الذاريات ٥١

وَ لاَ تَجْعَلُوا مَعَ‌ اللَّهِ‌ إِلٰهاً آخَرَ إِنِّي‌ لَکُمْ‌ مِنْهُ‌ نَذِيرٌ مُبِينٌ‌

کپی متن آیه
وَ لاَ تَجْعَلُوا مَعَ‌ اللَّهِ‌ إِلٰهاً آخَرَ إِنِّي‌ لَکُمْ‌ مِنْهُ‌ نَذِيرٌ مُبِينٌ‌

ترجمه

و با خدا معبود دیگری قرار ندهید، که من برای شما از سوی او بیم‌دهنده‌ای آشکارم!

|و با خدا معبود ديگرى قرار مدهيد به راستى من از جانب او براى شما هشدار دهنده‌اى آشكارم

و با خدا معبودى ديگر قرار مدهيد كه من از جانب او هشداردهنده‌اى آشكارم.

و هرگز با خدای یکتا خدایی دیگر نپرستید که من از جانب او با بیانی روشن شما را می‌ترسانم.

و با خدا معبودی دیگر قرار ندهید، یقیناً من از سوی او بیم دهنده ای آشکارم.

و با خداى يكتا خداى ديگرى را مپرستيد. من شما را از جانب او بيم‌دهنده‌اى آشكارم.

و در جنب خداوند خدایی دیگر قائل مشوید که من برای شما از جانب او هشداردهنده‌ای آشکارم‌

و با خداى يكتا خدايى ديگر مگيريد، همانا من از سوى او شما را بيم‌دهنده‌اى آشكارم.

با خدا، معبود دیگری را انباز مسازید. من بیم‌دهنده و بیانگر (عاقبت وحشتناک شرک و بت‌پرستی) از سوی خدا برای شما می‌باشم.

«و با خدا معبودی دیگر قرار مدهید. همانا من از جانب او هشداردهنده‌ای روشنگرم.»

و قرار ندهید با خدا خدائی دیگر همانا منم برای شما از او ترساننده آشکار

“And do not set up any other god with Allah. I am to you from Him a clear warner.”

ترتیل:

ترجمه:

الذاريات ٥٠	آیه ٥١	الذاريات ٥٢
سوره : سوره الذاريات نزول : ٤ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مُبِینٌ»: بیانگر. یعنی عاقبت دردناک بت‌پرستی و شرک را برایتان بیان میدارم و کژراهه شقاوت را از شاهراه سعادت برایتان جدا می‌سازم.

تفسیر

---

• آيات ۲۰ - ۵۱ سوره ذاريات
• اقسام آيات و نشانه هایی كه در نفوس خودِ انسان ها هست
• مراد از «رزق»، در آیه: «وَ فِى السّمَاء رِزقُكُم وَ مَا تُوعَدُون»
• گفتارى درباره كافى بودن رزق، براى روزى خواران
• داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع»
• آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت
• اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»
• معناى آيه: «وَ السّمَاء بَنَينَاهَا بِأيدٍ وَ إنّا لَمُوسِعُون»
• بحث روايتى

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ «51»

و با خداوند، معبود ديگرى قرار ندهيد كه من از سوى او براى شما هشداردهنده‌اى آشكارم.

نکته ها

در اين دو آيه، دوبار پى در پى‌ «نَذِيرٌ مُبِينٌ»* آمده است و در آيات ديگر نيز تعبيراتى از قبيل: «قُرْآنٍ مُبِينٍ» «1»، «بلاغ مبين» «2» و «عَرَبِيٌّ مُبِينٌ»* «3» آمده كه همگى بيانگر روشن و روشنگر بودن پيام و سخن خداوند و هشدار پيامبران است.

نتيجه فرار به سوى خدا، فرار از ظلمات به نور، از جهل به علم، از دلهره به اطمينان، از خرافات به حق، از تفرقه به وحدت، از شرك به توحيد و از گناه به تقوا و پرهيزگارى است.

امام باقر عليه السلام سفر حج را يكى از مصاديق فرار به سوى خدا دانستند. «4»

پیام ها

1- انسان محدود، در برابر هزاران مسئله مادى و معنوى و در ميان تمايلات حق و باطل كه از خود يا ديگران بر او عرضه مى‌شود، به پناهگاهى محكم نيازمند است و بهترين پناهگاه خداست. «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ»

2- انسان، چاره‌اى جز حركت و گريز به سوى خدا ندارد. «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ»

3- مطالعه در هستى بايد سبب توجّه انسان به خداوند و بندگى او گردد. «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ»، (با توجه به آيات قبل)

---

«1». حجر، 1.

«2». نحل، 82.

«3». شعراء، 195.

«4». كافى، ج 4، ص 256.

جلد 9 - صفحه 265

4- راه انبيا، روشن و شفّاف است. «نَذِيرٌ مُبِينٌ»

5- پناهندگى به بيگانگان و غير خداوند، اثرى ندارد. وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ‌ ...

6- پيامبران مأمور انذار و هشدار مردم هستند. «إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ (51)

وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ‌: و قرار ندهيد با خداى يگانه به حق، إِلهاً آخَرَ: معبود ديگرى كه قابل پرستش نيست، إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ‌: بدرستى كه من شما را از عذاب خدا در عبادت غير او، نَذِيرٌ مُبِينٌ‌: ترساننده‌ام هويدا و آشكارا.

نكته: تكرار به جهت تأكيد يا اول مترتّب بر ترك ايمان، و دوم بر اشراك؛ يا اشعار بر آنكه كمال ايمان منوط است به علم، و عمل منتفع نيست مگر به ايمان، و فوز تام متفرع است بر تحقق اين دو صفت.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ (47) وَ الْأَرْضَ فَرَشْناها فَنِعْمَ الْماهِدُونَ (48) وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (49) فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ (50) وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ (51)

كَذلِكَ ما أَتَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ قالُوا ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ (52) أَ تَواصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ (53) فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ (54) وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى‌ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ (55) وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ (56)

ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ (57) إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ (58) فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوباً مِثْلَ ذَنُوبِ أَصْحابِهِمْ فَلا يَسْتَعْجِلُونِ (59) فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ (60)

ترجمه‌

و آسمان را بنا كرديم بقدرت خود و همانا ما وسعت دهنده‌ايم‌

و زمين را گسترده نموديم پس نيكو گستراننده‌ايم ما

و از هر چيز آفريديم دو صنف باشد كه شما پند گيريد

پس بگريزيد بسوى خدا همانا من براى شما از جانب او بيم دهنده‌اى آشكارم‌

و قرار ندهيد با خداوند معبودى ديگر را همانا من براى شما از آن بيم‌دهنده‌اى بيان كننده‌ام‌

امر اينچنين است نيامد آنانرا كه بودند پيش از آنها هيچ پيغمبرى مگر آنكه گفتند جادوگر يا ديوانه‌اى است‌

آيا سفارش كرده‌اند يكديگر را بآن نشايد بلكه آنها گروهى سركش و نافرمانند

پس روى گردان از آنها پس نيستى تو ملامت شده و پند ده‌

و يادآورى كن همانا پند دادن نفع ميرساند مؤمنان را

و نيافريدم جنّ و انس را مگر براى آنكه پرستش كنند مرا

نميخواهم از آنان هيچ قسم رزقى و نميخواهم كه اطعام كنند مرا

همانا خدا است روزى دهنده داراى نيروى استوار

پس همانا براى آنانكه ستم نمودند نصيب و بهره‌اى از عذاب است مانند نصيب يارانشان پس بايد بشتاب نخواهند

پس واى بر آنانكه كافر شدند از روزشان كه وعده داده ميشوند.

تفسير

خداوند منّان بدست قدرت خود آسمان رفيع با وسعت را افراشته و بآن وسع و طاقت خود و وسعت در خلق و بر مخلوق را مدلّل ساخته هر كس در هر

---

جلد 5 صفحه 70

جا باشد سقف رفيع خوش رنگ منقوش مزيّنى بر فراز گيتى مشاهده نموده و از منافع و بركات نازله از آن بهره‌بردارى ميكند و در نعمت و وسعت خداداد كامرانى مينمايد و زمين پهناور را مانند فرش و بساط زندگانى گسترده و چه خوب مانند بستر براى استراحت بشر مهيّا و آماده فرموده و از هر موجودى دو صنف از يك نوع يا دو نوع از يك جنس خلق فرموده مانند نور و ظلمت و روز و شب و آفتاب و ماه و جن و انس و نر و ماده و سرد و گرم و سياه و سفيد و زشت و زيبا تا مردم بدانند خدا قادر بر همه چيز است و يكتا است و شبيه و عديل و ضدّ و ندّ ندارد پس از اينها بگريزند و باو بياويزند و از معصيت او برگردند و باطاعت او پيوندند و در كافى و معانى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از فرار بسوى خدا رفتن بحجّ است و در مجمع اينمعنى را از امام صادق عليه السّلام نقل نموده و پيغمبر اكرم بعد از امر مردم بفرار و سفر از خلق بحق بايد بفرمايد من از جانب خدا بيم دهنده آشكارى بيش نيستم توفيق اين سفر را براى خودتان از خدا بخواهيد و هيچ چيز را در اين راه‌پيمائى با خدا شريك قرار ندهيد فقط مقصودتان از اين سفر نيل بقرب حق باشد چون من از مطلق شرك چه جلىّ باشد چه خفى بيم دهنده‌اى هستم كه بيان ميكنم مراد از آنرا كه اعمّ است و عبادت بايد با خلوص نيّت باشد و بنابراين تكرارى در جمله انّى لكم منه نذير مبين نيست تا محتاج بنكته باشد چون هر جا بيك معنى است ولى كسانيكه ضمير منه را در هر دو جا بعذاب الهى راجع دانسته و نذير مبين را بيك معنى حمل نموده‌اند نكته تكرار را تعلّق انذار اوّل بمعصيت و دوّم را بشرك قرار داده‌اند ولى بنظر حقير آنچه بيان شد در ذيل اين دو آيه از جهاتى الطف و اسلم است و بايد با ذوق تألّه تأمّل نمود تا مشهود گردد و براى تسليت خاطر پيغمبر اكرم فرموده امر از قديم بر اين منوال بوده كه نيامد پيغمبرى از جانب ما بر امم سابقه مگر آنكه ساحر يا ديوانه‌اش خواندند آيا ميشود قراردادى آن امم متعاقبه در ازمنه متعدّده با هم داشته باشند و توصيه و سفارشى از سابقين بلاحقين در اين باب شده باشد كه هر پيغمبرى بيايد بيكى از اين دو تهمت متّهم نمايند نه چنين است بلكه طغيان و سركشى طبيعى بشر و شرارت ذاتى آنها وادارشان‌

---

جلد 5 صفحه 71

باين نسبتهاى ناروا نموده و مينمايد پس اعراض كن از مجادله با آنها چون بقدر اتمام حجّت و ابلاغ دعوت از تو سعى و كوشش بعمل آمده و بهيچ وجه ديگر مورد ملامت نيستى ولى از پند و اندرز و موعظه نسبت باهل ايمان مضايقه منما كه آن در هر حال نافع است و در چند روايت معتبر از ائمه عليهم السلام اينمعنى ذكر شده كه خدا خواست بعد از آنكه مردم مكّه تكذيب نمودند پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم را هلاك فرمايد آنها را پس نازل شد فتولّ عنهم فما انت بملوم ولى بعدا باهل ايمان ترحّم فرمود و نازل شد و ذكّر فانّ الذّكرى تنفع المؤمنين و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام اينمعنى تأييد شده است و خداوند خلق نفرمود جن و انس را مگر براى آنكه عبادت و اطاعت نمايند خدا را بعد از معرفت بخودش و پيغمبر و امام و گرفتن دستور بندگى و عبادت كه مقدّمه است براى تحصيل ثواب و نيل بجنّت اگر چه آنها در اين مقدّمات كوتاهى كنند و به نتيجه نرسند بلكه مستحق جهنّم شوند من نكردم خلق تا سودى كنم بلكه تا بر بندگان جودى كنم در علل از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه حضرت سيد الشهداء باصحابش فرمود همانا خدا خلق نفرمود بندگانرا مگر براى آنكه بشناسند او را و چون شناختند او را بى‌نياز شوند بعبادت او از عبادت غير او پس مردى عرض كرد يا ابن رسول اللّه مراد از معرفت خدا چيست فرمود معرفت اهل هر زمانى است امام خودشان را كه واجب است بر آنها اطاعت او و قمّى ره نقل فرموده كه خدا خلق فرمود بندگانرا براى امر و نهى و تكليف نه براى آنكه باجبار عبادت كنند بلكه براى آنكه باختيار اطاعت كنند تا امتحان كند آنها را و ممتاز شود مطيع از عاصى و نيز از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه پرسيدند از اين آيه فرمود خدا خلق فرمود بندگانرا براى آنكه امر كند آنها را بعبادت خود گفتند خدا فرموده و لا يزالون مختلفين الّا من رحم ربّك و لذلك خلقهم فرمود خلق كرد خدا آنها را تا كارى كنند كه مستوجب رحمت شوند پس رحمت كند آنها را و براى دفع توهّم آنكه خداوند از عبادت خلق بهره‌اى ببرد يا آنكه انفاق و اطعام خلق جاى عبادت خدا را بگيرد چون خلق عيال خدايند چنانچه اين ايّام متعارف شده كه ميگويند حجّ نكنيد بفقرا بدهيد و نماز و روزه براى ميّت نگيريد

---

جلد 5 صفحه 72

خيرات كنيد ميفرمايد من از بندگان توقّع نفع و روزى و اطعام ندارم روزى تمام خلق در دست خدا است و او است داراى قدرت و قوّتى كه ضعف و عجز بر آن طارى نميشود و محكم و استوار ميباشد و بعضى احتمال داده‌اند كه به پيغمبر فرموده باشد بمردم بفرمايد من از شما رزق و بهره و اطعام و انفاق نميخواهم تا اينجمله مانند آن باشد كه فرموده بگو من از شما اجر و مزدى بر رسالت نميخواهم و در هر حال اخيرا تهديد فرموده ستمكاران بر محمد صلى اللّه عليه و آله و سلّم و اهل بيت اطهارش را بتكذيب و آزار و غصب حق و انواع ظلم و جور كه از براى آنها نصيب وافرى است از عذاب مانند نصيب و بهره رفقاى آنها از امم سابقه كه با آنها همكار بودند و بجزاى كردارشان رسيدند چون ذنوب دلو بزرگى است كه پر از آب باشد و در وقت قسمت آب بكار رود پس نبايد تعجيل داشته باشند سهم آنها محفوظ است در روز موعود كه رجعت يا قيامت است بآنها واصل خواهد شد پس واى بحال آنها از چنين روزى كه در پيش دارند در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه قرائت نمايد سوره و الذّاريات را در روز خود يا در شبش خداوند امر معاش او را اصلاح فرمايد و وسعت رزق باو عطا كند و براى قبر او چراغى آماده فرمايد كه تا روز قيامت روشن باشد و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين و لعنة اللّه على اعدائهم اجمعين.

---

جلد 5 صفحه 73

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ لا تَجعَلُوا مَع‌َ اللّه‌ِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي‌ لَكُم‌ مِنه‌ُ نَذِيرٌ مُبِين‌ٌ (51)

و قرار ندهيد ‌با‌ خداي‌ متعال‌ اللّه‌ ديگر ‌را‌ محققا ‌من‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ ‌از‌ جانب‌ ‌او‌ انذار كننده‌ آشكار هستم‌، تكرار ‌اينکه‌ جمله‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ شرك‌ ‌از‌ تمام‌ معاصي‌ عقوبت‌ و عذابش‌ بيشتر ‌است‌ چنانچه‌ عمده‌ بلاهايي‌ ‌که‌ ‌بر‌ امم‌ ماضيه‌ متوجه‌ شد ‌براي‌ شرك‌ ‌آنها‌ بوده‌ چنانچه‌ قبلا تذكر داديم‌.

وَ لا تَجعَلُوا مَع‌َ اللّه‌ِ إِلهاً آخَرَ مثل‌ شمس‌ و قمر و كواكب‌ و ملك‌ و جن‌ و انس‌ و صنم‌ و شجر و گاو و گوساله‌ و ‌غير‌ اين‌ها ‌که‌ آثارش‌ زود ظاهر ميشود.

إِنِّي‌ لَكُم‌ مِنه‌ُ نَذِيرٌ مُبِين‌ٌ تكرار ‌اينکه‌ جمله‌ ‌براي‌ اهميت‌ شرك‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌از‌ تمام‌ معاصي‌ عقوبتش‌ دنيوي‌ و اخروي‌ سخت‌تر ‌است‌، و اول‌ كلمه ‌است‌ ‌که‌ انبياء مأمور بدعوت‌ باو بودند ‌که‌ توحيد ‌باشد‌ و ريشه اصول‌ دين‌ ‌است‌ و صحت‌ تمام‌ اعمال‌ منوط باو ‌است‌ و تمام‌ عبادات‌ مربوط باو ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 51)- باز برای تأکید بیشتر، روی مسأله یکتاپرستی تکیه کرده، می‌فرماید: «و با خدا معبود دیگری قرار ندهید که من برای شما از سوی او بیم دهنده‌ای آشکارم» (وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّی لَکُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ مُبِینٌ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - ممنوع بودن شرک و معبود گرفتن غیر خدا (و لاتجعلوا مع اللّه إلهًا ءاخر)

۲ - لزوم توحید و اخلاص در عبادت به هنگام روى آوردن به خداوند (ففرّوا إلى اللّه ... و لاتجعلوا مع اللّه إلهًا ءاخر)

۳ - انسان، همواره در معرض ابتلا به شرک و نیازمند حفظ بینش توحیدى خویش (ففرّوا إلى اللّه ... و لاتجعلوا مع اللّه إلهًا ءاخر) هشدار همیشگى قرآن، به (لاتجعلوا مع اللّه...) مى رساند که انسان همیشه در معرض شرک پیشگى قرار دارد و باید خود را از ابتلاى به آن دور نگه دارد و به خدا پناه برد.

۴ - پیامبر(ص)، انذارگر و بیم دهنده آدمیان از عواقب شوم شرک (و لاتجعلوا مع اللّه ... إنّى لکم منه نذیر)

۵ - هشدارهاى پیامبر(ص)، روشن و در جهت منافع آدمیان (إنّى لکم منه نذیر مبین) لام در «لکم» بیانگر انتفاع است.

۶ - انذارهاى روشن پیامبر(ص)، اتمام حجت بر خلق و سدّ کننده راه هر گونه عذر و بهانه (إنّى لکم منه نذیر مبین . و لاتجعلوا مع اللّه ... إنّى لکم منه نذیر مبین )

موضوعات مرتبط

• الوهیت: ممنوعیت الوهیت غیرخدا ۱
• انذار: انذار از فرجام شرک ۴
• انسان: اتمام حجت بر انسان ها ۶; انذار انسان ها ۴; منافع انسان ها ۵; نیازهاى معنوى انسان ۳
• توحید: اهمیت توحید ۳; اهمیت توحید عبادى ۲
• شرک: زمینه شرک ۳; ممنوعیت شرک عبادى ۱
• عبادت: اهمیت اخلاص در عبادت ۲
• محمد(ص): اتمام حجت محمد(ص) ۶; انذارهاى محمد(ص) ۴، ۶; رسالت محمد(ص) ۴; وضوح انذارهاى محمد(ص) ۵