ق ١٨

مَا يَلْفِظُ مِنْ‌ قَوْلٍ‌ إِلاَّ لَدَيْهِ‌ رَقِيبٌ‌ عَتِيدٌ

ترجمه

انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی‌آورد مگر اینکه همان دم، فرشته‌ای مراقب و آماده برای انجام مأموریت (و ضبط آن) است!

|هيچ سخنى را بر زبان نمى‌آورد مگر اين كه مراقبى آماده نزد اوست

[آدمى‌] هيچ سخنى را به لفظ درنمى‌آورد مگر اينكه مراقبى آماده نزد او [آن را ضبط مى‌كند].

سخنی بر زبان نیاورد جز آنکه همان دم فرشته‌ای مراقب و آماده است.

هیچ سخنی را به زبان نمی گوید جز اینکه نزد آن [برای نوشتن و حفظش] نگهبانی آماده است؛

هيچ كلامى نمى‌گويد مگر آنكه در كنار او مراقبى حاضر است.

سخنی به زبان نمی‌آورد، مگر آنکه نگهبان حاضر و ناظری نزد اوست‌

هيچ سخنى بر زبان نيارد مگر آنكه در نزد او نگهبانى آماده است.

انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی‌راند مگر این که فرشته‌ای، مراقب و آماده (برای دریافت و نگارش) آن سخن است.

(آدمی) هیچ جریانی را به لفظ در نمی‌آورد مگر اینکه مراقبی آماده و نیرومند و حسابگر نزد اوست (و آن را به خوبی و درستی ضبط و ثبت می‌کند).

به لب نراند سخنی را جز آنکه نزد او است نگهبانی آماده‌

ق ١٧	آیه ١٨	ق ١٩
سوره : سوره ق نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا یَلْفِظُ»: نمی‌اندازد. به بیرون پرت نمی‌کند. مراد از انداختن و پرت کردن، گفتن است. «لَدَیْهِ»: در کنار آن. نزد او. ضمیر (ه) به قول برمی‌گردد. این احتمال نیز وجود دارد که به گوینده بازگردد. «رَقِیبٌ»: مراقب و مواظب. «عَتِیدٌ»: مهیای انجام مأموریت و آماده انجام کار. در اینجا مراد آماده برای دریافتن و نوشتن است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

لَهُ‌ مُعَقِّبَاتٌ‌ مِنْ‌ بَيْنِ‌... (۰) وَ إِنَ‌ عَلَيْکُمْ‌ لَحَافِظِينَ‌ (۰)

وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ‌ عِبَادِهِ‌ وَ... (۰) وَ کُلَ‌ إِنسَانٍ‌ أَلْزَمْنَاهُ‌... (۰) کِرَاماً کَاتِبِينَ‌ (۰) يَعْلَمُونَ‌ مَا تَفْعَلُونَ‌ (۰) يَمْحُو اللَّهُ‌ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۵ - ۳۸ سوره ق
• رد استبعاد اعاده خلقت ، و بيان امكان آن با استناد به وقوع خلقت نخستين
• قدرت و علم خداوند در خلق و تدبير موجودات بهحال خود باقى است
• بيان مقصود ((نزديگى خداوند بر انسان )) با عبارتى ساده و همه كس فهم
• علم خدا به انسان از طريق فرشتگان كاتب اعمال
• گفتار بعضى از مفسرين پيرامون ظرف ((اذا)) در آيه شريفه
• فرشتگان موكل بطور كامل مراقب انسان هستند و چيزى را از قلم نمى اندازند
• معناى اينكه فرمود: سكره موت ((به حق )) آمد
• مقصود از سائق و شهيدى كه در قيامت همراه هر كسى مى آيند و بيان اينكه مخاطب آيه :((لقد كنت فى غفلة من هذا...)) كيست و مفهوم آن چيست
• دو نكته اى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
• معناى آيه : ((و قال قرينه هذا ما لدىّ عتيد))
• پاسخ خداى تعالى به عذرى كه به قرين شيطانى مشرك دوزخى مى آورد
• تفسير و توضيع ((و ما اءنا بظلام للعبيد))
• وجوهى كه درباره سئوال و جواب در آيه : ((يومنقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزيد)) و مفاد آن گفته شده است
• وصف متقين و ورودشان به بهشت
• معناى اينكه درباره بهشت متقين فرمود: ((لهم ما يشاؤ ن فيها و لدنيا مزيد))
• روايتى در ذيل آيه : ((افعيينا بالخلق الاول ...)) و درباره دو فرشته نويسنده حسنات وسيئات
• روايتى دال بر اينكه خطاب ((القيا فى جهنمكل كفار عنيد)) به پيامبر و على (عليهما الصلوة و السلام ) مى شود
• چند روايت در ذيل آيه : ((يوم نقول لجهنم هل امتلاءت ...)) و راجع به اينكه درباره متقيندر بهشت فرموده : ((لهم ما يشاؤ ن فيها ولدينا مزيد)) و...
• روايتى در شاءن نزول ((و لقد خلقنا السموات و الاءرض ...)) و سخنى پيرامون آن

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- دریافت و ثبت حتمى هر سخن آدمى به وسیله توسط مراقبى آماده و گوش بزنگ (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید)

۲- سخنان آدمى، همانند سایر اعمال او، مسؤولیت آفرین و مورد محاسبه (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید) در آیه قبل، مسأله محاسبه و ضبط اعمال به صورت مطلق مطرح گردیده است و اکنون دراین آیه، ضبط و محاسبه گفتار، به انسان یادآورى شده است.

۳- گفتار آدمى، داراى اهمیّتى ویژه در مقایسه با سایر اعمال وى (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید) از اختصاص به ذکر یافتن «ما یلفظ...»، اهمیت و ویژگى گفتار استفاده مى شود.

۴- «رقیب» و «عتید»، دو فرشته ناظر بر اعمال هر انسان * (عن الیمین و عن الشمال قعید ... لدیه رقیب عتید) برداشت یاد شده بدان احتمال است که «رقیب» و «عتید»، اسم دو فرشته باشد که یکى از سمت راست و دیگرى از سمت چپ، ناظر و نگارنده اعمال اند. در این صورت «واو» عطف محذوف است.

روایات و احادیث

۵- «عن أبى عبداللّه(ع) قال: إنّ المؤمنین إذا اعتنقا غمرتهماالرحمة ... فإذا أقبلا على المسائلة قالت الملائکة بعضها لبعض تنحّوا عنهما فإنّ لهما سرّاً و قد ستر اللّه علیهما. قال اسحاق: فقلت: جعلت فداک فلایکتب علیهما لفظهما و قد قال اللّه عزّوجلّ: «ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید...»؟ قال یا اسحاق إنّ اللّه تبارک و تعالى إنّما أمر الملائکة أن تعتزل عن المؤمنین إذا التقیا إجلالاً لهما ... و یحفظه علیهما عالم السرّ و أخفى...; از امام صادق(ع) روایت شده است: هر گاه دو نفر مؤمن معانقه کردند، رحمت خدا آنان را فرا مى گیرد و هر گاه براى گفتوگو روبه رو شدند، فرشتگان بعضى به بعضى دیگر مى گویند: از نزد آن دو کنار بروید; زیرا آن دو سرّى دارند که خداوند آن را مستور داشته است. اسحاق بن عمار مى گوید: به امام (ع) گفتم: فدایت شوم پس لفظ آنان نوشته نمى شود با این که خداوند فرموده است: «ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید...»؟ امام فرمود: خداوند - تبارک و تعالى - فرشتگان را امر فرموده که از مؤمنان هنگام ملاقات با یکدیگر (که جز رضاى خدا منظور نبوده)، از نزد آنان کنار روند و این امر براى تجلیل از مؤمنان است...; ولى الفاظ آنان را [خود خداوند] که عالم نهان و نهان تر [از اسرار ]است، محفوظ مى دارد...».

موضوعات مرتبط

• سخن: آثار سخن ۲; اهمیت سخن ۳; ثبت سخن ۵; حسابرسى سخن ۲
• عمل: آثار عمل ۲; اهمیت عمل ۳; ثبت عمل ۱
• مؤمنان: فضایل مؤمنان ۵
• ملائکه: رقیب ۴; عتید ۴; ملائکه ثبت عمل ۴، ۵; نقش ملائکه ۱