القلم ٤٢

يَوْمَ‌ يُکْشَفُ‌ عَنْ‌ سَاقٍ‌ وَ يُدْعَوْنَ‌ إِلَى‌ السُّجُودِ فَلاَ يَسْتَطِيعُونَ‌

ترجمه

(به خاطر بیاورید) روزی را که ساق پاها (از وحشت) برهنه می‌گردد و دعوت به سجود می‌شوند، امّا نمی‌توانند (سجود کنند).

|روزى كه كار [بر كافران‌] سخت و دشوار شود و آنها [به تمسخر] به سجده فرا خوانده شوند ولى نتوانند

روزى كه كار، زار [و رهايى دشوار] شود و به سجده فرا خوانده شوند و در خود توانايى نيابند.

در آن روز بسیار سخت به سجده خدا خوانده شوند و نتوانند.

[یاد کن] روزی را که کار بر آنان به شدت سخت و دشوار شود، [و آن روز که جای هیچ تکلیف و عبادتی نیست به عنوان سرزنش و ملامت] به سجده کردن دعوت شوند، ولی در خود قدرت و استطاعت [سجده کردن] نیابند!

روزى كه آن واقعه عظيم پديدار شود و آنها را به سجود فرا خوانند، ولى نتوانند.

روزی که هنگامه بالا گیرد، و آنان را به سجده دعوت کنند ولی نتوانند

در روزى كه كار [بر كافران‌] سخت و دشوار شود، و آنان به سجود خوانده شوند ولى نتوانند

روزی، هول و هراس به اوج خود می‌رسد، و کار سخت دشوار می‌شود. بدین هنگام از کافران و مشرکان خواسته می‌شود که سجده کنند و کرنش ببرند، امّا ایشان نمی‌توانند چنین کنند.

روزی که از ساق (و سوق اعمالشان) پرده برگرفته شود به سجده فراخوانده شوند، پس نتوانند (سجده کنند).

روزی که گشوده شود از ساق (پرده از روی کار برداشته شود) و دعوت شوند به سجده‌کردن پس نتوانند

القلم ٤١	آیه ٤٢	القلم ٤٣
سوره : سوره القلم نزول : ٤ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَوْمَ»: مراد روز قیامت است. «یُکْشَفُ عَن سَاقٍ»: پاچه‌ها بالا زده می‌شود. در فارسی گفته می‌شود: دامن به کمر زده می‌شود. کنایه از فرا رسیدن هنگامه هول و هراس و وخامت کار و شدّت و وحشت است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِنْ‌ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْکِتَابِ‌... (۱) مَنِ‌ اهْتَدَى‌ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۳۴ - ۵۲، سوره قلم
• شرح مفاد آيه ((افنجعل المسلمين كالمجرمين )) و آيات بعد از آن كه در مقام نفى حكممكذبان به اينكه بر فرض وجود قيامت ، با مسلمانان برابرند مى باشد
• مراد از شركاى مشركين در آيه ((يوم يكشف عن ساق ))
• معناى اينكه درباره قيامت فرمود: ((يوم يكشف عن ساق ))
• معناى استدراج كفار و مكذبان (سنستدرجهم من حيث لايعلمون )
• امر به رسول الله (ص ) به صبر و نهى از اينكه چون يونس (ع ) ناشكيبا باشد
• بيان عدم منافات بين آيه : ((لو لا ان تداركه نعمة من ربه ...)) با آيه : ((فلولا انهكان من المسبحين ....))
• اشاره به اينكه دليلى بر نفى چشم زخم و خرافى بودن آن نيست
• رواياتى در ذيل آيه : ((يوم يكشف عن ساق ...))
• رواياتى در برهنه كردن خداوند ساق پايش را در قيامت كه به جهت مبتنى بودن برتشبيه مردوداند
• رواياتى درباره املاء و استدراج گنهكاران ، چشم زخم ، و....

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - صحنه قیامت و مسائل مربوط به آن، شایان ذکر و یادآورى است. (یوم یکشف عن ساق) برداشت یاد شده، مبتنى بر این نکته است که «یوم» متعلق به فعل مقدر «اُذکر» باشد.

۲ - قیامت، روزى بسیار سخت و هولناک براى اهل محشر (یوم یکشف عن ساق) تعبیر «یکشف عن ساق» (ساق ها برهنه مى شود) در زبان عرب، کنایه از شدت هول و هراس و وخامت اوضاع است.

۳ - کافران و مشرکان در عرصه قیامت به سجده فرا خوانده مى شوند; ولى آنان از این کار ناتوان اند. (و یدعون إلى السجود فلایستطیعون)

۴ - ممکن نبودن عبادت و جبران کوتاهى ها و تقصیرها، در جهان آخرت (و یدعون إلى السجود فلایستطیعون) یادآورى شدّت هولناکى عرصه قیامت و ناتوانى کافران براى سجده و خضوع در برابر پروردگار، مى تواند اشاره به این حقیقت باشد که هیچ کس نمى تواند کوتاهى هاى گذشته خود را، در آخرت جبران کند.

روایات و احادیث

۵ - «عن أبى الحسن(ع) فى قوله عزّوجلّ: «یوم یکشف عن ساق» قال: حجابٌ من نور یُکْشَف، فیقع المؤمنون سُجَّداً و تُدمَج أصلابُ المنافقین فلایستطیعون السجود; از امام رضا(ع) درباره سخن خداى عزّوجلّ: «یوم یکشف عن ساق» روایت شده که فرمود: [در آن روز ]پرده اى از نور برداشته مى شود و مؤمنان به حالت سجده مى افتند و استخوان هاى پشت منافقان سخت و بى انعطاف مى گردد و قدرت سجده ندارند».

۶ - «عن أبى عبداللّه(ع) فى قوله عزّوجلّ: ...«و یدعون إلى السجود فلایستطیعون» قال: أُفحِم القومُ و دخلتْهم الهیبةُ و شَخَصَتِ الأبصار، و بلغتِ القلوبِ الحَناجِر; از امام صادق(ع) روایت شده که درباره سخن خداوند عزّوجلّ «و یدعون إلى السجود فلایستطیعون» فرمود: مهر سکوت بر دهان آنان زده مى شود، ترس تمام وجودشان را فرامى گیرد، چشمانشان خیره مى گردد، جان ها به حنجره ها مى رسد».

موضوعات مرتبط

• ذکر: اهمیت ذکر قیامت ۱
• سجده: دعوت به سجده ۳
• عبادت: عبادت در قیامت ۴
• قیامت: اهوال قیامت ۲، ۶; سجده در قیامت ۵، ۶; سختى قیامت ۲; ویژگیهاى قیامت ۲، ۴
• کافران: عجز اخروى کافران ۳; کافران در قیامت ۳
• مؤمنان: مؤمنان در قیامت ۵
• مشرکان: عجز اخروى مشرکان ۳; مشرکان در قیامت ۳
• منافقان: منافقان در قیامت ۵