الجاثية ٣

إِنَ‌ فِي‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضِ‌ لَآيَاتٍ‌ لِلْمُؤْمِنِينَ‌

ترجمه

بی‌شکّ در آسمانها و زمین نشانه‌های (فراوانی) برای مؤمنان وجود دارد؛

به راستى در آسمان‌ها و زمين براى مؤمنان نشانه‌هايى [عبرت آموز] هست

به راستى در آسمانها و زمين، براى مؤمنان نشانه‌هايى است.

همانا در خلقت آسمانها و زمین برای اهل ایمان آیات و ادلّه‌ای (از قدرت الهی) پدیدار است.

به یقین در آسمان ها و زمین برای مؤمنان نشانه هایی [بر ربوبیت، حکمت و قدرت خدا] ست؛

هر آينه در آسمانها و زمين نشانه‌هاى عبرتى است براى مؤمنان.

بی‌گمان در آسمانها و زمین مایه‌های عبرتی برای مؤمنان هست‌

هر آينه در آسمانها و زمين براى مؤمنان نشانه‌هاست- براى استدلال بر حكمت خداوند-.

بدون شکّ در آسمانها و زمین دلائل و نشانه‌های فراوانی (بر وجود خدا) است برای مؤمنان.

به‌راستی در آسمان‌ها و زمین، برای مؤمنان به‌درستی نشانه‌هایی است.

همانا در آسمانها و زمین است آیتهائی برای ایمان‌آرندگان‌

الجاثية ٢	آیه ٣	الجاثية ٤
سوره : سوره الجاثية نزول : ٨ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«آیَاتٍ»: دلائل فراوان بر وجود خدا، و نشانه‌های بزرگ بر یگانگی او.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَ‌ فِي‌ خَلْقِ‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ... (۳)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۳، سوره جاثيه
• غرض و مفاد كلى سوره مباركه جاثيه
• وجه اينكه فرمود: ((ان فى السموات والارض لايات ...)) و آنچه حرف ((فى )) افاده مى كند
• وجه اينكه آسمانها و زمين با اينكه خود آيت هستند در آيه شريفه طرف آيت دانسته شده اند
• آيت بودن خلقت انسان و جنبندگان
• باران رزقى است كه خداوند متعال از آسمان نازل مى كند
• وجه اينكه هر دسته از آيات را به ترتيب براى مؤ منين ))، ((لقوم يوقنون )) و((لقوم يعقلون )) ذكر فرمود
• توجيه صاحب تفسير كشف در ترتيب مذكور در آيه و نقد آن
• كلام فخر رازى در توجيه ترتيب مذكور درآيد
• مقصود از ايمان به آيات خدا و معناى جمله ((قباءىّ حديث بعد الله و اياته يؤ منون ))
• سخن بعضى از مفسرين در خصوص آيه ((فباى حديث بعد الله و آياته ياءمنون ))
• وصف حال هر ((افاك اثيم )) كه به آيات خدا استكبار ورزيده استهزاء مى كنند و...
• مفاد كلمه ((منه )) در جمله ((و سخر لكم ما فى السموات و ما فى الارض جمعيا منه ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ «3»

همانا در آسمان‌ها و زمين براى مؤمنان نشانه‌هايى است.

نکته ها

خداوند، حكيم است، «الْحَكِيمِ» كتابش نيز حكيم است، «يس وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ» «1» پيامبرش نيز معلّم حكمت است. «يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ» «2»*

كتاب خدا و آفرينش او در پيش چشم همه است، ليكن از كتابش تنها متّقين بهره مى‌گيرند «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» «3» و از آفرينش تنها مؤمنان به ياد خدا مى‌افتند. «لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ»

پیام ها

1- قرآن، از همين حروف الفبا كه در اختيار همه است تأليف يافته و به تدريج نازل شده است. «حم‌، تَنْزِيلُ الْكِتابِ»

2- فرستادن كتاب و قانون از بزرگ‌ترين نعمت‌هاى الهى است. لذا قبل از نعمت آسمان‌ها و زمين نام آن آمده است. «تَنْزِيلُ الْكِتابِ»

---

«1». يس، 1- 2.

«2». بقره، 129.

«3». بقره، 2.

جلد 8 - صفحه 513

3- در شيوه‌ى تبليغ بايد اول جايگاه قرآن روشن شود، سپس از تذكّرات و دستورات آن پيروى شود. تَنْزِيلُ‌ ... الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ‌

4- قرآن هم اصالت دارد، «مِنَ اللَّهِ» هم مصونيّت. «الْعَزِيزِ»

5- نظام تشريع و تكوين از يك مبدأ هستند و با يكديگر هماهنگ‌اند. تَنْزِيلُ الْكِتابِ‌ ... إِنَّ فِي السَّماواتِ‌ ...

6- مطالعه در طبيعت براى خداشناسى، مورد تشويق قرآن است. «إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ»

7- نه فقط آيات قرآن، بلكه صفحاتِ كتاب طبيعت، براى مؤمنان آيه و نشانه است. «السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ «3»

بعد از [ان‌] شواهد قدرت را بيان فرمايد:

1 و 2: إِنَّ فِي السَّماواتِ‌: بدرستى كه در آسمانها از نجوم سياره و كواكب ثابته، وَ الْأَرْضِ‌: و در زمينها از كوههاى راسيه و اشجار ظاهره و حيوانات درنده و ساير امور داله بر قدرت باهره الهيه، لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ‌: هر آينه نشانه‌هائى است براى ايمان آورندگان به يگانگى پروردگار و قدرت صانع مختار.

3- از شواهد الهى:

جلد 12 - صفحه 39

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2» إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ «3» وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آياتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «4»

وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ «5»

ترجمه‌

فرو فرستادن كتاب از خداوند ارجمند درست كردار است‌

همانا در آسمانها و زمين هر آينه آيتها براى گروندگانست‌

و در آفرينش شما و آنچه پراكنده ميسازد از جنبده آيتها است براى گروهى كه يقين ميكنند

و آمد و شد شب و روز در پى يكديگر و آنچه فرستاد خدا از آسمان از روزى پس زنده گردانيد بآن زمين را بعد از مردنش و تغيير دادن بادها بجهات و صفات آيتها است براى گروهى كه بعقل دريابند.

تفسير

خداوند متعال پس از افتتاح اين سوره مباركه به حم كه بيان آن گذشت تصريح فرموده بنزول قرآن از جانب خداى تواناى غالب ارجمند كه معانى مناسبه با لفظ عزيز است و حكيم داناى محكم‌كار درست كردارى است كه تمام افعال او بر طبق مصلحت و صواب است و بعدا اشاره فرموده است بآيات و علامات آفاقى و انفسى كه دلالت دارد بر وجود صانع داناى تواناى رحيم كريمى كه مثل و مانند و شريك ندارد چون در آسمانها از آفتاب و ماه و ستارگان و گردش آنها با نظم معيّن و در زمين از فواكه و اشجار و انواع نباتات براى انسان و دوابّ چنانچه قمّى ره فرموده آيات و علائم بسيارى است بر وجود چنين صانعى و براى انتفاع اهل ايمان از آنها خلق شده يا انتفاع از آنها مخصوص باهل ايمان است چنانچه گفته‌اند كه اهل ايمان از آنها منتفع ميشوند و بهره ميبرند و در خلقت انسان و

---

جلد 4 صفحه 632

احوال طاريه بر آن از وقت نطفه بودن تا رسيدن بحدّ كمال و در خلقت حيوانات صحرائى و دريائى و هر جنبنده‌ئى در زمين مخصوصا چهارپايان براى انتفاع انسان از آنها آيات و علائمى است كه دلالت بر توحيد حق دارد براى كسانيكه اهليّت براى يقين پيدا كردن از دليل بمدلول دارند نه كسانيكه قابل نيل باين مقام نيستند يا در مقام تحصيل آن بر نميآيند و در آمد و شد شبانه روز و كم و زياد شدن مقدار آن دو بحسب فصول و در آمدن باران از آسمان كه هم خودش رزق و روزى انسان و حيوان ميشود و هم وسيله روزى آنها و بيرون آمدن مأكولات از زمين ميگردد كه زمينهاى مرده را زنده ميكند و در بادهاى مختلف كه از شمال و جنوب و يمين و يسار ميوزد و ابر را حركت ميدهد و باختلاف فصول و حاجت اشجار و فواكه گرم و سرد و معتدل ميگردد و درختها را بارور ميكند و كشتيها را بساحل ميرساند و غير اينها علائم و آثارى است براى اثبات واجب الوجود ذى جود و كرمى كه عديل و نظير ندارد و ادراك دلالت اين قبيل از آيات سهل‌تر است كه باندك تعقّلى واضح ميشود و اختصاص باهل يقين و معرفت ندارد چون مبادى آنها محسوس و فوائدشان مأنوس است و لذا لقوم يعقلون فرموده است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

إِن‌َّ فِي‌ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌ِ لَآيات‌ٍ لِلمُؤمِنِين‌َ «3»

بدرستي‌ ‌که‌ ‌در‌ آسمانها و زمين‌ ‌هر‌ آينه‌ آياتي‌ ‌است‌ ‌براي‌ مؤمنين‌، آيات‌ سماويه‌ و ارضيّه‌ ‌از‌ حد و حصر خارج‌ ‌است‌ و آنچه‌ ‌که‌ بتوان‌ درك‌ كرد خلقت‌ انوار قدسيّه‌ و ارواح‌ و سرادقات‌ و ملائكه‌ و لوح‌ و قلم‌ و سدرة المنتهي‌ و جنّة المأوي‌ و عرش‌ و كرسي‌ و كرات‌ جويّه‌ ‌از‌ شمس‌ و قمر و كواكب‌ و بيت‌ المعمور و ‌غير‌ اينها ‌در‌ عالم‌ بالا، و ‌در‌ زمين‌ ‌از‌ عناصر اربعه‌ آب‌ و خاك‌ و هوا و نار، و ‌از‌ مركبات‌ ‌از‌ جمادات‌ و معادن‌ و جواهرات‌، و ‌از‌ نباتات‌ اشجار و فواكه‌ و حبوبات‌ و خضرويات‌، و ‌از‌ جن‌ و شياطين‌ و حيوانات‌ بحري‌ و برّي‌ ‌از‌ سباع‌ و هوام‌ّ و انعام‌ و طيور و وحوش‌، و ‌از‌ انسان‌ اصناف‌ مختلفه‌، و لكن‌ ‌اينکه‌ آيات‌ ‌براي‌ مؤمنين‌ ‌است‌ ‌که‌ معتقد بخدا و ‌رسول‌ و دين‌ و عقائد حقّه‌ اسلاميّه‌ باشند، و امّا ديگران‌ ‌ يا ‌ بكلي‌ مستند بخدا نميدانند ‌ يا ‌ بسياري‌ ‌از‌ ‌آنها‌ ‌را‌ منكرند لذا ميفرمايد: إِن‌َّ فِي‌ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌ِ لَآيات‌ٍ لِلمُؤمِنِين‌َ.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 3)- سپس به بیان آیات و نشانه‌های عظمت خدا در آفاق و انفس پرداخته، می‌گوید: «در آسمانها و زمین نشانه‌های فراوانی است برای آنها که اهل ایمانند و طالب حقند» (إِنَّ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِلْمُؤْمِنِینَ).

عظمت آسمانها از یک سو، و نظام شگفت انگیز آنها- که میلیونها سال می‌گذرد و برنامه‌های آنها بدون کمترین انحراف و دگرگونی ادامه می‌یابد- از سوی دیگر، و ساختمان زمین و عجائب آن از سوی سوم هر یک آیتی از آیات خداست.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - آیات و نشانه هاى خداوند، متجلى در گستره آسمان ها و زمین (من اللّه العزیز الحکیم . إنّ فى السموت و الأرض لأیت)

۲ - نمودهاى اقتدار و کاردانى خداوند، نمایان در نظام آسمان ها و زمین (العزیز الحکیم . إنّ فى السموت و الأرض لأیت)

۳ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد (السموت)

۴ - کتاب تشریع (قرآن) و کتاب تکوین (نظام طبیعت)، هر دو متکى به مبدئى یگانه، مقتدر و حکیم (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم . إنّ فى السموت و الأرض لأیت ) از ارتباط دو آیه و این که در آیه قبل سخن از «کتاب تشریع» و در این آیه سخن از «نظام تکوین» به میان آمده است; همگونى و منشأ یگانه هر دو استفاده مى شود.

۵ - اهل ایمان و حق جویان، قادر به درک نمودهاى اقتدار و حکمت خداوند در هستى (العزیز الحکیم . إنّ فى السموت و الأرض لأیت للمؤمنین) آیات الهى در هستى، براى همه انسان ها است تا از آن نشانه ها، رو به ایمان آورده و یا در طریق ایمان استوار بمانند. با توجه به این نکته گفتنى است وصف «المؤمنین» نظر به کسانى دارد که اهل ایمان به حق و در جستوجوى آنند.

۶ - روحیه حق طلبى، زمینه پیدایش جهان بینى الهى در انسان (لأیت للمؤمنین)

۷ - تشویق انسان از سوى خداوند، به مطالعه و تأمل در نظام طبیعت به انگیزه حق جویى و حق پذیرى (إنّ فى السموت و الأرض لأیت للمؤمنین)

۸ - روحیه انکار و عناد در برابر حق، مانع بهرهورى معنوى و عرفانى انسان از ژرف کاوى در نظام طبیعت (إنّ فى السموت و الأرض لأیت للمؤمنین) وصف «للمؤمنین» این مفهوم را مى رساند که کافران و یا غافلانى که انگیزه حق جویى را ندارند، با ژرف کاوى در نظام آسمان ها و زمین، بهره اى بایسته از آن نمى برند.

موضوعات مرتبط

• آسمان: تعدد آسمان ها ۳
• آفرینش: آثار مطالعه آفرینش ۷; تشویق به مطالعه آفرینش ۷; منشأ آفرینش ۴
• آیات خدا: آیات آفاقى ۱; وسعت آیات خدا ۱
• تشریعوتکوین :۴
• تفکر: موانع تفکر در آفرینش ۸
• جهان بینى: زمینه جهان بینى توحیدى ۶
• حق: آثار حق ستیزى ۸; آثار حق طلبى ۶; زمینه حق پذیرى ۷; زمینه حق طلبى ۷
• خدا: تشویقهاى خدا ۷; حکمت خدا ۴; درک حکمت خدا ۵; درک قدرت خدا ۵; قدرت خدا ۴; نشانه هاى حکمت خدا ۲; نشانه هاى قدرت خدا ۲
• شناخت: آفات شناخت ۸
• قرآن: منشأ قرآن ۴
• مؤمنان: ادراک مؤمنان ۵