الحجر ٢٣

وَ إِنَّا لَنَحْنُ‌ نُحْيِي‌ وَ نُمِيتُ‌ وَ نَحْنُ‌ الْوَارِثُونَ‌

کپی متن آیه
وَ إِنَّا لَنَحْنُ‌ نُحْيِي‌ وَ نُمِيتُ‌ وَ نَحْنُ‌ الْوَارِثُونَ‌

ترجمه

ماییم که زنده می‌کنیم و می‌میرانیم؛ و ماییم وارث (همه جهان)!

|و بى‌ترديد، اين ماييم كه زنده مى‌كنيم و مى‌ميرانيم و ما وارث [همه‌] هستيم

و بى‌ترديد، اين ماييم كه زنده مى‌كنيم و مى‌ميرانيم، و ما وارث [همه‌] هستيم.

و محققا ماییم که زنده می‌کنیم و می‌میرانیم و وارث (همه خلق که فانی می‌شوند) ما هستیم.

و یقیناً ماییم که حیات می دهیم، و می میرانیم و ما وارث [جهان و جهانیان] هستیم.

هرآينه ما هستيم كه زنده مى‌كنيم و مى‌ميرانيم و بعد از همه باقى مى‌مانيم.

و ماییم که زنده می‌داریم و می‌میرانیم و ما بازمانده [جاوید]ایم‌

و هر آينه ما زنده مى‌كنيم و مى‌ميرانيم و ما ميراث برانيم- پس از شما همه چيز در اختيار ماست-.

و مائیم که زنده می‌گردانیم و می‌میرانیم (و باقی بوده) و وارث (جهان) می‌باشیم.

و بی‌گمان، این ماییم که زنده می‌کنیم و (این ماییم که) می‌میرانیم، و (هم) ماییم که به‌راستی وارثانیم.

و همانا ما زنده کنیم و بمیرانیم و مائیم ارث‌برندگان‌

It is We who give life and cause death, and We are the Inheritors.

ترتیل:

ترجمه:

الحجر ٢٢	آیه ٢٣	الحجر ٢٤
سوره : سوره الحجر نزول : ٤ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْوَارِثُونَ»: به ارث‌برندگان. مراد این است که در حقیقت مالک اصلی خدا است. واژه وارث را در اینجا به معنی باقی نیز گرفته‌اند.

تفسیر

---

• آيات ۱۶ - ۲۵،سوره حجر
• عنايت به ياد آوردن زيبايى و زينت آسمان به نجوم و كواكب ، در موارد مختلف قرآن
• معناى ((موزون )) و مراد از جمله : ((انبتنا فيها منكل شى ء موزون ))
• مقصود از: ((من لستم له برازقين )) در آيه ((و جعلنا لكم فيها معايش و من لستم لهبرازقين ))
• معناى ((شى ء))، ((خزائن )) و ((قدر معلوم )) و مراد آيه شريفه ((و ان من شى ء الاعندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم ))
• وجوه و اقوال مختلف مفسرين در معنا و مراد از آيه شريفه ((و ان من شى ء الا عندنا...))
• سخن يكى از مفسرين معاصر در معناى آيه و نقد آن
• بيان حقيقتى بسيار دقيق و معنائى ژرف در اين آيه شريفه
• سه حقيقت علمى از جهان هستى كه چهارده قرن قبلقرآن افاده نموده است
• نظام خلقت بدون ((موت و حيات )) نظامى تام و حكيمانه نمى بود
• (رواياتى درباره استراق سمع شياطين و رجم آنها با نجوم و درذيل آيه : ((ان من شى ء الا عندنا خزائنه )) و...)
• رواياتى در ذيل آيه ((و لقد علمنا المستقدمين منكم ...))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ «23»

والبتّه اين مائيم كه زنده مى‌كنيم ومى‌ميرانيم ومائيم كه (بعد از مرگ همه، باقى مانده و) وارث مى‌شويم.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ «23»

---

«1» جلد 2، صفحه 239.

«2» منهج الصادقين، جلد 5، صفحه 158، نقل از تأويلات نموده است.

جلد 7 - صفحه 97

وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ‌: و بدرستى كه ما زنده مى‌گردانيم اجساد قابله را به ايجاد حيات، و مى‌ميرانيم اجسام حيّه را به ازاله حيات از آن، در بحر الحقايق گفته‌ «1»: احياى قلوب اوليا كنيم به انوار لمعات جمال، و اماتت نفوس ايشان نمائيم به سطوات جلال. وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ‌: و ما وارثانيم، يعنى باقى بعد از افناى خلايق، چه ميراث چيزى را گويند كه بعد از مردن كسى به ديگرى رسد، پس همه در معرض فنااند، و حق سبحانه و تعالى موصوف است به بقا.

تبصره: حق سبحانه در اين آيه شريفه به چهار تأكيد اخبار فرمايد: به اينكه احيا و اماته تمامى موجودات در تحت اراده و قدرت او است و هيچكس را در آن اختيارى نيست، و چون در آيات سابقه ذكر نعم را فرمود، به اين آيه آگاه نمود به اينكه خلق نفرموده اين نعم را براى بقا، بلكه به جهت آنكه طريقى باشد به نعم باقيه آخرت، و همه فانى، و وارث آنها ذات باقى حق جلّ جلاله است.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ «21» وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَواقِحَ فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَيْناكُمُوهُ وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنِينَ «22» وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ «23» وَ لَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ وَ لَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ «24» وَ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ «25»

ترجمه‌

و نيست هيچ چيز مگر آنكه نزد ما است خزانه‌هايش و نازل نميكنيم آنرا

---

جلد 3 صفحه 249

مگر بمقدارى معين‌

و فرستاديم بادها را بارور كنندگان پس نازل نموديم از آسمان آبرا پس سيراب نموديم شما را از آن و نيستيد شما مر آنرا خزانه داران‌

و همانا ما هر آينه زنده ميكنيم و ميميرانيم و مائيم وارثان‌

و بتحقيق دانستيم پيش رفتگان از شما را و بتحقيق دانستيم پس ماندگان را

و همانا پروردگار تو او محشور ميكند ايشانرا همانا او درست كار دانا است.

تفسير

هر موجوديكه از مكمن غيب پاى در عرصه شهود گذارده و خلعت هستى در بر نموده رشحه‌اى از رشحات اصل وجود و سر چشمه جود و آب حيات است كه از مقام عالى نازل و محدود بحدود و تعيّنات و تشخصات شده است پس اجناس و انواع و اصناف موجودات خزائن و معادن و منابع آنها در نزد خداوند بوده و هست و خواهد بود و در هر زمان بر حسب حكمت و مصلحت بعرصه ظهور و بروز خواهد رسيد و مفسّرين براى ضيق مجال و تقريب اذهان بمثال، خزائن را جمعى بقدرت و قمّى ره بآب تفسير نموده و فرموده‌اند نازل و متعلّق ميشود قدرت الهى بر مقدورات و فرود ميآيد آب از آسمان پس ميرويد گياه براى هر حيوان ولى مطلب بر اهل علم مخفى نيست و همانستكه اجمالا بيان شد از امام سجّاد عليه السّلام روايت شده كه در عرش تمثال جميع خلق خدا از صحرا و دريا هست و اين تأويل آيه ان من شى‌ء الّا عندنا خزائنه است كه اشاره بتحقيق مرقوم است و مراد از انزال بقدر معلوم اعطاء بقدر قابليّت و استعداد و اقتضاء حكمت و عدالت است مقدّريكه بگل نكهت و بگل جانداد بهر كه هر چه سزا ديد حكمتش آنداد از جاه و جلال و جمال و كمال و مال و منال و كسيرا حقّ چون و چرا نيست چون در دستگاه حكيم على الاطلاق جاى چون و چرا نيست و خداوند فرستاد بادها را كه بارور و آبستن كنندگانند ابرها را بباران و درختان را بميوه‌ها پس نازل فرمود از آسمان باران رحمت خود را و سيراب نمود بندگان و حيوانات و نباتاترا از آن و مردم قدرت ندارند بر جمع و تفريق آن بر طبق حكمت و مصلحت خلاصه آنكه بندگان عاجزند از خزانه‌دارى آب كه از اجسام است چه رسد بآنكه خزانه دار عالم ارواح و عقول و اشباح و نفوس باشند عيّاشى ره از امير المؤمنين عليه السّلام روايت نموده كه بباد بد نگوئيد كه آن مبشّر و منذر است و بارور كننده درختان است و از خداوند بخواهيد خير آنرا و باو پناه ببريد از شرّش‌

---

جلد 3 صفحه 250

و خداوند زنده ميكند و روح ميدهد بتمام موجودات و ميميراند آنها را بمقتضاى حكمت و مصلحت و ميگيرد از آنها دارائى و آنچه را بوديعت نزد آنها نهاده است مانند وارث و مالك و متصرّف ميشود در زمين وقتى كه موجودى جز او وجود نداشته باشد در آن كه تصور مالكيّت براى او شود و خداوند دانا است باحوال و اعيان گذشتگان و آيندگان از خلق و اين امّت و در روايت عيّاشى ره از امام باقر عليه السّلام در اين آيه اختصاص باهل ايمان آنها داده شده و بعضى اختصاص بمتقدّمين و متأخرين در جهاد و بعضى در خيرات و بعضى در صف جماعت داده‌اند و ظاهرا مرادشان نزول است نه بيان مراد و كلام امام، امام كلمات است و خداوند محشور ميفرمايد تمام خلائق را از اولين و آخرين در يكروز براى حساب و مجازات اعمال چون حكيم است مردم را بعبث خلق نفرموده و عليم است چيزى از اعمال آنها بر او مخفى نيست و از صفحه علم او محو نخواهد شد ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ إِنّا لَنَحن‌ُ نُحيِي‌ وَ نُمِيت‌ُ وَ نَحن‌ُ الوارِثُون‌َ «23»

و محققا ‌ما ‌خود‌ ‌ما زنده‌ ميكنيم‌ و ميميرانيم‌ و مائيم‌ وارثون‌ (وَ إِنّا لَنَحن‌ُ) ‌با‌ سه‌ تأكيد ‌ان‌ و لام‌ و تكرار نحن‌ و نا (نُحيِي‌ وَ نُمِيت‌ُ) ده‌ فعل‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌از‌ افعال‌ مختصه‌ بخداوند ‌است‌ خلق‌ و رزق‌ احياء و اماته‌ عزت‌ و ذلت‌ غني‌ و فقر صحت‌ و مرض‌ و افعال‌ الهي‌ دو نحو ‌است‌ يكي‌ بدون‌ اسباب‌ و وسايط تعبير بمتكلم‌ وحده‌ ميكند مثل‌ الوهيت‌ و ربوبيت‌ أَنَّما إِلهُكُم‌ إِله‌ٌ واحِدٌ كهف‌ ايه‌ 110 إِلهُكُم‌ إِله‌ٌ واحِدٌ نحل‌ ‌آيه‌ 23 و چون‌ احياء ‌هر‌ ذي‌ حياتي‌ و إماته‌ ‌آن‌ بتوسط اسباب‌ ‌است‌ و وسايط مثل‌ ملائكه‌ تعبير بمتكلم‌ ‌مع‌ الغير فرموده‌ وَ نَحن‌ُ الوارِثُون‌َ ‌يعني‌ جميع‌ موجودات‌ سماوي‌ و ارضي‌ فاني‌ ميشوند فقط ذات‌ مقدس‌ ‌او‌ باقي‌ ميماند كُل‌ُّ شَي‌ءٍ هالِك‌ٌ إِلّا وَجهَه‌ُ

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 23)- سپس به دنبال بحثهای توحیدی به معاد و مقدمات آن اشاره کرده، می‌گوید: «و مائیم که زنده می‌کنیم و (مائیم که) می‌میرانیم» (وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْیِی وَ نُمِیتُ).

«و وارث (همه روی زمین و تمام این جهان) مائیم» (وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ).

اشاره به مسأله حیات و مرگ که در واقع مهمترین و قطعی‌ترین مسائل است هم می‌تواند مقدمه برای بحث معاد باشد و هم تکمیلی برای بحث توحید.

از سوی دیگر وجود مرگ و زندگی خود دلیل بر این است که موجودات این عالم از خود چیزی ندارند و هر چه دارند از ناحیه دیگری است، و سر انجام وارث همه آنها خداست!

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حیات و مرگ موجودات، تنها به دست خداوند است. (و إنا لنحن نحى و نمیت)

۲- مرگ و حیات، امرى دایمى و مستمر (و إنا لنحن نحى و نمیت) آمدن جمله اسمیه «إنا لنحن نحیى و نمیت» و نیز فعلهاى مضارع «نحیى» و «نمیت»، بیانگر استمرار است.

۳- خداوند، یگانه وارث همه موجودات است. (و نحن الورثون)

۴- خداوند، یگانه موجودى که بقا، مختص اوست. (و نحن الورثون)

۵- مرگ، سرنوشت قطعى همه موجودات عالم (از کران تا کران هستى) (و نحن الورثون)

۶- همه مالکیتها، جز مالکیت خداوند، زوال پذیر است. (نحن الورثون)

۷- مرگ و حیات، از آیات خداوند است. (و إنا لنحن نحى و نمیت)

۸- تشویق به دل نبستن به امکانات دنیوى، در عین خلق شدن آنها براى انسانها (و أرسلنا الریح لوقح فأنزلنا من السّماء ماء فأسقینکموه و ما أنتم له بخزنین . و إنا لنحن ... و نحن الورثون) ذکر «نحن الوارثون»، پس از آیاتى که در آنها امکانات خدادادى براى انسان مطرح شده است، مى تواند به خاطر نکته یاد شده باشد.

موضوعات مرتبط

• اسماء و صفات: وارث ۳
• توحید: توحید افعالى ۱
• جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱
• حیات: تداوم حیات ۲; حیات از آیات خدا ۷; منشأ حیات ۱
• خدا: ابدیت خدا ۴; اختصاصات خدا ۱، ۳، ۴، ۶; سنتهاى خدا ۲; وراثت خدا ۳
• زهد: تشویق به زهد ۸
• مرگ: تداوم مرگ ۲; حتمیت مرگ ۵; مرگ از آیات خدا ۷; منشأ مرگ ۱
• موجودات: زوال مالکیت موجودات ۶; فرجام موجودات ۵; وارث موجودات ۳