العنكبوت ٢٥

وَ قَالَ‌ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ‌ مِنْ‌ دُونِ‌ اللَّهِ‌ أَوْثَاناً مَوَدَّةَ بَيْنِکُمْ‌ فِي‌ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَ‌ يَوْمَ‌ الْقِيَامَةِ يَکْفُرُ بَعْضُکُمْ‌ بِبَعْضٍ‌ وَ يَلْعَنُ‌ بَعْضُکُمْ‌ بَعْضاً وَ مَأْوَاکُمُ‌ النَّارُ وَ مَا لَکُمْ‌ مِنْ‌ نَاصِرِينَ‌

ترجمه

(ابراهیم) گفت: «شما غیر از خدا بتهایی برای خود انتخاب کرده‌اید که مایه دوستی و محبت میان شما در زندگی دنیا باشد؛ سپس روز قیامت از یکدیگر بیزاری می‌جویید و یکدیگر را لعن می‌کنید؛ و جایگاه (همه) شما آتش است و هیچ یار و یاوری برای شما نخواهد بود!»

|و [ابراهيم‌] گفت: جز اين نيست كه شما به خاطر دوستى [و ارتباط] ميان خودتان در زندگى دنيا به جاى خدا بت‌هايى را گرفته‌ايد. ولى روز قيامت منكر يكديگر مى‌شويد و همديگر را لعنت مى‌كنيد و جايگاهتان آتش است و براى شما هيچ ياورى نخواهد بود

و [ابراهيم‌] گفت: «جز خدا، فقط بتهايى را اختيار كرده‌ايد كه آن هم براى دوستى ميان شما در زندگى دنياست، آنگاه روز قيامت بعضى از شما بعضى ديگر را انكار و برخى از شما برخى ديگر را لعنت مى‌كنند و جايتان در آتش است و براى شما ياورانى نخواهد بود.»

باز ابراهیم گفت: (ای مردم شما خود می‌دانید که) بتهایی را که به جای خدای یکتا به خدایی بر گرفته‌اید تنها برای حفظ دوستی (و استفاده مادی دو روزه) دنیای خود اتخاذ کرده‌اید و چون روز قیامت شود در آن روز شما از یکدیگر بیزاری جویید و به یکدیگر لعن و نفرین کنید، و جایگاه ابدی تمام شما آتش دوزخ است و هیچ یاوری ابدا ندارید.

و [ابراهیم] گفت: جز این نیست که به جای خدا بتهایی را [برای خود به عنوان معبود] گرفته اید [که علت آن] دوستی میان خودتان در زندگی دنیاست، سپس روز قیامت برخی از شما برخی دیگر را انکار می کنند، و بعضی از شما بعضی دیگر را لعنت می نمایند، و جایگاه شما آتش است، و برای شما هیچ یاوری نخواهد بود.

گفت: شما بتانى را به جاى خداى يكتا به خدايى گرفته‌ايد تا در اين زندگانى دنيا ميانتان دوستى باشد، ولى در روز قيامت منكر يكديگر مى‌شويد و يكديگر را لعنت مى‌كنيد و جايتان در آتش است و هيچ ياورى نداريد.

و گفت همانا به جای خداوند بتانی را می‌پرستید که در زندگانی دنیا مایه دوستی‌ورزیدن بین شماست، سپس روز قیامت بعضی از شما بعض دیگر را رد و تخطئه می‌کند و بعضی از شما بعض دیگر را لعنت می‌کند، و سرا و سرانجام شما آتش دوزخ است و یاوری ندارید

و [ابراهيم‌] گفت: جز اين نيست كه شما به جاى خداى يكتا بتانى را براى دوستيى كه در زندگانى دنيا ميان شماست [به خدايى‌] گرفته‌ايد، سپس در روز رستاخيز برخى از شما برخى را منكر مى‌شوند و يكديگر را لعنت مى‌كنند، و جايگاهتان آتش است و شما را ياورانى نيست.

(ابراهیم خطاب به قوم خود) گفت: شما غیر از خدا، بتهائی را برای خویشتن برگزیده‌اید تنها به خاطر محبّت (بزهکارانه‌ای) که در زندگی دنیا میان خودتان (نسبت به آباء و اجداد و قوم و قبیله‌ی خویش) دارید، سپس در روز قیامت (دشمن یکدیگر می‌گردید و این رشته‌ی محبّت بزهکارانه از هم گسیخته می‌شود، و) برخی از شما از برخی دیگر بیزاری می‌جوید و بعضی از شما بعضی دیگر را نفرین می‌کند، و بالأخره جایگاهتان آتش دوزخ خواهد بود و هیچ یار و یاوری نخواهید داشت (تا شما را از عذاب خدا برهاند).

و (ابراهیم) گفت: «از غیر خدا، بت‌هایی را اختیار کرده‌اید برای دوستی (و پیوستگی) میان شما در زندگی دنیا. سپس روز قیامت بعضی از شما دیگری را انکار و برخی هم دیگری را لعنت می‌کنید و پناهگاهتان آتش است و برای شما هیچ یاورانی نیست.»

و گفت جز این نیست که برگرفتید جز خدا بتهایی به دوستی میان خویش در زندگانی دنیا پس روز قیامت کفر ورزد برخی از شما به برخی و لعن کند برخی از شما برخی را و جای شما آتش است و نیست شما را یارانی‌

العنكبوت ٢٤	آیه ٢٥	العنكبوت ٢٦
سوره : سوره العنكبوت نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَوَدَّةَ بَیْنَکُمْ»: به خاطر محبّت میان خود. مراد این است که بتهائی که می‌پرستید، مجسّمه افراد صالح یا بزرگان قوم است، یا این که پدران خود را بر پرستش چنین بتهائی دیده‌اید و محض تقلید از ایشان و چشم هم‌چشمی یکدیگر، شما هم آنها را می‌پرستید. و یا این که پرستش بتهای مخصوص رمز وحدت هر قوم و قبیله‌ای بشمار می‌آمد و بت‌پرستی تنها به خاطر دوست داشتن و جانبداری از قوم و قبیله بود و بس. واژه (مَوَدَّة) مفعول له است. «یَکْفُرُ»: بیزاری می‌جوید (نگا: ابراهیم / ، مریم / ). کَفَرَ بِالشَّیْءِ: تَبَرَّأَ مِنْهُ.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ‌ اتُّبِعُوا... (۰) وَ لَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَى‌ کَمَا... (۱) قَالَ‌ ادْخُلُوا فِي‌ أُمَمٍ‌ قَدْ... (۶) وَ إِذَا رَأَى‌ الَّذِينَ‌ أَشْرَکُوا... (۳) قَالَ‌ الَّذِينَ‌ حَقَ‌ عَلَيْهِمُ‌... (۲) قَالَ‌ ادْخُلُوا فِي‌ أُمَمٍ‌ قَدْ... (۳) الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ‌... (۴) الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ‌... (۲) وَ إِذَا حُشِرَ النَّاسُ‌ کَانُوا لَهُمْ‌... (۱)

أُولٰئِکَ‌ الَّذِينَ‌ خَسِرُوا... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۴ - ۴۰، سوره عنكبوت
• بيان اين آيات شريفه كه به هفت داستان از انبياء و آزمايش شده امم ايشان اشاره دارد
• توضيح سخن ابراهيم (عليه السلام ) به قوم خود در مقام دعوت به توحيد و عبادت خدا وابطال بت پرستى
• احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
• احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
• بت پرستى دليل و مستندى نداشته ، منشاء آن تقليد و علاقه هاى قومى است
• بيان عاقبت بت پرستى : عابد و معبود يكديگر را تكفير مى كنند
• تنها لوط(ع ) است كه به حضرت ابراهيم (ع ) ايمان آورد
• معنى و مورد استعمال كلمه ((اجر)) و مقصود از اينكه درباره ابراهيم (عليه السلام )فرمود: ((وآتينا اجره فى الدنيا))
• مراد از اتيان رجال ، قطع سبيل و اتيان منكر در نادى كه قوم لوط مرتكب مى شده اند
• نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن
• مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب
• اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد و ثمود و... و گرفتار شدنشان به عذاب الهى
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل بعضى آيات گذشته )
• رواياتى درباره عمل قوم لوط و عذاب الهى آنان

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - حضرت ابراهیم(ع) پس از نجات از آتش، قوم خود را رها نکرد و به ارشاد آنان پرداخت. (فأنجیه اللّه من النار ... و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)

۲ - قوم ابراهیم، به جاى خداى واحد، بت هاى متعدّدى براى پرستش داشتند. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)

۳ - حضرت ابراهیم(ع) براى آگاهى قوم اش، حقارت و ناتوانى بت ها را تبلیغ مى کرد. (و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا) «أوثاناً» به صورت نکره آورده شده و تنوین آن، براى تحقیر است.

۴ - قوم ابراهیم، بت ها را، خودشان، براى پرستش ساخته و پرداخته بودند. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)

۵ - پیام توحیدى حضرت ابراهیم(ع) پیش و پس از انداخته شدن در آتش، تفاوتى نداشت.    إنّما تعبدون من دون اللّه أوثنًا ... إلاّ أن قالوا اقتلوه أو حرّقوه ... و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا

۶ - عواطف قومى، قوم ابراهیم را به بت پرستى و پایبندى به آن، کشیده بود. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا مودّة بینکم) «مودّة» مفعولٌ له «اتّخذتم» است. بنابراین، مفاد آیه، چنین مى شود: تنها چیزى که شما، به خاطر آن، بت پرستى را انتخاب کردید، مودّت بین خودتان بود.

۷ - قوم ابراهیم، باهم، رابطه اى عاطفى داشتند. (اتّخذتم ... أوثنًا مودّة بینکم)

۸ - پیوندهاى عاطفى، تأثیر فراوانى در باورها و عقاید انسان ها دارد. (إنّما اتّخذتم ... أوثنًا مودّة بینکم)

۹ - رابطه دوستانه و قومى، ناپایدار، و محدود به حیات دنیوى است. (مودّة بینکم فى الحیوة الدنیا) قید «فى الحیاة الدنیا» متعلق به «مودّة» است. بنابراین، مفاد جمله، چنین مى شود: عواطف و مودّت، مربوط به دنیا است و با پایان آن، چنین روابطى در هم مى ریزد.

۱۰ - در قیامت، قوم ابراهیم - به رغم دوستى در دنیا - از هم برائت مى جویند. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض) «یکفر» در این آیه، احتمال دارد به معناى رایج آن، یعنى «کفر ورزیدن» باشد، و احتمال هم دارد به معناى «بى زارى جستن» باشد. برداشت بالا بنابر احتمال دوم است.

۱۱ - روابط دوستانه دنیوى مشرکان، در قیامت، تبدیل به نفرت مى شود. (مودّة بینکم ... ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض)

۱۲ - قوم ابراهیم، در قیامت، معبودان خود را مورد انکار و کفر قرار مى دهند. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض) برداشت بالا بنابراین اساس است که «یکفر» به همان معناى رایج اش بوده و مفعول آن «ببعض» باشد که مراد از آن معبودان مشرکان است.

۱۳ - قوم ابراهیم، در قیامت همدیگر را لعن مى کنند. (ثمّ یوم القیمة ... و یلعن بعضکم بعضًا)

۱۴ - ناسزاگویى و لعن دیگران، در روز قیامت، امرى ممکن است. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضًا)

۱۵ - حضرت ابراهیم(ع) وضعیت قوم اش را در قیامت، براى آنان تشریح کرد. (و قال إنّما ... ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضًا و مأویکم النار)

۱۶ - جایگاه قوم مشرک ابراهیم، آتش جهنم است. (و مأویکم النار)

۱۷ - مشرکانِ قوم ابراهیم، در قیامت هیچ یار و یاورى نخواهند داشت. (ثمّ یوم القیمة ... و ما لکم من نصرین)

روایات و احادیث

۱۸ - «عن أبى عمرو الزبیرى، عن أبى عبداللّه(ع) قال: قلت له: أخبرنى عن وجوه الکفر فى کتاب اللّه عزّوجلّ! قال: الکفر فى کتاب اللّه، على خمسة أوجه... والوجه الخامس من الکفر، کفرُ البرائة. و ذلک قوله عزّوجلّ یحکى قول ابراهیم...: «إنّما اتخذتم من دون اللّه أوثاناً مودّة بینکم فى الحیاة الدنیا ثمّ یوم القیامة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضاً» یعنى «یتبرّأُ بعضکم من بعض»; ابوعمرو زبیرى، از امام صادق(ع) از اقسام کفر، در قرآن سؤال کرد. امام فرمود: کفر، در کتاب خدا، پنج قسم است: ... و قسم پنجم آن، کفر برائت و بیزارى است. این معنا، همان سخن خداوند است که از جانب ابراهیم(ع) حکایت کرده: «إنّما اتخذتم من دون اللّه أوثاناً...و یکفر بعضکم ببعض» یعنى، برخى از شما، از برخى دیگر بیزارى مى جویید».

موضوعات مرتبط

• آتش: نجات از آتش ۱
• ابراهیم(ع): دعوتهاى ابراهیم(ع) ۵; روش تبلیغ ابراهیم(ع) ۳; سوزاندن ابراهیم(ع) ۵; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۳، ۵; نجات ابراهیم(ع) ۱; هدایتگرى ابراهیم(ع) ۱
• روابط: آثار روابط عاطفى ۸; ناپایدارى روابط عاطفى ۹; ناپایدارى روابط قومى ۹
• عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۸
• قوم ابراهیم: بت پرستى قوم ابراهیم ۲، ۴; بتهاى قوم ابراهیم ۲، ۴; بى یاورى اخروى قوم ابراهیم ۱۷; تاریخ قوم ابراهیم ۲، ۶; تبرى قوم ابراهیم ۱۰، ۱۸; تحقیر بتهاى قوم ابراهیم ۳; تعدد معبودان قوم ابراهیم ۲; تعصب قومى قوم ابراهیم ۶; دشمنى اخروى قوم ابراهیم ۱۰; دوستى دنیوى قوم ابراهیم ۱۰; روابط عاطفى قوم ابراهیم ۷; شرک قوم ابراهیم ۱۶; عذاب قوم ابراهیم ۱۶; عوامل بت پرستى قوم ابراهیم ۶; قوم ابراهیم در جهنم ۱۶; قوم ابراهیم در قیامت ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۵; لعن اخروى قوم ابراهیم ۱۳; معبودان ساختگى قوم ابراهیم ۴
• قیامت: دشنام در قیامت ۱۴; لعن در قیامت ۱۴
• مشرکان: دشمنى اخروى مشرکان ۱۱; دوستى دنیوى مشرکان ۱۱
• معبودان باطل: تکذیب اخروى معبودان باطل ۱۲