الفتح ١٨

لَقَدْ رَضِيَ‌ اللَّهُ‌ عَنِ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ إِذْ يُبَايِعُونَکَ‌ تَحْتَ‌ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ‌ مَا فِي‌ قُلُوبِهِمْ‌ فَأَنْزَلَ‌ السَّکِينَةَ عَلَيْهِمْ‌ وَ أَثَابَهُمْ‌ فَتْحاً قَرِيباً

ترجمه

خداوند از مؤمنان -هنگامی که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند- راضی و خشنود شد؛ خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود می‌دانست؛ از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزی نزدیکی بعنوان پاداش نصیب آنها فرمود؛

|به راستى خدا هنگامى كه مؤمنان زير درخت با تو بيعت مى‌كردند از آنها راضى شد و از آنچه در دلشان [از صدق نيت‌] بود آگاه گرديد، پس آرامش را بر آنها نازل كرد و فتحى نزديك (فتح خيبر) را به آنها پاداش داد

به راستى خدا هنگامى كه مؤمنان، زير آن درخت با تو بيعت مى‌كردند از آنان خشنود شد، و آنچه در دلهايشان بود بازشناخت و بر آنان آرامش فرو فرستاد و پيروزى نزديكى به آنها پاداش داد.

خدا از مؤمنانی که زیر درخت (معهود حدیبیّه) با تو بیعت کردند به حقیقت خشنود گشت و از وفا و خلوص قلبی آنها آگاه بود که وقار و اطمینان کامل بر ایشان نازل فرمود و به فتحی نزدیک (که فتح خیبر بود) پاداش داد.

یقیناً خدا از مؤمنان هنگامی که زیر آن درخت [که در منطقه حدیبیه بود] با تو بیعت می کردند خشنود شد، و خدا آنچه را [از خلوص نیّت و پاکی قصد] در دل هایشان بود می دانست، در نتیجه آرامش را بر آنان نازل کرد، و پیروزی نزدیکی را [که پیروزی در خیبر بود] به آنان پاداش داد.

خدا از مؤمنان آن هنگام كه در زير درخت با تو بيعت كردند، خشنود گشت و دانست كه در دلشان چه مى‌گذرد. پس آرامش بر آنها نازل كرد و به فتحى نزديك پاداششان داد،

به راستی که خداوند از مؤمنان، چون با تو در زیر آن درخت بیعت کردند، خشنود شد، و می‌دانست که در دلهایشان چیست، و آنگاه آرامش [خود] را بر آنان نازل کرد و به پیروزی‌ای نزدیک پاداششان داد

هر آينه خداى از مؤمنان خشنود شد آنگاه كه با تو در زير آن درخت- در حديبيه- بيعت مى‌كردند، آنچه را در دلهاشان بود- از راستى و پاكى نيت و وفا- دانست، پس آرامش را بر آنان فرو آورد و ايشان را پيروزيى نزديك- فتح خيبر- پاداش داد،

خداوند از مؤمنان راضی گردید همان دم که در زیر درخت با تو بیعت کردند. خدا می‌دانست آنچه را که در درون دلهایشان (از صداقت و ایمان و اخلاص و وفاداری به اسلام) نهفته بود، لذا اطمینان خاطری به دلهایشان داد، و فتح نزدیکی را (گذشته از نعمت سرمدی آخرت) پاداششان کرد.

خدا بی‌گمان هنگامی که مؤمنان، زیر (آن) درخت با تو بیعت می‌کردند از آنان خشنود شد. پس آنچه در دل‌هایشان بود دانست و بر آنان آرامش فرو فرستاد و پیروزی نزدیکی را به آنان پاداش داد.

همانا خوشنود شد خدا از مؤمنان گاهی که پیمان بستند (بیعت کردند) با تو زیر آن درخت پس دانست آنچه در دلهای ایشان است پس فرود آورد آرامش را بر ایشان و پاداش داد بدیشان پیروزئی نزدیک را

الفتح ١٧	آیه ١٨	الفتح ١٩
سوره : سوره الفتح نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِذْ»: آن دم. بدانگاه. «الشَّجَرَةِ»: مراد درخت بزرگ و گشنی است که در حدیبیه بود و مؤمنان در زیر سایه آن با پیغمبر تجدید بیعت کردند و این پیمان به سبب خوشنودی خدا از آن مؤمنان «بَیْعَةُالرِّضْوان» نام گرفت. «السَّکِینَةَ»: (نگا: آیه . «أَثَابَهُمْ»: (نگا: آل‌عمران / مائده / ). «فَتْحاً قَرِیباً»: مراد صلح حدیبیه است که منشأ آزادی دعوت اسلام و فتوحات بیشمار گردید. برخی هم آن را فتح خیبر، و گروهی نیز فتح مکه می‌دانند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَ‌ الَّذِينَ‌ يُبَايِعُونَکَ‌... (۲)

تفسیر

• آيات ۱۸ - ۲۸ سوره فتح
• اشاره به اينكه مقصود از رضا و سخط خدا ثواب و عقاب او است و آيه : ((لقد رضىالله عن المؤ منين اذ يبايعونك تحت الشجرة ...)) اخبار از پاداش و ثواب بيعت كنندگاناست
• توضيحى راجع به تفريع جمله : ((فعلم ما فى قلوبهم )) بر قلبش : ((لقد رضىالله ...))
• مقصود از ناس در جمله ((فكف ايدى الناس عنكم ))
• اخبارات غيبى و پيشگويى هايى كه در سوره فتح آمده است
• بيان آياتى كه راجع به جنگ نكردن با مشركين مكه و صلح با آنان است
• مقصود از ((كلمة التقوى )) و اينكه مؤ منين احق به آن واهل آن هستند
• فتح قريب فتح حديبيه است ، نه فتح خيبر و يا فتح مكه چنانچه بعضى پنداشته اند
• رواياتى درباره روز شجره و تجديد بيعت مسلمانان بارسول الله (ص )
• همه شركت كنندگان در بيعت روز شجره به پيمان خود وفا نكردند
• چند روايت درباره مراد از ((كلمه التقوى )) در جمله ((و الزمهم كلمه التقوى ))
• رواياتى راجع به ماجراى جنگ و فتح خيبر
• فردا پرچم را به دست كسى خواهم داد كه ...
• فتح قلعه خيبر بدست مبارك اميرالمؤ منين عليه السلام
• آنچه بعد از جريان فتح قلعه خيبر اتفاق افتاد
• تسليم شدن مردم فدك و تقسيم اموال خيبر بين مسلمانان
• آوردن گوسفند مسموم يك يهوديه براى رسول الله (ص )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خشنودى و رضایت حتمى خداوند، از مؤمنان بیعت کننده با پیامبر(ص) در سفر حدیبیه (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک تحت الشجرة)

۲ - پدید آمدن شرایطى حساس و نیازمند اخذ بیعتى ویژه از مسلمانان، در جریان حدیبیه (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک تحت الشجرة) ایمان نخستین، خود بیعتى با پیامبر(ص) است. حال از این که دوباره از مؤمنان بیعت گرفته شد، ویژه و حساس بودن شرایط استفاده مى شود.

۳ - «بیعت رضوان»، حرکتى مؤثر و سرنوشت ساز، در جریان حدیبیه (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک تحت الشجرة) تأکید خداوند در این آیات، بر مسأله بیعت مؤمنان و اعلام رضایت از آنان، حکایت از اهمیت این رخداد در روند حرکت اسلام دارد.

۴ - بیعت ویژه مؤمنان با پیامبر(ص)، در جریان حدیبیه، باعث غفران لغزش هاى گذشته آنان نزد خداوند * (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک تحت الشجرة) تعبیر «رضى اللّه عن المؤمنین» - به جاى تعبیر «رضى عن بیعتکم» - این برداشت را افاده مى کند که خود مؤمنان - علاوه بر عملشان - مورد رضایت الهى قرار گرفتند.

۵ - اهمیت اخذ بیعت مجدد رهبرى از پیروان، در شرایط حساس و سرنوشت ساز (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک تحت الشجرة) پیامبر(ص)، در جریان پرمخاطره حدیبیه اقدام به اخذ بیعت کرد و خداوند نیز آن را تأیید نمود، بنابراین، اخذ بیعت در موارد مشابه آن، مطلوب است.

۶ - صورت گرفتن بیعت رضوان، در سایه درخت «سمره» (یبایعونک تحت الشجرة) «الف و لام» در «الشجرة» براى عهد است و اشاره به درخت خاصى دارد که بیعت زیر آن صورت گرفت.

۷ - خداوند، آگاه از خلوص و صداقت باطنى مؤمنان در بیعت رضوان (لقد رضى اللّه ... فعلم ما فى قلوبهم) مراد از «ما» در «ما فى قلوبهم» - به قرینه «رضى اللّه...» مى تواند صداقت و خلوص مؤمنان باشد; زیرا این امور است که رضایت و خشنودى را در پى دارد.

۸ - اقدام مؤمنان، به بیعت رضوان، على رغم همه نگرانى ها و احساس خطرها* (یبایعونک تحت الشجرة فعلم ما فى قلوبهم) مى توان گفت: مراد از «ما فى قلوبهم» - به قرینه «فأنزل السکینة» - نوعى اضطراب و نگرانى و احساس خطر نسبت به رخدادهاى آینده آن سفر باشد.

۹ - نزول آرامش از سوى خداوند بر قلب مؤمنان، در شرایط نگران کننده قبل از صلح حدیبیه (فعلم ما فى قلوبهم فأنزل السکینة علیهم) از تعبیر «فأنزل السکینة» وجود نوعى نگرانى در آن شرایط حساس استفاده مى شود.

۱۰ - منافات نداشتن کمال و ارزش عمل مؤمنان، با داشتن نگرانى از مشکلات آن (رضى اللّه عن المؤمنین ... فأنزل السکینة علیهم) رضایت الهى، نشانگر ارزش بیعت مؤمنان است. «أنزل السکینة» نیز بیانگر وجود نوعى اضطراب و نگرانى در دل آنان است.

۱۱ - قلب انسان ها، در احاطه علم الهى و مسخر اراده او (فعلم ما فى قلوبهم فأنزل السکینة علیهم) نزول آرامش بر قلب مؤمنان، مى رساند که قلب ها در برابر اراده الهى، تأثیرپذیر و مسخّرند.

۱۲ - اطمینان و آرامش در طریق انجام دادن تکالیف الهى، موهبتى خداوندى است. (رضى اللّه ... یبایعونک ... فأنزل السکینة علیهم)

۱۳ - صلح حدیبیه و پیروزى هاى پس از آن، پاداش الهى به مؤمنان حاضر در بیعت رضوان (لقد رضى اللّه عن المؤمنین إذ یبایعونک ... و أثبهم فتحًا قریبًا) بنابراین که مراد از «فتحاً قریباً» - به قرینه سیاق آیات - صلح حدیبیه باشد، برداشت یاد شده به دست مى آید.

۱۴ - آرامش درونى، و پیروزى صلح حدیبیه و فتح خیبر، نتیجه بیعت مهم مؤمنان با پیامبر(ص) (إذ یبایعونک تحت الشجرة ... فأنزل السکینة علیهم و أثبهم فتحًا قریبًا) عبارت «فتحاً قریباً» ممکن است اشاره به «فتحاً مبیناً» (صلح حدیبیه) و یا فتح خیبر داشته باشد; چه این که هر دو فتح با فاصله اى نه چندان دور، صورت گرفته و اطلاق فتح قریب بر هر دو ممکن است.

۱۵ - پیمان وفادارى با رهبرى الهى، درپى دارنده آسایش روحى و پیروزى عملى براى امت* (یبایعونک ... فأنزل السکینة علیهم و أثبهم فتحًا قریبًا) مى توان از مورد آیه، الغاى خصوصیت کرده و به موارد مشابه سرایت داد.

۱۶ - آرامش و اطمینان روحى ملت ها زمینه ساز دستیابى آنان به پیروزى (فأنزل السکینة علیهم و أثبهم فتحًا قریبًا) تقدم «أنزل السکینة» بر «أثابهم...» اشاره به تقدم معنوى و ملازمه بین آن دو دارد.

۱۷ - رضا و خشنودى الهى، داراى بازتاب هاى عینى و مهم در زندگى انسان (لقد رضى اللّه ... فأنزل السکینة علیهم و أثبهم فتحًا قریبًا) «فأنزل السکینة...» نتیجه «رضى اللّه» به شمار مى آید.

موضوعات مرتبط

• آرامش: آثار آرامش ۱۶; منشأ آرامش ۱۲، ۱۴
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲
• اطمینان: آثار اطمینان ۱۶
• امتها: زمینه آرامش امتها ۱۵; زمینه پیروزى امتها ۱۵
• بیعت: اهمیت تجدید بیعت ۵
• بیعت رضوان: آثار بیعت رضوان ۳، ۱۳، ۱۴; اخلاص در بیعت رضوان ۷; قصه بیعت رضوان ۷، ۸; مکان بیعت رضوان ۶
• پیروزى: زمینه پیروزى ۱۶
• تکلیف: عمل به تکلیف ۱۲
• خدا: آثار رضایت خدا ۱۷; آمرزشهاى خدا ۴; پاداشهاى خدا ۱۳; علم غیب خدا ۷; نعمتهاى خدا ۱۲; وسعت علم خدا ۱۱
• درخت سمره: نقش درخت سمره ۶
• رضایت خدا: مشمولان رضایت خدا ۱
• رهبران دینى: آثار بیعت با رهبران دینى ۱۵
• رهبرى: تجدید بیعت با رهبرى ۵
• زندگى: عوامل مؤثر در زندگى ۱۷
• صلح حدیبیه: اهمیت صلح حدیبیه ۱۳; قصه صلح حدیبیه ۱، ۲، ۳، ۴، ۹; منشأ صلح حدیبیه ۱۴
• غزوه خیبر: منشأ پیروزى غزوه خیبر ۱۴
• قلب: منشأ تسخیر قلب ۱۱
• مؤمنان: احساس خطر مؤمنان ۸; اخلاص مؤمنان ۷; ارزش عمل مؤمنان ۱۰; زمینه آمرزش مؤمنان ۴; صداقت مؤمنان ۷; منشأ آرامش مؤمنان ۹; نگرانى مؤمنان ۸، ۱۰
• محمد(ص): آثار بیعت با محمد(ص) ۱۴; بیعت با محمد(ص) ۴; پاداش بیعت کنندگان با محمد(ص) ۱۳; رضایت از بیعت کنندگان با محمد(ص) ۱; فضایل بیعت کنندگان با محمد(ص) ۱
• مسلمانان: بیعت از مسلمانان ۲