ٍ (30)

گفتند اي‌ قوم‌ ‌ما محققا ‌ما شنيديم‌ كتابي‌ ‌را‌ ‌که‌ قرآن‌ ‌باشد‌ ‌که‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌از‌ ‌بعد‌ موسي‌ و ‌اينکه‌ كتاب‌ تصديق‌ ميكند انبيايي‌ ‌را‌ ‌که‌ قبل‌ ‌از‌ ‌او‌ بودند هدايت‌ ميكند بسوي‌ حق‌ و بسوي‌ طريق‌ مستقيم‌.

قالُوا يا قَومَنا خطاب‌ بساير طوايف‌ جن‌ إِنّا سَمِعنا كِتاباً رفتيم‌ خدمت‌

جلد 16 - صفحه 158

‌رسول‌ محترم‌ شرفياب‌ شديم‌ ‌براي‌ ‌ما تلاوت‌ فرمود قرآن‌ ‌را‌ و آيات‌ شريفه‌ ‌آن‌ ‌را‌ استماع‌ كرديم‌.

أُنزِل‌َ مِن‌ بَعدِ مُوسي‌ معلوم‌ مي‌شود ‌که‌ ‌اينکه‌ طايفه‌ ‌از‌ جن‌ و قوم‌ ‌آنها‌ مؤمنين‌ بانبياء سلف‌ بودند.

مُصَدِّقاً لِما بَين‌َ يَدَيه‌ِ تمام‌ انبياء سلف‌ و كتابهاي‌ ‌آنها‌ و صحف‌ ‌آنها‌ ‌را‌ تصديق‌ ميكند و بعلاوه‌ يَهدِي‌ إِلَي‌ الحَق‌ِّ توحيد و معاد و عقايد حقه‌ وَ إِلي‌ طَرِيق‌ٍ مُستَقِيم‌ٍ راه‌ راست‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 30)- این آیه بیانگر چگونگی دعوت این گروه از قوم خود به هنگام بازگشت به سوی آنهاست، دعوتی منسجم، حساب شده، کوتاه و پر معنا، «گفتند:

ای قوم! ما کتابی را استماع کردیم که بعد از موسی از آسمان نازل شده است» (قالُوا یا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا کِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی).

این کتاب اوصافی دارد، نخست این که: «کتابهای آسمانی قبل از خود را تصدیق می‌کند» و محتوای آن هماهنگ با محتوای آنهاست، و نشانه‌هایی که در کتب پیشین آمده است در آن به خوبی دیده می‌شود (مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ).

وصف دیگر این که همگان را «به سوی حق هدایت می‌نماید» (یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ). به گونه‌ای که هر کس عقل و فطرت خویش را به کار گیرد نشانه‌های حقانیت را به روشنی در آن می‌یابد.

و آخرین وصف این که: «به سوی راه مستقیم» دعوت می‌کند (وَ إِلی طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- جنیان مؤمن، در تلاش براى هدایت جامعه خود به سوى قرآن (قالوا یقومنا إنّا سمعنا کتبًا ... یهدى إلى الحقّ)

۲- جنیان انذارگر، پیام آور نزول کتابى آسمانى پس از تورات، براى قوم خویش (ولّوا ... منذرین . قالوا یقومنا إنّا سمعنا کتبًا أُنزل من بعد موسى)

۳- جنیان پیشتاز و گرویده به قرآن، برخوردار از موقعیتى ویژه در میان قوم خود* (قالوا یقومنا إنّا سمعنا) از لحن آیه شریفه و موضع بالاى جنیان در خطاب به قوم (یاقومنا)، مى توان به دست آورد که آنان علاوه بر داشتن پیامى بزرگ، جایگاهى والا در میان قوم شان داشته اند و چه بسا انتخاب آنان از سوى خداوند (صرفنا)، اشاره به این جهت باشد.

۴- جامعه جن، مؤمن به موسى(ع) و کتاب آسمانى او (إنّا سمعنا کتبًا أُنزل من بعد موسى مصدّقًا) انذارگران جن براى گرایش دادن قوم خویش به قرآن، تصدیق گرى آن براى تورات را یادآور شده اند. این سخن در صورتى ثمربخش است که جامعه جن، به تورات معتقد باشد.

۵- اهمیت «تورات»، در میان کتاب هاى آسمانى قبل از قرآن (قالوا یقومنا إنّا سمعنا کتبًا أُنزل من بعد موسى) از این که در میان تمامى کتاب هاى آسمانى پیشین و حتى به جاى «انجیل»، فقط از موسى(ع) و تورات یاد شده، مطلب بالا قابل استفاده است.

۶- شریعت موسى، براى جن و انس و مشترک میان آنان (قالوا یقومنا إنّا سمعنا کتبًا أُنزل من بعد موسى) از سخنان انذارگران جن، استفاده مى شود که آنان قبل از قرآن، به موسى(ع) و کتاب آسمانى او ایمان داشته اند.

۷- قرآن و محتواى آسمانى آن، کافى براى اثبات حقانیت رسالت پیامبر(ص) (صرفنا إلیک ... یستمعون القرءان ... إنّا سمعنا کتبًا أُنزل من بعد موسى ... یهدى إلى الحقّ) برداشت بالا با توجه به دو نکته است زیر استفاده شده است: ۱- مؤمنان پیشتاز جن، فقط با استماع قرآن به آسمانى بودن آن و حقانیت رسالت پیامبر(ص) پى بردند ۲- در مقام دعوت قوم، باز بر محتواى پیام قرآن تکیه نمودند; نه بر معجزه و نظائر آن.

۸- قرآن، تصدیق کننده کتاب هاى آسمانى پیشین (کتبًا أُنزل من بعد موسى مصدّقًا لما بین یدیه)

۹- وحدت و هماهنگى کتاب هاى آسمانى در هدایت گرى به سوى حق (سمعنا کتبًا ... مصدّقًا لما بین یدیه یهدى إلى الحقّ و إلى طریق مستقیم) واژه «مصدّقاً» هماهنگى و عدم تناقض را مى رساند و این هماهنگى، در پیام هاى اصولى است که همان هدایت به حق و راه مستقیم مى باشد.

۱۰- هماهنگى قرآن با کتاب هاى آسمانى پیشین، دلیل آسمانى بودن آن (یقومنا إنّا سمعنا کتبًا أُنزل ... مصدّقًا لما بین یدیه) جنیان با استناد به هماهنگى قرآن با کتاب آسمانى دیگر (تورات) درصدد بودند تا آسمانى بودن قرآن را به همنوعانشان اثبات کنند.

۱۱- هدایت گرى به سوى حق و راه مستقیم، اصیل ترین ویژگى قرآن و هر کتاب آسمانى (کتبًا أُنزل من بعد موسى مصدّقًا لما بین یدیه یهدى إلى الحقّ و إلى طریق مستقیم) ابتدا قرآن با کتاب هاى آسمانى هماهنگ معرفى شده و سپس به عنوان اصیل ترین بُعد هماهنگى آن دو، هدایت گرى به سوى حق و راه مستقیم مورد تصریح واقع شده است.

۱۲- حق، درستى و راستى، مفاهیمى واحد در فرهنگ جن و انس و نه امورى اعتبارى و نسبى * (قالوا یقومنا إنّا سمعنا کتبًا ... یهدى إلى الحقّ و إلى طریق مستقیم) قرآن، گرچه بر انس نازل شده و هدایت گر انسان به سوى حق و راه مستقیم است; اما جنیان نیز همان پیام، مفاهیم و تعالیم را، حق و راه مستقیم دانسته اند. از این مطلب استفاده مى شود که حق و راه مستقیم، در بینش جن و انس و در فهم و ادراک آنان واحد است.

۱۳- هدایت هاى قرآن، در دو بُعد عقیده و عمل * (یهدى إلى الحقّ و إلى طریق مستقیم) مى توان گفت: «یهدى إلى الحقّ» نظر به حقایق عقیدتى و «طریق مستقیم» اشاره به شیوه هاى عملى و تکالیف جوارحى دارد.

موضوعات مرتبط

• ایمان: فضایل پیشگامان در ایمان ۳
• تورات: اهمیت تورات ۵; مؤمنان به تورات ۴
• جن: ایمان جن ۴; تبلیغ جن مؤمن ۱، ۲; جن منذر ۲; دین جن ۶; فضایل جن مؤمن ۳; هدایتگرى جن مؤمن ۱
• حق: واقعیت حق ۱۲; هدایت به حق ۹، ۱۱
• صداقت: واقعیت صداقت ۱۲
• قرآن: اهمیت قرآن ۷; تبلیغ قرآن ۱، ۲; دلایل وحیانیت قرآن ۱۰; نقش قرآن ۷، ۸; ویژگیهاى قرآن ۱۱; هدایتگرى قرآن ۱۱، ۱۳; هماهنگى قرآن با کتب آسمانى ۱۰
• کتب آسمانى: تصدیق کتب آسمانى ۸; ویژگیهاى کتب آسمانى ۱۱; هدایتگرى کتب آسمانى ۹، ۱۱; هماهنگى کتب آسمانى ۹
• محمد(ص): دلایل حقانیت محمد(ص) ۷
• موسى(ع): مؤمنان به موسى(ع) ۴
• یهودیت: مؤمنان به یهودیت ۶