فصلت ٤٧

إِلَيْهِ‌ يُرَدُّ عِلْمُ‌ السَّاعَةِ وَ مَا تَخْرُجُ‌ مِنْ‌ ثَمَرَاتٍ‌ مِنْ‌ أَکْمَامِهَا وَ مَا تَحْمِلُ‌ مِنْ‌ أُنْثَى‌ وَ لاَ تَضَعُ‌ إِلاَّ بِعِلْمِهِ‌ وَ يَوْمَ‌ يُنَادِيهِمْ‌ أَيْنَ‌ شُرَکَائِي‌ قَالُوا آذَنَّاکَ‌ مَا مِنَّا مِنْ‌ شَهِيدٍ

ترجمه

علم به قیامت (و لحظه وقوع آن) تنها به خدا بازمی‌گردد؛ هیچ میوه‌ای از غلاف خود خارج نمی‌شود، و هیچ زنی باردار نمی‌گردد و وضع حمل نمی‌کند مگر به علم او؛ و آن روز که آنها را ندا می‌دهد (و می‌گوید:) کجایند شریکانی که برای من می‌پنداشتید؟! می‌گویند: «(پروردگارا!) ما عرضه داشتیم که هیچ گواهی بر گفته خود نداریم!»

|علم قيامت تنها به او باز مى‌گردد، و ميوه‌ها از غلاف‌هايشان بيرون نمى‌آيند و هيچ ماده‌اى باردار نمى‌شود و نمى‌زايد مگر با علم و آگاهى او. و روزى كه آنها را ندا دهد: شريكان من [كه مى‌پنداشتيد] كجايند؟ گويند: به تو اعلام مى‌كنيم كه از ما هيچ كس [بر شري

دانستن هنگام رستاخيز فقط منحصر به اوست، و ميوه‌ها از غلافهايشان بيرون نمى‌آيند و هيچ مادينه‌اى بار نمى‌گيرد و بار نمى‌گذارد مگر آنكه او به آن علم دارد. و روزى كه [خدا] آنان را ندا مى‌دهد: «شريكان من كجايند؟» مى‌گويند: «با بانگ رسا به تو مى‌گوييم كه هيچ گواهى از ميان ما نيست.»

از ساعت قیامت تنها خدا آگاه است، و هیچ میوه‌ای از غنچه خود بیرون نیاید و هیچ آبستنی بار بر ندارد و نزاید مگر به علم ازلی او. و (یاد آر) روزی که خدا به مشرکان خطاب کند: آن معبودان باطلی که شریک من پنداشتید کجا رفتند؟ مشرکان گویند: بار الها، ما حضور تو عرضه داشتیم که از ما هیچ کس گواه نیست (که تو شریک داشته‌ای. یعنی از شرک بیزاری می‌جویند).

آگاهی و دانش به قیامت [و اینکه چه زمانی برپا می شود و چه خواهد شد] فقط ویژه اوست؛ و میوه ها از غلاف هایشان بیرون نمی آیند، و هیچ ماده ای حامله نمی شود و وضع حمل نمی کند مگر به دانش او. و روزی که [خدا] مشرکان را ندا می دهد: شریکانی که برای من می پنداشتید، کجایند؟ می گویند: [پس از روشن شدن حقایق بر ما] قاطعانه به تو اعلام می کنیم که هیچ گواهی از میان ما [بر اینکه تو را شریکی هست] وجود ندارد؛

علم به روز قيامت نزد اوست. و هيچ ثمره‌اى از غلاف خويش بيرون نمى‌آيد، و هيچ ماده‌اى آبستن نمى‌شود و نمى‌زايد مگر آنكه او بدان آگاه است. و آن روز كه ايشان را ندا دهد كه شريكان من كجايند؟ گويند: آگاهت كرديم كه كسى از ما به شرك گواهى نمى‌دهد.

آگاهی از قیامت به او باز می‌گردد و هیچ بار و بری از پوستش بر نمی‌آید، و هیچ مادینه‌ای بار بر نمی‌گیرد، و بار خود را به زمین نمی‌گذارد، مگر با آگاهی او، و روزی که ایشان را ندا دهد که پس شریکان من [که شما ادعا می‌کردید] کجا هستند؟ گویند تو را خبر دادیم که ما را هیچ شاهدی نیست‌

دانش رستاخيز به او باز گردانيده مى‌شود- تنها او مى‌داند و بس-. و هيچ ميوه‌اى از غلاف و شكوفه‌اش بيرون نيايد و هيچ ماده‌اى باردار نشود و بار ننهد مگر به دانش او. و آن روز كه آنان- مشركان- را خواند كه كجايند آن انبازان من [كه مى‌پنداشتيد] گويند: تو را گفتيم كه از ما هيچ كس گواه نيست [بر اينكه تو را انباز بوده است‌]- يعنى از شرك بيزارى مى‌نمايند-.

آگاهی از وقوع قیامت به خدا بازمی‌گردد و بس (و کسی جز خدا نمی‌داند قیامت کی خواهد بود). هیچ میوه‌ای (بارور نمی‌شود و) از غلاف خود بیرون نمی‌آید (و پوسته‌ی خویش را نمی‌شکافد)، و هیچ ماده‌ای باردار نمی‌گردد و وضع حمل نمی‌کند، مگر در پرتو دانش او و با اطّلاع او. روزی خداوند مشرکان را ندا می‌دهد: شریکها و انبازهائی که برای من می‌پنداشتید کجایند؟ پاسخ می‌دهند و می‌گویند: ما به تو عرض کردیم که کسی از ما گواهی نمی‌دهد (که تو دارای شریک و انباز هستی).

علمِ رستاخیز تنها سوی او برگشت می‌شود. و میوه‌ها از غلاف‌هایشان بیرون نمی‌آیند و هیچ مادینه‌ای باری نمی‌گیرد و باری نمی‌گذارد، مگر در (پرتوِ) علم او. و روزی که (خدا) آنان را ندا در دهد: «شریکان من کجایند؟» گویند: «با بانگ رسا به تو اعلام می‌کنیم (که) هیچ گواهی (بر شریکان) از میان ما نیست.»

بسوی او بازگردانیده شود علم ساعت و آنچه برون آید از میوه‌ها از شکوفه‌های خویش و نه بارور شود ماده و نه بار نهد مگر به علمش و روزی که خواندشان کجایند شریکان من گویند اعلام کنیمت که نیست از ما گواهی‌

فصلت ٤٦	آیه ٤٧	فصلت ٤٨
سوره : سوره فصلت نزول : ٢ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِلَیْهِ یُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ»: (نگا: اعراف / لقمان / ، احزاب / ). «أَکْمَام»: جمع کِمّ، غلاف. پوسته. «أُنثی»: ماده. مراد مؤنّث همه جانداران از قبیل: حیوانات و حشرات و پرندگان و انسان است. «آذَنَّاکَ»: به تو اعلام کردیم. به تو عرض کردیم. مراد این است که امروز همه چیز روشن شده است و کسی معتقد به انباز نیست. یا این که مشرکین می‌گویند: ما هرگز به شریک معتقد نبوده‌ایم (نگا: انعام / ). «شَهِیدٍ»: گواه.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ عِنْدَهُ‌ مَفَاتِحُ‌ الْغَيْبِ‌ لاَ... (۲) يَسْأَلُونَکَ‌ عَنِ‌ السَّاعَةِ... (۴) اللَّهُ‌ يَعْلَمُ‌ مَا تَحْمِلُ‌ کُلُ‌... (۴) وَ اللَّهُ‌ خَلَقَکُمْ‌ مِنْ‌ تُرَابٍ‌... (۵)

إِلَى‌ رَبِّکَ‌ مُنْتَهَاهَا (۰)

تفسیر

• آيات ۴۰ - ۵۴ سوره فصّلت
• تهديد خداوند ملحدين امت را به عذاب روز قيامت
• وجوه مختلف درباره خبر ان در آيه : ان الذين كفروا بالذكر لما جاءهم ...
• مراد از اينكه درباره قرآن فرمود كتاب عزيز است و لا ياءتيهالباطل من بين يديه و لا من خلفه
• توضيح آيه : ولو جعلناه قرآنا اعجميا...
• نكوهش انسان از جهت اينكه در حال تنعم از خداغافل و روى گردان است و در سختى و تنگى به دعا مى پردازد
• اعراض از قرآن حتى با احتمال اينكه از ناحيه خدا باشد، برخلاف حكم عقل است
• سه احتمال درباره مراد از آيات در آيه سنريهم آياتنا فى الافاق و فى انفسهم ...
• رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - آگاهى به زمان برپایى قیامت، در انحصار خداوند است. (إلیه یردّ علم الساعة) تقدیم «إلیه» بر «یردّ» مفید حصر است.

۲ - قیامت و زمان برپایى آن، مورد پرسش مشرکان عصر بعثت (إلیه یردّ علم الساعة)

۳ - آگاهى خداوند از زمان برپایى قیامت، لازمه ربوبیت او است. (و ما ربّک بظلّ-م ... إلیه یردّ علم الساعة) با توجه به رجوع ضمیر «إلیه» به «ربّک» در آیه قبل، برداشت بالا استفاده مى شود.

۴ - «الساعة»، از نام هاى قیامت (إلیه یردّ علم الساعة)

۵ - احاطه علمى خدا به تمام تحولات پیچیده شکوفه ها و کیفیت بارور شدن و ثمردهى آنها (و ما تخرج من ثمرت من أکمامها ... إلاّ بعلمه)

۶ - آگاهى به همه اسرار حیات گیاهى و انسانى، در انحصار خدا است. (و ما تخرج من ثمرت ... و لاتضع إلاّ بعلمه) برداشت یاد شده با توجه به حصر مستفاد از آیه صورت گرفته است.

۷ - خداوند، از تمامى تحولات ایام باردارى و زایمان آگاه است. (و ما تحمل من أنثى و لاتضع إلاّ بعلمه) چنانچه «باء» در «بعلمه» براى مصاحبت باشد، نشان مى دهد که تمامى تحولات جنین از آغاز تا تولد، در حیطه علم خداوند است.

۸ - تحولات پیچیده شکوفه ها و جنین، بنا به مقتضاى علم و حکمت خداوندى است. (و ما تخرج من ثمرت من أکمامها ... إلاّ بعلمه) چنانچه «باء» در «بعلمه» براى سببیت باشد، مفاد آیه شریفه، این خواهد بود که همه این رخدادها براساس علم الهى است.

۹ - تدبیر و اداره جهان هستى، بر اساس علم و آگاهى صورت مى گیرد. (و ما ربّک ... و ما تخرج من ثمرت ... إلاّ بعلمه) با توجه به این که شکفتن شکوفه ها و انعقاد نطفه و تولد موجودات، نمونه هایى از تدبیر جهان هستى است، مطلب بالا استفاده مى شود.

۱۰ - آگاهى به روند پیدایش میوه ها و تکوین و تولد جنین، مقتضاى ربوبیت الهى است. (و ما ربّک ... و ما تخرج ... إلاّ بعلمه)

۱۱ - قیامت، صحنه محاکمه مشرکان به خاطر عقاید شرک آمیز آنان (و یوم ینادیهم أین شرکاءى)

۱۲ - مشرکان در قیامت مورد سخره و تحقیر الهى قرار مى گیرند. (و یوم ینادیهم أین شرکاءى) لحن آیه و نحوه خطاب در آن («أین شرکائى» و «ینادیهم») مى تواند مفید برداشت بالا باشد.

۱۳ - اعتراف مشرکان در قیامت، به بطلان باورهایشان نسبت به معبودهاى خویش (و یوم ینادیهم أین شرکاءى قالوا ءاذنّ-ک ما منّا من شهید)

۱۴ - مشرکان، از حمایت معبودهاى خویش در قیامت محروم خواهند بود. (و یوم ینادیهم أین شرکاءى قالوا ءاذنّ-ک ما منّا من شهید)

۱۵ - شرک، باورى پوچ و فاقد هر گونه سند و دلیل (ءاذنّ-ک ما منّا من شهید)

۱۶ - لزوم برخوردارى انسان از دلیل، در باورها و عقاید خویش (ءاذنّ-ک ما منّا من شهید)

۱۷ - گفت وگوى بى واسطه انسان ها با خداوند در قیامت (و یوم ینادیهم أین شرکاءى قالوا)

۱۸ - تمامى انسان ها، حتى مشرکان، برخوردار از فطرت توحیدى اند. (قالوا ءاذنّ-ک) از ماضى آوردن فعل «آذنّاک» مى توان استفاده کرد که مشرکان قبل از قیامت، به زبان حال اعتراف به توحید داشته و منکر شرک بوده اند. با توجه به این نکته مطلب یاد شده قابل برداشت است.

۱۹ - اعتراف پیشین تمامى آدمیان به توحید; قبل از پیدایش در صحنه گیتى * (قالوا ءاذنّ-ک ما منّا من شهید) از این که مشرکان در قیامت مى گویند که ما قبلاً به توحید گواهى داده ایم - با آن که در دنیا مشرک بوده اند - مى توان برداشت نمود که آنان قبل از پیدایش در دنیا (عالم ذر) بدان گواهى داده اند.

۲۰ - قیامت، صحنه کشف حقایق جهان هستى است. (و یوم ینادیهم أین شرکاءى قالوا ءاذنّ-ک ما منّا من شهید) بنابراین که جمله «آذنّاک» براى انشا و ایجاد اعلام باشد (اعلام مى کنیم) مى توان استفاده کرد که این اعلام براساس کشف حقایق است.

موضوعات مرتبط

• آفرینش: علم به رازهاى آفرینش ۶; منشأ تدبیر آفرینش ۹
• اقرار: اقرار به بطلان شرک ۱۳; اقرار به توحید ۱۹; اقرار در عالم ذر
• انسان: انسان ها در عالم ذر ۱۹; فطریات انسان ۱۸
• باردارى: علم به تحولات باردارى ۷
• جنین: علم به رشد جنین ۱۰; منشأ رشد جنین ۸
• خدا: آثار ربوبیت خدا ۳، ۱۰; آثار علم خدا ۸، ۹; اختصاصات خدا ۱، ۶; استهزاهاى خدا ۱۲; تکلم خدا در قیامت ۱۷; علم خدا ۱، ۳; وسعت علم خدا ۵، ۶، ۷
• خود: اقرار علیه خود ۱۳
• زایمان: علم به تحولات زایمان ۷
• الساعة: ۴
• شرک: بى منطقى شرک ۱۵; پوچى شرک ۱۵
• شکوفه: رویش شکوفه ها ۵; منشأ رویش شکوفه ها ۸
• عقیده: اهمیت برهان در عقیده ۱۶; عقیده باطل ۱۵
• فطرت: فطرت توحیدى ۱۸، ۱۹
• قیامت: پرسش از قیامت ۲; ظهور حقایق در قیامت ۲۰; علم به قیامت ۱، ۳; نامهاى قیامت ۴; وقت قیامت ۱، ۲، ۳; ویژگیهاى قیامت ۱۱، ۱۷، ۲۰
• گیاهان: بارورى گیاهان ۵; ثمردهى گیاهان ۵
• مشرکان: استهزاى اخروى مشرکان ۱۲; اقرار اخروى مشرکان ۱۳; پرسشهاى مشرکان صدراسلام ۲; تحقیر اخروى مشرکان۱۲; محاکمه اخروى مشرکان ۱۱; محرومیت اخروى مشرکان ۱۴; مشرکان در قیامت ۱۱، ۱۲
• معبودان باطل: معبودان باطل در قیامت ۱۴
• میوه: علم به رویش میوه ۱۰