الفرقان ٦٧

وَ الَّذِينَ‌ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ‌ يُسْرِفُوا وَ لَمْ‌ يَقْتُرُوا وَ کَانَ‌ بَيْنَ‌ ذٰلِکَ‌ قَوَاماً

ترجمه

و کسانی که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف می‌نمایند و نه سخت‌گیری؛ بلکه در میان این دو، حدّ اعتدالی دارند.

|و كسانى‌اند كه چون انفاق و هزينه كنند، نه زياده‌روى مى‌كنند و نه خسّت مى‌ورزند، و ميان اين دو به راه اعتدال باشند

و كسانى‌اند كه چون انفاق كنند، نه ولخرجى مى‌كنند و نه تنگ مى‌گيرند، و ميان اين دو [روش‌] حد وسط را برمى‌گزينند.

و آنان هستند که هنگام انفاق (به مسکینان) اسراف نکرده و بخل هم نورزند، بلکه احسان آنها در حد میانه و اعتدال باشد.

و آنان که وقتی انفاق می کنند، نه از حدّ معمول [و متعارف] می گذرند و نه تنگ می گیرند، و [انفاقشان] همواره میان این دو در حدّ اعتدال است.

و آنان كه چون هزينه مى‌كنند اسراف نمى‌كنند و خِسّت نمى‌ورزند بلكه ميان اين دو، راه اعتدال را مى‌گيرند.

و کسانی که چون انفاق کنند، اسراف نمی‌کنند و بخل نمی‌ورزند و در میان این دو اعتدالی هست‌

و آنان كه چون هزينه كنند نه اسراف كنند و نه تنگ گيرند و ميان اين دو به راه اعتدال باشند.

و کسانیند که به هنگام خرج کردن (مال برای خود و خانواده) نه زیاده‌روی می‌کنند و نه سختگیری، و بلکه در میان این دو (یعنی اسراف و بخل، حدّ) میانه‌روی و اعتدال را رعایت می‌کنند.

و کسانی که چون انفاق کنند، نه زیاده‌روی می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند و (انفاقشان) میان این دو راستا و میانگین بوده است.

و آنان که گاهی که انفاق کنند نه فزون روند و نه سخت گیرند و باشند میان این اندازه‌ای‌

الفرقان ٦٦	آیه ٦٧	الفرقان ٦٨
سوره : سوره الفرقان نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَنفَقُوا»: خرج کردند. برای خود و خانواده خرید کردند. «لَمْ یَقْتُرُوا»: سختگیری نمی‌کنند و بخل نشان نمی‌دهند. «قَوَاماً»: حد وسط. میانه‌روی. یعنی نه آن چنان سختگیری و تنگ‌چشمی می‌کنند که زن و فرزندانشان گرسنه بمانند، و نه آن چنان در مخارج و نفقه زیاده‌روی و باد دستی می‌کنند که تبذیر و اسراف بشمار آید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۰) وَ آتِ‌ ذَا الْقُرْبَى‌ حَقَّهُ‌ وَ... (۰) وَ لاَ تَجْعَلْ‌ يَدَکَ‌ مَغْلُولَةً... (۰)

تفسیر

• آيات ۶۳ - ۷۷، سوره فرقان
• صفات مؤ منين : تواضع و فروتنى ، و برخورد سالم درمقابل برخورد زشت و لغو جاهلان با ايشان
• رعايت اعتدال در انفاق : يكى از صفات مؤ منين
• معناى اينكه در وصف مؤ منان فرمود: ((لا يدعون مع الله الها آخر)) با توجه به عقيدهمشركان درباره عبادت خدا
• توجيه مخلد مرتكبين قتل ، زنا و ربا در عذاب
• وجوهى كه در معناى تبديل سيئات به حسنات (فاولئكيبدل الله سيئاتهم حسنات ) گفته شد.
• حسنه يا سيئه بودن عمل منوط به آثار عمل است وتبديل سيئات به حسنات نيز به معناى تبديل آثار است
• مراد از اينكه درباره مؤ منين فرمود: ((لا يشهدون الزورو اذا مروا باللغو مروا كراما))
• وصف ديگر عباد الرحمن : آيات خدا را كوركورانه و بدون معرفت و بصيرت نمى پذيرند
• معناى اينكه ايشان از خداوند مى خواهند: ((ما را براى متقين امام قرار بده ))
• معناى آيه شريفه : ((قل ما يعبوا بكم ربى لولا دعاوكم ...))
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به اوصاف مؤ منين ، اسراف و اقتار،تبديل سيئات به حسنات و...)

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - بندگان خالص خدا در هزینه کردن اموالشان، نه اسراف مى کنند و نه به خود و خانواده خویش تنگ مى گیرند. (و عباد الرحمن ... و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا) آنچه از ظاهر آیه شریفه و لغت به دست مى آید، این است که واژه «انفاق» به معناى هزینه کردن و کاستن از اموال است; چه آن که این اموال براى زندگى شخصى و خانواده به مصرف برسد و چه به دیگران بخشش شود. گفتنى است «اسراف» (مصدر «یسرفوا») به معناى زیاده روى در مصرف اموال و «قتر» (مصدر «یقتروا») به معناى سخت گیرى در مصرف است.

۲ - رعایت اعتدال و میانه روى در معیشت و زندگى اقتصادى، از اوصاف بندگان خالص خدا (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا) «ذلک» اشاره است به آنچه که در آغاز آیه شریفه ذکر شد (یعنى، اسراف و اقتار) و «قوام» به معناى عدل و راه میانه و وسط است.

۳ - افراط و زیاده روى در هر کارى - حتى در امور خیریه چون بخشش - امرى مذموم و ناپسند (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا)

۴ - تشویق خداوند به رعایت اعتدال و میانه روى و پرهیز از اسراف و سخت گیرى در مصرف اموال براى زندگى شخصى و یا بخشش به دیگران (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا)

۵ - «محمدبن سنان عن أبى الحسن(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ «و کان بین ذلک قواماً» قال القوام هو المعروف «على الموسع قدره و على المقتر قدره متاعاً بالمعروف حقّاً على المحسنین» على قدر عیاله و مؤونتهم التى هى صلاح له و لهم...; محمدبن سنان از امام رضا(ع) در باره قول خداى - عزّوجل - «و کان بین ذلک قواماً» روایت نموده است که فرمود: «قوام» همان «معروف» است که در این آیه آمده است: «على الموسع قدره و على المقتر قدره متاعاً بالمعروف...» [;یعنى، خرج کردن] باید به میزان عائله و مخارج آنها باشد، که در جهت صلاح خرج کننده و عائله او است». ۱- کافى، ج ۴، ص ۵۶، ح ۸; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۹، ح ۱۰۶.

۶ - «فى مجمع البیان فى قوله: «و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا» ... و روى عن معاذ أنّه قال: سألت رسول اللّه عن ذلک فقال: من أعطى فى غیر حقّ فقد أسرف و من منع عن حقّ فقد قتر; در مجمع البیان در باره قول خدا «والذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا» آمده است که معاذ گوید: از رسول خدا(ص) معناى این آیه را پرسیدم؟ فرمود: کسى که چیزى را در غیر مصیر حق بدهد، اسراف کرده و کسى که دیگرى را از حقى منع کند، تنگ گرفته است». ۱- مجمع البیان، ج ۷، ص ۲۸۰; نورالثقلین، ج ۴، ص ۳۱، ح ۱۰۹ و ۱۱۰.

موضوعات مرتبط

• اسراف: اهمیت اجتناب از اسراف ۱، ۴
• افراط: سرزنش افراط ۳
• انفاق: اعتدال در انفاق ۶; افراط در انفاق ۳; اهمیت اعتدال در انفاق ۴
• بندگان خدا: اعتدال بندگان خدا ۱، ۲; روش زندگى بندگان خدا ۱، ۲; صفات بندگان خدا ۱، ۲
• خدا: تشویقهاى خدا ۴
• زندگى : اهمیت اجتناب از سختگیرى در زندگى ۱، ۴; اهمیت اعتدال در زندگى ۴; مراد از اعتدال در زندگى ۵
• عمل: عمل ناپسند ۳