المؤمنون ٢٠
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْنَاءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآکِلِينَ |
ترجمه
| المؤمنون ١٩ | آیه ٢٠ | المؤمنون ٢١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«شَجَرَةً»: عطف بر (جَنَّاتٍ) در آیه قبلی است. «طُورِ سَیْنَآءَ»: مکانی است که مناجات موسی در آنجا صورت گرفته است و (طُور سِنینَ) نیز گفته می‌شود (نگا: تین / . «الدُّهْنِ»: روغن. «صِبْغٍ»: نان خورش. مراد همان روغن است، و عطف صفت بر موصوف خود است. یعنی: این روغن، هم به عنوان نان خورش به کار می‌رود و هم جنبه‌های دیگر دارد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآكِلِينَ «20»
و (نيز) درختى كه از طور سينا مى‌رويد، (و) روغن و نان خورش براى خورندگان به بار مى‌آورد.
پیام ها
1- آب، سرچشمه‌ى حيات گياهان ونباتات است. «فَأَنْشَأْنا لَكُمْ بِهِ»
2- درختان و گياهان، براى استفاده‌ى انسان‌ها آفريده شده‌اند. (كلمه‌ى «لَكُمْ» دو بار در آيه‌ى 19 به كار رفته است).
3- در ميان ميوه‌ها، بعضى مثل خرما وانگور حساب ديگرى دارد. «نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ»
4- خداوند حكيم، نيازهاى مادّى انسان را تأمين كرده است. «نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ»
5- توليد خداوند بيش از مصرف انسان‌هاست. «فَواكِهُ كَثِيرَةٌ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ»
جلد 6 - صفحه 91
6- آنچه را كه خداوند آفريده، مفيد ومبارك است. «فَواكِهُ كَثِيرَةٌ- تَأْكُلُونَ- صِبْغٍ» (ولى آن جا كه زيان و خرابى است، كار انسان است، چنانكه در آيه 67 سوره نحل مى‌خوانيم: «تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً» شما از آن شراب درست مى‌كنيد)
7- هر منطقه‌اى براى درخت وگياه مخصوصى مناسب است. «تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْناءَ»
8- بعضى زمين‌ها از نظر معنوى و مادّى مباركند. (طور سينا محل نزول وحى و محل رويش درختان زيتون است). «مِنْ طُورِ سَيْناءَ»
9- روغن زيتون، يكى از نعمت‌هاى الهى است. «تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآكِلِينَ «20»
وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْناءَ: و ديگر آفريديم براى شما درختى، يعنى زيتون كه بيرون مى‌آيد از كوه سينا كه كوه موسى عليه السّلام است ميان مصر و
جلد 9 - صفحه 122
ايا، و بر آن مناجات مى‌نمود. و گويند: اين كوه در فلسطين و آن را «طور سنين» نيز گويند. ممكن است طور، اسم كوه، و سينا، اسم بقعه‌اى باشد كه كوه در آن واقع شده. منقول است اول درختى كه در زمين بعد از طوفان روئيده شده زيتون است. ابن بابويه از ابن عباس روايت نموده: كوه موسى عليه السّلام سينا ناميده شده براى آنكه درخت زيتون در آن بوده، و هر كوهى كه در آن منتفعات باشد از نبات و اشجار، آن را طور سينا گويند «1» و آنكه ندارد طور گويند.
تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ: مى‌روياند ميوه خود را روغن، زيرا از زيتون عصاره گرفته شود روغن زيت. وَ صِبْغٍ لِلْآكِلِينَ: و خورشى براى خورندگان كه در غذا تناول كنند، خداى تعالى قرار داده در اين درخت روغنى و خورشى، اما خورش زيتون و روغن زيت مى‌باشد.
در مجمع- از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: زيتون درخت مباركى است، پس خورش كنيد به آن و روغن ماليد بدان. «2» در صحيفة الرضا- از حضرت رضا عليه السّلام فرمود: بر شما باد به خوردن روغن زيتون، پس بدرستى كه آن كشف مى‌كند تلخى را، و مى‌برد بلغم را، و محكم كند عصب را، و نيكو نمايد خلق را، و پاكيزه كند نفس را، و مى‌برد غم را. «3» نكته: تعبير خورش در آيه شريفه به «صِبْغٍ» به جهت آنست كه نان به آن رنگين شود چون سبز رنگ مى‌باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرائِقَ وَ ما كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غافِلِينَ «17» وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ وَ إِنَّا عَلى ذَهابٍ بِهِ لَقادِرُونَ «18» فَأَنْشَأْنا لَكُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ لَكُمْ فِيها فَواكِهُ كَثِيرَةٌ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «19» وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَيْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآكِلِينَ «20» وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِها وَ لَكُمْ فِيها مَنافِعُ كَثِيرَةٌ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «21»
وَ عَلَيْها وَ عَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ «22»
ترجمه
- و هر آينه بتحقيق آفريديم بر زبر شما هفت طبقه و نباشيم از خلق بى‌خبر
و فرو فرستاديم از آسمان آب را باندازه پس ساكن گردانيديم آنرا در زمين و همانا ما بر بردن آن توانائيم
پس پديد آورديم براى شما بآن بستانها از درختان خرما و انگورها براى شما است در آنها ميوه‌هاى بسيار و از آنها ميخوريد
و درختى را كه بيرون ميآيد از طور سينا ميرويد با روغن و نان خورش براى خورندگان
و همانا براى شما است در چهار پايان هر آينه عبرتى ميآشامانيم شما را از آنچه در شكمهاى آنها است و براى شما است در آنها منفعتهاى بسيار و از آنها ميخوريد
و بر آنها و بر كشتى بر داشته ميشويد.
تفسير
خداوند متعال بعد از بيان قدرت كامله خود در خلق انسان بيان قدرت شگفت‌آور خود را در خلق آسمانها فرموده باين تقريب كه بحقيقت و راستى خلق نموديم در جانب فوق شما هفت طبقه كه هر يك از آنها فوق ديگر است چون طرائق جمع طريقه است و عرب هر چيزيرا كه فوق ديگرى باشد طريقه گويد و بعضى گفته‌اند طرائق خوانده شده چون راههاى آمد و شد ملائكه آسمانها است و خداوند در هيچ حال از احوال خلق غافل نيست و كارى باز نميدارد او را از كارى كه در آن صلاح و خير بندگانش باشد و مراد از آسمانها كه از آن اينجا بطرائق تعبير شده ظاهرا افلاك است نه اين كبودى منبسط در جوّ كه بالاى سر مشاهده ميشود از تراكم هوا يا ابخره و ادخنه و گفته‌اند هر يك از آن هفت فلك جاى كوكبى است از كواكب سبع سيّار كه نام آنها در اين بيت جمع شده قمر است و عطارد و زهره شمس و مرّيخ و مشترى و زحل و افلاك بر يكديگر احاطه دارند مانند طبقات پياز و جسمشان از هوا لطيف‌تر است و ديده نميشود پس منافات ندارد با آنچه متجدّدين ميگويند كه كواكب در جوّ غير متناهى وجود دارند و افلاكى نيست چون مدرك آنها فقط حس است و بمعقولات كار ندارند و براى توجّه حقّ بخلق است كه باران رحمت خداوند نازل ميشود از آسمان بقدر ضرورت و اندازه لازم نه كم و نه زياد مگر بمشيّت او و بعد از مشروب شدن اراضى در زمين جاى گير ميگردد و بروايت قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نهرهاى زمين و چشمه‌ها و چاهها از آنست و در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه خداوند تعالى پنج نهر در زمين از بهشت جارى فرموده
جلد 3 صفحه 634
سيحون كه نهرهند است و جيحون كه نهر بلخ است و دجله و فرات كه آن دو نهر عراقند و نيل كه نهر مصر است همه را خداوند از يك چشمه نازل و جارى در زمين فرمود كه مردم از آنها بهره‌مند شوند و اين معناى قول خداوند و أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ است تا آخر آيه و خداوند هر وقت بخواهد قدرت دارد تمام آن آبها را خشك كند يا بمراكز اصلى خود برگرداند كه تمام مردم و حيوانات هلاك شوند و خداوند از آب براى مردم خصوصا اهل حجاز باغهاى خرما و انگور ايجاد فرموده كه در آنها ميوجات بسيار ديگرى هم هست كه از آنها ميخورند و بهره بردارى ميكنند و اختصاص اهل حجاز براى مخاطب بودن آنها در صدر اسلام است و تذكّر بآنچه در اراضى آنها است از نعمت تا بشناسند و شكر گذارى نمايند و نيز ايجاد فرمود درخت زيتون را كه از كوهسار بدون آبيارى بيرون ميآيد مخصوصا از كوه طور سينا كه درخت آن منحصر بزيتون است و اين درخت از آنجا منتشر شده و ميرويد با آنكه در ميوه آن روغن چراغ و خورش نان است براى خورندگان خلاصه آنكه ميرويد با روغنى كه هم بدرد استعمال و استضائه ميخورد هم بدرد خورش نان كه در آن نانرا فرو برند و بخورند چون صبغ فرو برده شده در آن براى خورش نمودن است و تنبت بضمّ تاء از باب افعال نيز قرائت شده و طور سيناء كه سينين هم گاهى گفته ميشود گويند كوهى است در ميان مصر و ايله كه حضرت موسى براى مناجات با خدا آنجا ميرفت و خداوند با او سخن ميفرمود و سيناء اسم آنسرزمين است و غير منصرف ميباشد و معانى ديگرى هم براى آنشده ولى اين معنى را اصح دانسته‌اند و بكسر سين نيز قرائت شده و براى بالدّهن تراكيب متعدده‌ئى ذكر شده و بهتر آنستكه حال باشد از فاعل تنبت يعنى ميرويد در حاليكه مشتمل بروغن و خورش است از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده كه زيتون درخت مباركى است از آن خورش نان و روغن غذاى خود كنيد و از بعضى روايات معتبره از صادقين عليهما السلام استفاده ميشود كه نجف اشرف قطعه‌ئى از طور سينا است كه خدا با موسى عليه السّلام در آنجا تكلم فرمود و انبياء عظام در آنجا بمقامات لائقه خود رسيدند و مدفن حضرات آدم و نوح و امير المؤمنين عليهم السلام گرديد و براى خلق در وجود انعام كه شتر و گاو و گوسفند است عبرت و دليل بزرگى بر قدرت خداوند است
جلد 3 صفحه 635
كه از آن بايد اعتبار گيرند و بر آن شكر گذار شوند و آن آنستكه خداوند ايشان را مشروب ميكند از شيرى كه در شكم و پستانهاى آنها است و بعضى نسقيكم بفتح نون قرائت نموده‌اند و از براى مردم در آنها منافع بسيارى است از قبيل پوست و پشم و كرك و مو و غيرها كه از آنها استفاده ميكنند علاوه گوشتشان را هم ميخورند و بر خصوص شتر از آنها و بر كشتيها سوار كرده و حمل ميشوند لذا گفته‌اند شتر كشتى بيابان است و كلمه فلك در مفرد و جمع استعمال ميشود و چون مراد جنس است معنى تفاوتى ندارد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ شَجَرَةً تَخرُج‌ُ مِن طُورِ سَيناءَ تَنبُت‌ُ بِالدُّهن‌ِ وَ صِبغ‌ٍ لِلآكِلِين‌َ «20»
و شجره عطف به جنات است يعني و انشاء نموديم براي شما درختي که بيرون ميآيد از طور سيناء که درخت زيتون باشد که روئيده ميشود به روغن زيتون و رنگ زيبا براي خورنده‌گان در موضوع طور سيناء که در كدام نقطه زمين است و به چه مناسبت طور سيناء گفتند و در معناي صبغ كلمات مفسرين
جلد 13 - صفحه 375
اختلاف زيادي دارد و آن چه ما مي‌توانيم بگوئيم که طور سيناء همان كوه است که حضرت موسي عليه السلام مأمور شد به دعوت فرعون که در اينکه آيه شريفه تعبير به سيناء فرموده و در بعضي آيات به ايمن تعبير فرموده و در بعضي به اطلاق بيان شده مثل آيه شريفه (وَ نادَيناه‌ُ مِن جانِب‌ِ الطُّورِ الأَيمَن‌ِ) مريم آيه 53 و مثل آيه شريفه (وَ سارَ بِأَهلِه‌ِ آنَس‌َ مِن جانِب‌ِ الطُّورِ ناراً) قصص آيه 29 و آيات ديگر، و اما تخصيص ذكر زيتون در بين اشجار فوائد زيادي که در او است از بسر تا روغن آن و با جميع اغذيه مناسب است و بسيار لذيذ است و خوش طعم و با قوه، و تعبير به صبغ براي اينکه است که اغذيه را خوش رنگ ميكند و بيش از اينکه ما در اطراف آيه شريفه نمي‌توانيم صحبت كنيم، فقط از تفسير علي بن ابراهيم نقل كردند که گفت اينکه آيه شريفه مثل است براي حضرت رسول صلّي اللّه عليه و سلّم و امير المؤمنين عليه السلام و ميگويند که تفسير علي إبن ابراهيم مأخوذ از اخبار اهل بيت است و وجه تشبيه باين دو بزرگوار اينکه است که مثل حضرت رسالت مثل درخت زيتون است که مشتمل بر جميع فوايد دنيوي و اخروي و نجات از مهالك نشأتين است ولي استفاده اينکه فوايد دنيوي و اخروي و نجات از مهالك نشأتين است ولي استفاده اينکه فوايد از طريق امير المؤمنين عليه السلام است چنانچه فرمود:
(انا مدينة- العلم و علي بابها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 20)- بعد به یکی دیگر از درختان پر برکتی که از همین آب باران پرورش می‌یابد اشاره کرده، می‌گوید: «و (نیز علاوه بر این باغهای نخل و انگور و میوه‌های دیگر) درختی را که از طور سینا می‌روید [زیتون] و از آن روغن و نان خورش برای خورندگان فراهم می‌آید» آفریدیم (وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآکِلِینَ).
نکات آیه
۱ - رویش درختان زیتون در ارتفاعات کوه سینا به وسیله باران، کارى خدایى است. (و شجرة تخرج من طور سیناء) «شجرة» عطف بر «جنّات» است. «طور» به معناى کوه و «سیناء» شبه جزیره اى در مصر است. اضافه «طور» به «سیناء» اضافه ظرفیه و به تقدیر «طور فى سیناء» مى باشد; یعنى:[با آن آب باران] درختى که از طور سینا برمى آید[پدید آوردیم].
۲ - طور سینا، مرکز رویش درختان زیتون (و شجرة تخرج من طور سیناء)
۳ - درختان زیتون، با میوه هاى روغنى و نان خورش سفره آدمیان، نمودى دیگر از تدبیر الهى (تنبت بالدهن و صبغ للأکلین) «صبغ» - به معناى خورشت - عطف بر «الدهن» و تنوین آن براى تنویع است یعنى «درختى که میوه آمیخته به روغن و نوعى خورشت براى خورندگان مى رویاند»
۴ - خرما، انگور و زیتون، اهمیت ویژه اى در تغذیه انسان دارند. (فأنشأنا لکم ... من نخیل و أعنب ... و شجرة ... صبغ للأکلین)
موضوعات مرتبط
- انگور: اهمیت انگور ۴
- تغذیه: منابع تغذیه ۴
- خدا: افعال خدا ۱; نشانه هاى تدبیر خدا ۳
- خرما: اهمیت خرما ۴
- زیتون: اهمیت زیتون ۴; خورشت زیتون ۳; درختان زیتون ۳; فواید زیتون ۳
- کوه طور: رویش درختان زیتون در کوه طور ۱، ۲
منابع
