سبإ ٣٣

وَ قَالَ‌ الَّذِينَ‌ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ‌ اسْتَکْبَرُوا بَلْ‌ مَکْرُ اللَّيْلِ‌ وَ النَّهَارِ إِذْ تَأْمُرُونَنَا أَنْ‌ نَکْفُرَ بِاللَّهِ‌ وَ نَجْعَلَ‌ لَهُ‌ أَنْدَاداً وَ أَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ‌ وَ جَعَلْنَا الْأَغْلاَلَ‌ فِي‌ أَعْنَاقِ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا هَلْ‌ يُجْزَوْنَ‌ إِلاَّ مَا کَانُوا يَعْمَلُونَ‌

ترجمه

و مستضعفان به مستکبران می‌گویند: «وسوسه‌های فریبکارانه شما در شب و روز (مایه گمراهی ما شد)، هنگامی که به ما دستور می‌دادید که به خداوند کافر شویم و همتایانی برای او قرار دهیم!» و آنان هنگامی که عذاب (الهی) را می‌بینند پشیمانی خود را پنهان می‌کنند (تا بیشتر رسوا نشوند)! و ما غل و زنجیرها در گردن کافران می نهیم؛ آیا جز آنچه عمل می‌کردند به آنها جزا داده می‌شود؟!

|و ضعيف شدگان به مستكبران گويند: [نه،] بلكه نيرنگ شب و روز [شما بود]، آن گاه كه ما را وادار مى‌كرديد كه به خدا كافر شويم و براى او همتايانى قرار دهيم. و هنگامى كه عذاب را ببينند پشيمانى [خود] را پنهان مى‌دارند و در گردن‌هاى كسانى كه كافر شدند غل‌ها مى

و كسانى كه زيردست بودند به كسانى كه [رياست و] برترى داشتند، مى‌گويند: «[نه،] بلكه نيرنگ شب و روز [شما بود] آنگاه كه ما را وادار مى‌كرديد كه به خدا كافر شويم و براى او همتايانى قرار دهيم.» و هنگامى كه عذاب را ببينند پشيمانى خود را آشكار كنند. و در گردنهاى كسانى كه كافر شده‌اند غُلها مى‌نهيم؛ آيا جز به سزاى آنچه انجام مى‌دادند مى‌رسند؟

باز آنان که ضعیف و تابع بودند به رؤسای متکبر جواب دهند: بلکه مکر و فریب شب و روز شما بود که پیوسته ما را وا می‌داشتید که به خدای یکتا کافر شویم و بر او شریکانی قرار دهیم. و چون عذاب قیامت را به چشم مشاهده کنند سخت اظهار پشیمانی کنند، و ما زنجیرهای عقاب به گردن (همه فرماندهان و فرمانبران) اهل کفر نهیم، آیا این رنج و شکنجه جز کیفر کردار زشت آنهاست؟

مستضعفان به مستکبران می گویند: بلکه نیرنگ های [پی گیر شما در] شب و روز که به ما فرمان می دادید به خدا کافر شویم و همتایانی برای او قرار دهیم [ما را گمراه کرد]. و هنگامی که عذاب را ببینند، اظهار پشیمانی کنند [شاید نجات یابند]. و ما در گردن کافران غل و زنجیر می نهیم؛ آیا جز آنچه را انجام می دادند جزا داده می شوند.

زبون‌شدگان به قدرتمندان گويند: نه، شما شب و روز حيلت مى‌كرديد، آنگاه كه ما را فرمان مى‌داديد كه به خداى يكتا كافر شويم و براى او همتايانى قرار دهيم. و چون عذاب را ببينند در دل پشيمانى كنند. و ما غلها را بر گردن كافران بگذاريم. آيا نه چنين است كه در برابر اعمالشان مجازات مى‌شوند؟

و مستضعفان به مستکبران گویند چنین نیست، بلکه مکر [شما در] شب و روز بود، آنگاه که به ما فرمان می‌دادید که به خداوند کفر بورزیم و برای او شریک قائل شویم، و چون عذاب را ببینند پشیمانی خود را پنهان دارند، و غلها را در گردنهای کافران بگذاریم، آیا جز در برابر آنچه کرده‌اند، جزا می‌یابند؟

و زبون‌شدگان به گردنكشان گويند: بلكه ترفند و نيرنگ شب و روز [شما] بود كه ما را فرمان داديد كه به خدا كافر شويم و براى او همتايانى فراگيريم. و چون عذاب را ببينند [همه آنها] پشيمانى نهان دارند- از بيم سرزنش ديگران-. و ما غُلها را در گردن آنان كه كافر شدند بنهيم. آيا جز آنچه مى‌كردند كيفر داده مى‌شوند؟

مستضعفان به مستکبران (بار دیگر) می‌گویند: بلکه توطئه‌ها و تبلیغات مکّارانه‌ی شما در شب و روز سبب شد که ما از هدایت بازمانیم، در آن هنگامی که شما به ما دستور می‌دادید که خدا را به یگانگی نشناسیم و انبازها و همتاهائی برای او قرار دهیم. (سرانجام هر دو گروه از شدّت وحشت، نفَسهایشان در سینه‌ها حبس می‌شود) و پشیمانی خود را پنهان می‌دارند، بدان گاه که عذاب را مشاهده می‌کنند و ما غل و زنجیرها را به گردن کافران می‌اندازیم (و ایشان را روانه‌ی دوزخ می‌سازیم). آیا به آنان جزائی جز (جزای) کارهائی که می‌کرده‌اند داده می‌شود؟

و کسانی که زیردست شدند به کسانی که زبردستی کردند، گفتند: « (نه،) بلکه نیرنگ شب و روز (شما بود) چون ما را وادار می‌کردید که به خدا کافر شویم و برای او همتایانی قرار دهیم.» و هنگامی که عذاب را دیدند پشیمانی خود را پنهان کردند و در گردن‌های کسانی که کافر شده‌اند غُل‌ها نهادیم‌؛ آیا جز به آنچه انجام می‌داده‌اند پاداش داده می‌شوند.

و گفتند آنان که ناتوان شمرده شدند بدانان که کبر ورزیدند بلکه نیرنگ شب و روز بود هنگامی که فرمان می‌دادید ما را که کفر ورزیم به خدا و قرار دهیم برایش همتایانی و نهان داشتند پشیمانی را گاهی که دیدند عذاب را و نهادیم زنجیرها را در گردنهای آنان که کفر ورزیدند آیا پاداش داده شوند جز آنچه را بودند می‌کردند

سبإ ٣٢	آیه ٣٣	سبإ ٣٤
سوره : سوره سبإ نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَکْرُ الَّیْلِ وَ النَّهَارِ»: نیرنگ شب و روز، یعنی حیله‌گریها و توطئه‌های مستمرّ شما درباره ما ما را از هدایت بازداشت. «أَندَاداً»: همگونها و همتاها. مراد انبازها و شرکاء است. «أَسَرُّوا»: پنهان داشتند. مراد بند آمدن زبان از گفتار به خاطر شدّت وحشتی است که از مشاهده عذاب بدیشان دست می‌دهد. یا این که (أَسَرُّوا) از اضداد است و به معنی: اظهار پشیمانی کردند «هَلْ یُجْزَوْنَ إِلاّ مَا ...»: مراد تجسم اعمال است. یعنی این اعمال و کردار کفّار و مجرمین است که به صورت زنجیرهای اسارت بر گردن و دست و پای آنان گذارده می‌شود. یا این که انسان جزای همان چیزهائی را می‌بیند که کرده است و لاغیر.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ‌ اتُّبِعُوا... (۲) وَ کَذٰلِکَ‌ جَعَلْنَا فِي‌ کُلِ‌... (۴) وَ قَالَتْ‌ أُولاَهُمْ‌ لِأُخْرَاهُمْ‌... (۴) وَ بَرَزُوا لِلَّهِ‌ جَمِيعاً فَقَالَ‌... (۶) قَدْ مَکَرَ الَّذِينَ‌ مِنْ‌ قَبْلِهِمْ‌... (۲) قَالَ‌ ادْخُلُوا فِي‌ أُمَمٍ‌ قَدْ... (۳) وَ أَقْبَلَ‌ بَعْضُهُمْ‌ عَلَى‌ بَعْضٍ‌... (۰) وَ مَکَرُوا مَکْراً کُبَّاراً (۳)

تفسیر

• آيات ۳۱ - ۵۴، سوره سباء
• گفتگو و مخاصمه ضعفاى با بزرگانشان ، در قيامت ، كه گمراهى خود را متوجهبزرگان خود كرده بزرگانشان نيز خود را تبرئه مى كنند.
• دروغگويى و پنهانكارى كفار در قيامت كه روز كشف اسرار است ، از باب ظهور ملكاترذيله و عادات بد نفسانى است
• وجه اينكه مترقين گفتند ما عذاب نمى شويم
• جواب به آنان با بيان اينكه كثرت مال و اولاد بدون ايمان وعمل صالح مانع از عذاب نيست
• سؤ ال خداوند از ملائكه (آهولاء اياكم كانوايعبدون ) و بيزارى جستن ملائكه از عبادتمشركين
• مقصود از اينكه مشركين به جن ايمان داشته آنها را عبادت مى كرده اند
• اصرار و پافشارى مشركين در پيروى هوى و مقاومت بدوندليل در برابر حق و موعظه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) آنان را به قيام الله
• وصف حال مشركين در ساعت مرگ كه از سلطه خدا مفرى نداشته ، ايمان دير هنگامشان سودىبه حالشان نمى رساند
• بحث روايتى
• رواياتى درباره انفاق و صدقه دادن
• رواياتى در باره اينكه آيات ((و لوترى اذ فزعوا)) ناظر بر فرو رفتن لشكرسفيانى در زمين (در زمان ظهور حضرت مهدى ((عج )) ) مى باشد

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مستضعفان در قیامت، بى گناه دانستن مستکبران را در گمراه کردن دیگران، مردود شمرده و آنان را عامل اصلى آن معرفى خواهند کرد. (بل کنتم مجرمین . و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا بل مکر الّیل و النهار إذ تأمرونناأن نکفر باللّه)

۲ - افشاگرى مستضعفان در قیامت علیه مستکبران، درباره تلاش شبانه روزى آنان در ترویج کفر (و قال الذین استضعفوا ... بل مکر الّیل و النهار إذ تأمروننا أن نکفر باللّه) اضافه «مکر الّیل» مفید معناى «فى» است و سیاق آیه، دلالت مى کند که مضاف الیه «مکر» چیز محذوفى مثل «کم» است. بنابراین معنا چنین مى شود: بلکه مکر شما در طول شب و روز درباره ما، این بود که به خدا کافر شویم.

۳ - مستضعفان در قیامت، تلاش مکّارانه و شبانه روزى مستکبران را، مانع ایمانشان معرفى خواهند کرد. (لولا أنتم لکنّا مؤمنین . قال الذین استکبروا ... بل کنتم مجرمین . و قال الذین استضعفوا ... بل مکر الّیل و النهار إذ تأمروننا أن نکفر باللّه)

۴ - وجود گروهى مستکبر در جوامع بشرى که گروه دیگر را به استضعاف درمى آورند. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا)

۵ - مستضعان در قیامت، مستکبران را عامل اصلى شریک گرفتن براى خدا معرفى خواهند کرد. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا ... تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا)

۶ - مستضعفان در قیامت، انتخاب کفر و بى دینى را تحمیلى از سوى مستکبران معرفى خواهند کرد. (إذ تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا) کاربرد فعل «تأمروننا» (از ماده «أمر» و به معناى فرمان و دستور) دلالت مى کند که مستکبران به صورت دستور آمرانه، مستضعفان را وادار به پذیرش عقیده اى مى کرده اند.

۷ - امکان گفت وگوى مجرمان با یکدیگر، در صحنه دادگاه الهى در قیامت (إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم ... و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا)

۸ - تأثیر تبلیغات منحرفانه در آسیب زدن به آیین درست و جاى گزین کردن اعتقاد باطل به جاى آن (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا ... تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا)

۹ - شرک و کفر به خدا، مؤاخذه و کیفر اخروى در پى دارد. (و لو ترى إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم ... و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا ... تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا)

۱۰ - ستمگران با دیدن عذاب الهى در قیامت، از انتخاب عقیده کفرآلود، پشیمان شده و آن را مخفى خواهند کرد. (و لو ترى إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم ... و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب)

۱۱ - مشرکان، به خاطر انتخاب عقیده شرک آلود، در قیامت پشیمان شده و آن را پنهان خواهند کرد. (و لو ترى إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم ... و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب)

۱۲ - مستکبران گمراهگر در قیامت، با دیدن عذاب الهى، از کار خود پشیمان شده و آن را پنهان خواهند کرد. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا بل مکر الّیل و النهار إذ تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب) برداشت یاد شده بنابراین اساس است که مرجع ضمیر فاعلى «أسرّوا»، «استکبروا» باشد.

۱۳ - مستکبران گمراهگر در قیامت، نگران فضاحت و بى حیثیتى خود هستند. (و قال الذین استضعفوا ... و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب) احتمال دارد پنهان کردن پشیمانى، به خاطر احساس فضاحتى باشد که در قیامت براى مستکبران رخ مى دهد; یعنى، کار خطایى را که اکنون از آن پشیمان شده اند، رو نمى کنند تا کسى از آنان عیب جویى نکند.

۱۴ - مشرکان، با مشاهده عذاب الهى، از بى آبرویى و فضاحت خود در قیامت نگران خواهند بود (و لو ترى إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم ... إذ تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب)

۱۵ - عذاب قیامت، سخت، طاقت فرسا و فضاحت بار است. (و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب) پشیمان شدن از گذشته با مشاهده عذاب، نشانگر این است که عذاب مشاهده شده، عذابى سخت و آبروریز است.

۱۶ - مستضعفان گمراه شده از سوى مستکبران، با مشاهده عذاب در قیامت، از کرده خود پشیمان خواهند شد. (و قال الذین استضعفوا ... و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب) بنابراین که ضمیر فاعلى «أسرّوا» به «استضعفوا»برگردد، نکته یاد شده قابل استفاده است.

۱۷ - اظهار پشیمانى مستکبران و مستضعفان کافر در قیامت، با مشاهده عذاب (و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب) «أسرّ» از لغت هایى است که معناى متضاد دارد (مفردات راغب) و به معناى آشکار کردن و پنهان کردن است که آنان پشیمانى خود را اظهار خواهند کرد.

۱۸ - قیامت، روز آشکار شدن حقایق بر انسان ها (و لو ترى إذ الظلمون موقوفون عند ربّهم یرجع بعضهم إلى بعض القول ... لولا أنتم لکنّا مؤمنین ... بل کنتم مجرمین ... و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب)

۱۹ - مستکبران و مستضعفان کافر، در قیامت، در غل ها گرفتار خواهند بود. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا... تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا ... و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا)

۲۰ - پذیرفتن عقیده کفرآلود - ولو با فریب و دستور دیگران - کفر تلقى شده و کیفر دارد. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا ... تأمروننا أن نکفر باللّه و نجعل له أندادًا ... و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا)

۲۱ - خداوند، در قیامت بر گردن کافران غل هایى خواهد زد. (و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا)

۲۲ - پشیمانى در قیامت، مانع کیفر نشده و از آن نمى کاهد. (و أسرّوا الندامة ... و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا)

۲۳ - عذاب هاى خداوند، متناسب با بدکردارى کیفرشدگان است. (هل یجزون إلاّ ما کانوا یعملون)

۲۴ - کیفر مستکبران و مستضعفان کافر در قیامت، متناسب با کردار بد آنان است. (و قال الذین استضعفوا للذین استکبروا ... و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا هل یجزون إلاّ ما کانوا یعملون)

۲۵ - گرفتار شدن به غل ها در قیامت، نتیجه اعمال بدکاران است. (و جعلنا الأغلل فى أعناق الذین کفروا هل یجزون إلاّ ما کانوا یعملون)

روایات و احادیث

۲۶ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: سئل عن قول اللّه تبارک و تعالى «و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب» قال: قیل له ما ینفعهم أسرار الندامة و هم فى العذاب؟ قال کرهوا شماتة الأعداء; از امام صادق(ع) درباره قول خداى - تبارک و تعالى - «و أسرّوا الندامة لمّا رأوا العذاب» سؤال گردید و به ایشان گفته شد: پنهان کردن پشیمانى براى آنان - در حالى که گرفتار عذاب هستند - چه سودى دارد؟ فرمود: آنان سرزنش دشمنان را ناخوش دارند».

موضوعات مرتبط

• آبرو: عوامل هتک آبرو ۱۵
• پشیمانى: پشیمانى بى ثمر ۲۲، ۲۶; کتمان پشیمانى ۲۶
• تبلیغ: آثار تبلیغ ۸
• جبرواختیار :۶
• خدا: قضاوت اخروى خدا ۷
• دین: آسیب شناسى دینى ۸
• شرک: آثار شرک ۹
• ظالمان: پشیمانى اخروى ظالمان ۱۰; ظالمان در قیامت ۱۰; ظالمان هنگام عذاب ۱۰; عقیده باطل ظالمان ۱۰
• عذاب: آثار رؤیت عذاب ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۶، ۱۷; زنجیر عذاب ۱۹، ۲۱، ۲۵; سختى عذاب اخروى ۱۵; ویژگیهاى عذاب اخروى ۱۵
• عقیده: آثار عقیده باطل ۱۱; پشیمانى از عقیده باطل ۱۰، ۱۱; زمینه عقیده باطل ۸; کتمان عقیده باطل ۱۱
• عمل: کیفر عمل ناپسند ۲۵
• قیامت: ظهور حقایق در قیامت ۱۸; ویژگیهاى قیامت ۷، ۱۸
• کافران: عذاب اخروى کافران ۲۱; کافران در قیامت ۱۷
• کفر: آثار کفر ۹; کیفر کفر ۲۰; مبلغان کفر ۲
• کیفر: تناسب کیفر با گناه ۲۳، ۲۴; حتمیت کیفر اخروى ۲۲; عوامل کیفر ۲۰; عوامل کیفر اخروى ۹
• گروههاى اجتماعى :۴
• گمراهان: گمراهان در قیامت ۱۶
• گمراهگران: گمراهگران در قیامت ۱۲; گمراهگران هنگام عذاب ۱۲; پشیمانى اخروى گمراهگران ۱۲; نگرانى اخروى گمراهگران ۱۳
• گناهکاران: گفتگوى اخروى گناهکاران ۷
• مؤاخذه: عوامل مؤاخذه اخروى ۹
• مستضعفان: افشاگرى اخروى مستضعفان ۲; بینش مستضعفان ۱، ۳، ۵، ۶; پشیمانى اخروى مستضعفان ۱۶، ۱۷; عذاب اخروى مستضعفان ۱۹; عوامل شرک مستضعفان ۵; عوامل کفر مستضعفان ۶; عوامل گمراهى مستضعفان ۱; کیفر اخروى مستضعفان ۲۴; مستضعفان در قیامت ۱، ۳، ۵، ۶، ۱۶; مستضعفان هنگام عذاب ۱۷; موانع ایمان مستضعفان ۳
• مستکبران: آثار مکر مستکبران ۳; افشاگرى علیه مستکبران ۲; پشیمانى اخروى مستکبران ۱۲، ۱۷; عذاب اخروى مستکبران ۱۹; کیفر اخروى مستکبران ۲۴; گمراهگرى مستکبران ۱; مستکبران هنگام عذاب ۱۲، ۱۷; نقش مستکبران ۳، ۴، ۵، ۶; نگرانى اخروى مستکبران ۱۳; هتک آبروى مستکبران ۱۳
• مشرکان: پشیمانى اخروى مشرکان ۱۱; عقیده باطل مشرکان ۱۱; مشرکان در قیامت ۱۱; مشرکان هنگام عذاب ۱۴; نگرانى اخروى مشرکان ۱۴; هتک آبروى مشرکان ۱۴
• نظام کیفرى :۲۳، ۲۴ ویژگیهاى نظام کیفرى ۲۳، ۲۴ ۲۳