الحج ٢٥

إِنَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ‌ عَنْ‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ‌ الَّذِي‌ جَعَلْنَاهُ‌ لِلنَّاسِ‌ سَوَاءً الْعَاکِفُ‌ فِيهِ‌ وَ الْبَادِ وَ مَنْ‌ يُرِدْ فِيهِ‌ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ‌ نُذِقْهُ‌ مِنْ‌ عَذَابٍ‌ أَلِيمٍ‌

ترجمه

کسانی که کافر شدند، و مؤمنان را از راه خدا بازداشتند، و (همچنین) از مسجد الحرام، که آن را برای همه مردم، برابر قرار دادیم، چه کسانی که در آنجا زندگی می‌کنند یا از نقاط دور وارد می‌شوند (، مستحقّ عذابی دردناکند)؛ و هر کس بخواهد در این سرزمین از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابی دردناک به او می‌چشانیم!

|بى‌ترديد كسانى كه كافر شدند و [مردم را] از راه خدا و مسجد الحرام- كه آن را براى مردم، چه مقيم آن و چه مسافر، يكسان قرار داده‌ايم- باز مى‌دارند، [در خور عذابند]، و هر كه بخواهد در اين سرزمين به ستم كجروى كند، او را از عذابى دردناك مى‌چشانيم

بى‌گمان، كسانى كه كافر شدند و از راه خدا و مسجدالحرام -كه آن را براى مردم، اعم از مقيم در آنجا و باديه‌نشين، يكسان قرار داده‌ايم- جلو گيرى مى‌كنند، و [نيز] هر كه بخواهد در آنجا به ستم [از حق ]منحرف شود، او را از عذابى دردناك مى‌چشانيم.

آنان که کافر شده و (مردم را) از راه خدا منع می‌کنند و نیز از مسجد الحرامی که (ما حرمت احکام) آن را برای اهل آن شهر و بادیه‌نشینان یکسان قرار دادیم مانع می‌شوند، و هر کسی که در آنجا اراده الحاد و تعدی کرده و (به خلق) ظلم و ستم کند همه را (به کیفر کفر و ظلمشان) از عذابی دردناک می‌چشانیم.

مسلماً کسانی که کافرند و از راه خدا و [ورود مؤمنان به] مسجدالحرام که آن را برای همه مردم چه مقیم و حاضر و چه مسافر، یکسان قرار داده ایم جلوگیری می کنند، [کیفری بسیار سخت خواهند داشت]، و هر که بخواهد در آنجا با انحراف از حق روی به ستم آورد [و دست به شرک و هر گناهی بیالاید] او را عذابی دردناک می چشانیم.

آنهايى را كه كافر شدند و مردم را از راه خدا و مسجدالحرام -كه براى مردم چه مقيم و چه غريب يكسان است- بازمى‌دارند و نيز هر كه را در آنجا قصد كجروى يا ستمكارى داشته باشد، عذاب دردآور مى‌چشانيم.

کسانی که کفر ورزیده و [مردم را] از راه خدا و مسجدالحرام -که آن را برای مردم اعم از مقیم و مسافر بیابانی نهاده‌ایمباز داشته‌اند [آنان را به عذابی دردناک دچار می‌کنیم‌]، و هرکس در آن از سر ستمگری آهنگ کژروی کند، به او عذابی دردناک می‌چشانیم‌

كسانى كه كفر ورزيدند و [مردم را] از راه خدا و مسجد الحرام- كه آن را براى مردم قرار داديم و مقيم و مسافر در آن يكسانند- باز مى‌دارند، و نيز هر كه در آنجا كجروى و ستمكارى- آزار مردم- خواهد او را از عذابى دردناك بچشانيم.

بی‌گمان کسانی که کفر می‌ورزند و (مردمان را) از راه خدا (که دین اسلام است) و (مؤمنان را) از (ورود به) مسجدالحرام باز می‌دارند که (مکّه است و ما) آن را برای همه‌ی مردمان، اعم از کسانی که در آنجا زندگی می‌کنند و یا از نقاط دیگر بدان وارد می‌شوند، یکسان (حرم امن و امان و محلّ مراسم حجّ و عمره) نموده‌ایم، همچنین کسانی که با توسّل به ظلم (از حدّ اعتدال خارج می‌شوند و) در آن سرزمین مرتکب خلاف می‌گردند، عذاب دردناکی بدیشان می‌چشانیم.

بی‌گمان، کسانی که کافر شدند و از راه خدا و مسجدالحرام - که آن را برای مردمان اعم از اقامت‌گزیدگان و مسافران، یکسان قرار داده‌ایم - جلوگیری می‌کنند و هر که بخواهد در آنجا به (انحرافی) پوشاننده(‌ی حق) و ظالمانه درآید، او را از عذابی دردناک می‌چشانیم.

همانا آنان که کفر ورزیدند و باز می‌دارند از راه خدا و مسجد حرام که گردانیدیمش برای مردم یکسان نشیمن گزیده (مانده) در آن و بیابانی (دشت‌نشین) و آنکه خواهد در آن کجروی را به ستم چشانیمش از عذابی دردناک‌

الحج ٢٤	آیه ٢٥	الحج ٢٦
سوره : سوره الحج نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْمَسْجِدِ الْحَرَام»: مراد مکّه است که به سبب اهمّیّت فراوان مسجدالحرام، از مکّه بدان تعبیر شده است. «سَوَآءً»: برابر و یکسان. مفعول دوم است. «الْعَاکِفُ»: ساکن. مقیم. فاعل (سَوَآءً) می‌باشد. «الْبَادِ»: از بادیه آینده. مراد زُوّار و حجّاجی است که از اطراف و اکناف به مکّه می‌آیند. اصل آن (الْبادی) است. «بِإلْحَادٍ»: إلحاد به معنی انحراف از حد اعتدال است. مفعول‌به است و حرف (ب) در اوّل آن زائد است (نگا: مریم / ). «بِظُلْمٍ»: ستمگرانه. به سبب ظلم. «مَن یُرِدْ فِیهِ بِإلْحَادٍ بِظُلْمٍ»: هرکس در آنجا از روی ستم مرتکب کج‌روی و انحراف شود. هرکس در آنجا منحرفانه و ستمگرانه مرتکب هرگونه گناهی شود. مفعول فعل (یُرِدْ) یا محذوف است که (شَیْئاً) است، و حرف (ب) برای ملابسه می‌باشد، یا این که این حرف زائد است و إلحاد مفعول است. (بِظُلْمٍ) حال یا بدل (بِإلْحادٍ) بوده و جنبه تأکید را دارد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ‌ مَثَابَةً... (۴) يَسْأَلُونَکَ‌ عَنِ‌ الشَّهْرِ... (۵) وَ مَا لَهُمْ‌ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ‌... (۴)

الْحَجُ‌ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ‌ فَمَنْ‌... (۰) إِنَ‌ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ‌... (۲) تَرْمِيهِمْ‌ بِحِجَارَةٍ مِنْ‌ سِجِّيلٍ‌ (۰) فَجَعَلَهُمْ‌ کَعَصْفٍ‌ مَأْکُولٍ‌ (۱) الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُ‌... (۰) وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ‌ مِنْ‌ طُورِ... (۰)

تفسیر

• آيات ۲۵ - ۳۷ سوره حج
• برابرى همه مؤ منين در عبادت در مسجدالحرام و تهديد كساين كه در راه خدا و مسجدالحرام را مى بندند
• معبد شدن كعبه براى مردم
• مقصود از دستور الهى به ابراهيم (عليه السلام ): ((وطهر بيتى للطائفين ...((
• دستور الهى به ابراهيم (ع ) در ميان مردم حج را اعلام كن تا بسويت بيايند!
• توضيحى در مورد منافع دنيوى و اخروى حج
• توضيح مفردات و جملات آيات مربوط به مناسك حج
• تحريك و تشويق مردم به تعظيم حرمات خدا
• اشاره به اينكه ((تقوى (( امرى معنوى و قلبى است و قائم به اعمال خارجى نيست
• حكمت قربانى كردن براى خدا (... و لكن يناله التقوى منكم )
• بحث روايتى
• رواياتى درباره منافع مترتب بر حج (لشهيدوا منافع لهم )
• رواياتى ديگر در ذيل آيات راجع به مناسك حج و وجه تسميه خانه كعبه به : ((بيتالعتيق ((

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - کفر به خدا و سرپیچى از عبادت او، گناهى نابخشودنى و در پى دارنده عذاب دردناک دوزخ است. (إنّ الذین کفروا و یصدّون عن سبیل اللّه) مراد از «الطیب من القول» - همان طور که در آیه پیش گفته شد - کلمه توحید و «صراط حمید» عبادت خداى یگانه است. بنابراین با توجه به ارتباط این آیه با آیه پیش، مى توان گفت: «کفروا» در «إنّ الذین کفروا»به تقدیر «کفروا بالطیب من القول» است و مراد از «سبیل اللّه» در «یصدون عن سبیل اللّه»، عبادت و پرستش خداى یگانه مى باشد. قابل ذکر است که «الذین» اسم «إنّ» و خبر آن محذوف است و تقدیر آن به قرینه ذیل آیه چنین مى شود: «إنّ الذین کفروا... نذیقهم من عذاب ألیم».

۲ - پرستش خداى یگانه، راهى به سوى خدا و منتهى به لقاى او است. (و یصدّون عن سبیل اللّه) «سبیل اللّه» یعنى راه خدا «راه خدا» مى تواند به معناى راهى باشد که «خدا براى اهل ایمان ترسیم و تعیین کرد» و یا مى تواند به معناى راهى باشد که «به سوى خدا و به او منتهى مى شود». برداشت فوق بر پایه معناى دوم است.

۳ - ممانعت کفرپیشگان صدراسلام از برگزار شدن مراسم عبادت خدا و زیارت مسجدالحرام توسط مسلمانان (إنّ الذین کفروا و یصدّون عن سبیل اللّه و المسجد الحرام) «صدّ» (مصدر «یصدّون») به معناى منع و بازداشتن است. مفعول «یصدون» محذوف و به تقدیر «یصدون الذین آمنوا» مى باشد.

۴ - کعبه، داراى حرمت و قداستى والا در پیشگاه خداوند (و یصدّون عن سبیل اللّه و المسجد الحرام) تهدید شدن کافران به عذاب دوزخ، به خاطر ممانعت کردن مردم از زیارت مسجدالحرام، بیانگر مطلب فوق مى باشد.

۵ - جلوگیرى از ورود حاجیان به مسجدالحرام، نمونه آشکار بازداشتن مردم از راه خدا (و یصدّون عن سبیل اللّه و المسجد الحرام) مراد از «سبیل اللّه» - همان طور که گفته شد - عبادت و پرستش خداى یگانه است. بنابراین و با توجه به این که زیارت مسجدالحرام از سوى مؤمنان و انجام مراسم ویژه آن (طواف، سعى و...) از مصداق هاى عبادت خدا محسوب مى شود، ذکر آن بعد از «سبیل اللّه»، مى تواند بدان معنا باشد که جلوگیرى از ورود زائران به مسجدالحرام، از مصادیق بارز ممانعت از راه خدا است.

۶ - مسجدالحرام، از آن عموم مردم خداپرست است و قشر خاصى حق محروم کردن مردم از زیارت آن را ندارد. (الذى جعلنه للناس)

۷ - تمامى مسلمانان (مکّى و آفاقى)، نسبت به مسجدالحرام از حق مساوى برخورداراند. (الذى جعلنه للناس سواء العکف فیه و الباد) «سواء» به معناى «مستوى» و حال براى «الناس»است. «عاکف» به معناى مقیم (منظور اهل مکّه) است. «بادى» یعنى اهل بادیه و مقصود از آن مردمى است که بیرون مکّه و در سرزمین هاى دیگر زندگى مى کنند; یعنى، ما مسجدالحرام را براى همه انسان ها قرار دادیم و در بهره مندى از آن، مکّى و آفاقى برابراند و کسى را بر دیگرى امتیازى نیست.

۸ - ممانعت از ورود حاجیان به مکّه، تجاوز به حقّى است که خدا براى آنان قرار داده است. (و یصدّون ... الذى جعلنه للناس)

۹ - ساکنان مکّه، حق ممانعت دیگران از زیارت مسجدالحرام را ندارند. (الذى جعلنه للناس سواء العکف فیه و الباد)

۱۰ - حج و زیارت مسجدالحرام، مراسمى رایج در میان مردم جزیرة العرب (سواء العکف فیه و الباد)

۱۱ - «مسجدالحرام» نامى شناخته شده و متداول در میان مردم جزیرة العرب (و المسجد الحرام الذى جعلنه للناس)

۱۲ - ممنوعیت هرگونه انحراف از حق و تجاوز به حقوق دیگران، در محیط مسجدالحرام (و من یرد فیه بإلحاد بظلم نذقه من عذاب ألیم) «إلحاد» به معناى انحراف و کج روى است. از نکره آوردن «إلحاد» و «ظلم» استفاده مى شود که مردم در مسجدالحرام و محدوده آن، باید در امنیت و آرامش مطلق باشند و در این راستا از کم ترین و کوچک ترین انحراف و تجاوز به حقوق آنان، چشم پوشى نخواهد شد.

۱۳ - مکّه (مسجد الحرام و محدوده آن) باید محیطى أمن براى همگان باشد. (سواء العکف فیه و الباد)

۱۴ - انحراف از حق و تجاوز به حقوق دیگران در محیط مسجد الحرام، گناهى است بس بزرگ و کج روان و ستم کاران باید در انتظار کیفر سخت دنیوى باشند. (و من یرد فیه بإلحاد بظلم نذقه من عذاب ألیم) برداشت یاد شده بر این اساس است که مقصود از «عذاب ألیم» کیفر دنیوى نیز باشد.

۱۵ - عذاب دردناک دوزخ، کیفر هر نوع انحراف از حق و تجاوز به حقوق دیگران در محیط مسجد الحرام (و من یرد فیه بإلحاد بظلم نذقه من عذاب ألیم)

روایات و احادیث

۱۶ - «عن على(ع) انّ رسول اللّه صلى اللّه علیه و آله نهى أهل مکّة أن یؤاجروا دورهم، و أن یعلّقوا علیها أبواباً، و قال: «سواء العاکف فیه و الباد»; از حضرت على(ع) روایت شده است که رسول خدا(ص) اهل مکّه را از اجاره دادن خانه ها و گذاشتن درب براى آنها نهى کرد و فرمود: «سواء العاکف فیه و الباد»».

۱۷ - «عن أبى الصباح الکنانى قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ: «و من یرد فیه بالحاد بظلم نذقه من عذاب ألیم» فقال: کلّ ظلم یظلمه الرجل نفسه بمکّة من سرقه أو ظلم أحد أو شىء من الظلم فإنّى أراه ألحاداً; ابى الصباح کنانى گفت: از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «و من یرد فیه بالحاد بظلم نذقه من عذاب ألیم» سؤال کردم فرمود: هر ظلمى که شخص در مکّه بر خویش کند; خواه دزدى باشد، یا ستم به دیگرى و یا هرگونه ستمى، من آن را الحاد و انحراف مى بینم».

۱۸ - «عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ «و من یرد فیه بإلحاد بظلم» فقال: من عبد فیه غیر اللّه عزّوجلّ أو تولّى فیه غیر أولیاء اللّه فهو ملحد بظلم...; از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «و من یرد فیه بالحاد بظلم» روایت شده است که فرمود: کسى که در مکّه، غیر از خداى عزّوجلّ را پرستش کند، یا ولایت غیر اولیاى خدا را بپذیرد، «الحاد به ظلم» کرده است».

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۳، ۱۶
• الحاد :۱۸
• انحراف: کیفر انحراف ۱۵; گناه انحراف ۱۴
• توحید: فرجام توحید عبادى ۲
• جزیرة العرب: مردم جزیرة العرب و حج ۱۰; مردم جزیرة العرب و زیارت مسجدالحرام ۱۰; مردم جزیرة العرب و مسجدالحرام ۱۱
• جهنم: موجبات جهنم ۱، ۱۵
• حاجیان: تجاوز به حقوق حاجیان ۸
• حج: تاریخ حج ۱۰
• حقوق: تجاوز به حقوق دیگران ۱۲; کیفر تجاوز به حقوق دیگران ۱۵; گناه تجاوز به حقوق دیگران ۱۴
• خود: ظلم به خود ۱۷
• سبیل الله: ممانعت از سبیل الله ۵
• سلوک: راههاى سلوک ۲
• ظالمان: کیفر دنیوى ظالمان ۱۴
• عبادت: آثار ترک عبادت خدا ۱; عبادت غیرخدا ۱۸; گناه ترک عبادت خدا ۱
• عذاب: عذاب دردناک ۱۵; مراتب عذاب ۱، ۱۵; موجبات عذاب اخرو ۱، ۱۵
• کعبه: فضیلت کعبه ۴; قداست کعبه ۴
• کفر: آثار کفر به خدا ۱; گناه کفر به خدا ۱
• گناهان کبیره :۱۴
• گناه: گناه نابخشودنى ۱
• لقاءالله: زمینه لقاءالله ۲
• محمد(ص): نواهى محمد(ص) ۱۶
• مردم: اتجاوز به حقوق مردم ۱۲; کفر تجاوز به حقوق مردم ۱۵; گناه تجاوز به حقوق مردم ۱۴
• مسجدالحرام: امنیت مسجدالحرام ۱۳; تاریخ زیارت مسجدالحرام ۱۰; تاریخ مسجدالحرام ۱۱; تجاوز به حقوق دیگران در مسجدالحرام ۱۴; عمومیت زیارت مسجدالحرام ۷; عمومیت مسجدالحرام ۶; ممانعت از عبادت خدا در مسجدالحرام ۳; ممانعت از مسجدالحرام ۳، ۵; ممنوعیت حق کشى در مسجدالحرام ۱۲; ممنوعیت ممانعت از مسجدالحرام ۶، ۹; ویژگیهاى مسجدالحرام ۱۲، ۱۳
• مسلمانان: تساوى حقوق مسلمانان ۷; حقوق مسلمانان ۷
• مسلمانان مکه: حقوق مسلمانان مکه مکه ۷
• مکه: امنیت مکه ۱۳; درب خانه هاى مکه ۱۶; گناه ظلم در مکه ۱۷; ممانعت حاجیان از مکه ۸; نهى از اجاره خانه هاى مکه ۱۶; ویژگیهاى مکه ۱۳
• منحرفان: کیفر دنیوى منحرفان ۱۴
• موحدان: حقوق موحدان ۶
• ولایت: قبول ولایت غیر اولیاءالله ۱۸