المدثر ٣: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن سال نزول) |
(←تفسیر) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::رَبّک|رَبَّکَ]] [[کلمه غیر ربط::رَبّک| ]] [[شامل این ریشه::ربب| ]][[ریشه غیر ربط::ربب| ]][[شامل این ریشه::ک| ]][[ریشه غیر ربط::ک| ]][[شامل این کلمه::فَکَبّر|فَکَبِّرْ]] [[کلمه غیر ربط::فَکَبّر| ]] [[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این ریشه::کبر| ]][[ریشه غیر ربط::کبر| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::رَبّک|رَبَّکَ]] [[کلمه غیر ربط::رَبّک| ]] [[شامل این ریشه::ربب| ]][[ریشه غیر ربط::ربب| ]][[شامل این ریشه::ک| ]][[ریشه غیر ربط::ک| ]][[شامل این کلمه::فَکَبّر|فَکَبِّرْ]] [[کلمه غیر ربط::فَکَبّر| ]] [[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این ریشه::کبر| ]][[ریشه غیر ربط::کبر| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=و پروردگارت را (نزد دیگران که کوچکش داشته‌اند) بزرگ گردان. | |-|صادقی تهرانی=و پروردگارت را (نزد دیگران که کوچکش داشته‌اند) بزرگ گردان. | ||
|-|معزی=و پروردگار خویش را بزرگ شمر | |-|معزی=و پروردگار خویش را بزرگ شمر | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">And magnify your Lord.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/074003.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/074003.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره المدثر | نزول = [[نازل شده در سال::1|١ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::3|٣]] | قبلی = المدثر ٢ | بعدی = المدثر ٤ | کلمه = [[تعداد کلمات::3|٣]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره المدثر | نزول = [[نازل شده در سال::1|١ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::3|٣]] | قبلی = المدثر ٢ | بعدی = المدثر ٤ | کلمه = [[تعداد کلمات::3|٣]] | حرف = }} | ||
===معنی کلمات و عبارات=== | ===معنی کلمات و عبارات=== | ||
| خط ۲۲: | خط ۳۰: | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== نزول == | |||
'''شأن نزول آیات ۲ تا ۷:''' | |||
ابن عباس گوید: ولید بن مغیرة طعام و غذائى ترتیب داد و قریش را دعوت نمود وقتى که غذا را خوردند، ولید گفت: درباره این مرد (محمد) چه عقیده دارید؟ بعضى گفتند: او جادوگر است، گفت: جادوگر نیست، برخى گفتند: کاهن است. دیگران گفتند: کاهن نیست. عده اى دیگر گفتند: او شاعر است. باز دیگران گفتند: او شاعر نیست، بعضى گفتند: سحر و جادوئى مى کند که مؤثر واقع می‌شود. این سخنان به گوش رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید، محزون و غمگین شد و سر را به زیر انداخت و به طرف محل استراحت خویش رفت که بیارامد، آیات یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ تا آخر این آیات نازل شد.<ref> تفسیر طبرانى.</ref> | |||
اگر چه سند این حدیث به نظر ضعیف مى آید<ref> لباب النقول فی اسباب النزول.</ref> جابر گوید: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: یک ماه به کوه حرا مى رفتم. صدائى از اطراف خود شنیدم به اطراف خویش نگریستم کسى را ندیدم سپس سر خود را بلند کردم، فرشته اى دیدم که نزد من مى آمد. ترسیدم، برگشتم و گفتم: مرا به جامه و گلیمى بپیچانید سپس آیات «یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ» نازل گردید.<ref> صحیح بخارى و صحیح مسلم.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link81 | آيات ۱ - | {{ نمایش فشرده تفسیر| | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link82 | جمع بين روايات مختلف درباره زمان نزول سوره | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link81 | آيات ۱ - ۷ سوره مدثّر]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link83 | معناى خطاب | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link82 | جمع بين روايات مختلف درباره زمان نزول سوره «مُدثّر»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link83 | معناى خطاب «يَا أيّهَا المُدثّر»]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link84 | معناى تكبير و فرق آن با تسبيح]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link84 | معناى تكبير و فرق آن با تسبيح]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link85 | اقوال مختلف درباره مراد از تطهير جامه ها | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link85 | اقوال مختلف درباره مراد از تطهير جامه ها ]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link86 | چند وجه در معناى آيه : | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link86 | چند وجه در معناى آيه: «وَ لا تَمنُن تَستَكثِر»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link87 | (رواياتى درباره نزول سوره | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۱۰#link87 | بحث روایی: (رواياتى درباره نزول آیات سوره مُدثّر)]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۵_بخش۱۰#link98 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۵_بخش۱۰#link98 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ «1» قُمْ فَأَنْذِرْ «2» وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3» وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ «4» وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ «5» وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ «6» وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ «7» | |||
اى ردا بر خود كشيده. به پا خيز و هشدار ده. و پروردگارت را بزرگ بدار. | |||
و لباست را پاكيزه دار. و از پليدى دور شو. و (در عطا) منّت مگذار. و (كارت را) بزرگ مشمار و به خاطر پروردگارت صبر كن. | |||
===نکته ها=== | |||
در قرآن، دو مرتبه كلمه «قُمِ» آمده كه هر دو خطاب به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است، يكى براى نماز شب و خودسازى «قُمِ اللَّيْلَ» و ديگرى براى ارشاد و جامعه سازى. «قُمْ فَأَنْذِرْ» | |||
«مدثر» از «دثار» به معناى لباس بلندى است كه روى ساير لباس‌ها به تن مى‌كنند و يا به هنگام خواب روى خود مى‌كشند. (در مقابل «شِعار» كه لباس زير است.) | |||
فرمان «كبر» را در تكبيرهاى اذان و اقامه و تكبيرةالاحرام و همچنين تسبيحات اربعه نمازهاى واجب ملاحظه مى‌كنيم. | |||
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» آن است كه لباس خود را كوتاه كن. زيرا در جاهليّت، بزرگان لباس ها را به قدرى بلند مى‌گرفتند كه قسمتى از آن بر روى زمين كشيده مى‌شد و افرادى را اجير مى‌كردند كه آن قسمت را همراه آنها بياورد. | |||
و امام كاظم عليه السلام فرمود: مراد از «ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»، بالا زدن جامه براى جلوگيرى از به زمين | |||
جلد 10 - صفحه 281 | |||
كشيده شدن آن و آلوده شدن آن است. «1» | |||
كلمه «رجز» مترادف «رجس» به معناى پليدى و آلودگى است و لذا در مورد هر گونه گناه، شرك، بت، عذاب و هر عمل و اخلاق ناروا به كار رفته است. | |||
در حديث مى‌خوانيم: «لا تعطى تلتمس اكثر منها» يعنى چيزى به ديگران عطا مكن كه انتظار بازگشت بيشترى داشته باشى. و در حديث ديگر مى‌خوانيم: «لا تستكثر ما عملت من خير لله» يعنى كار نيكى را كه براى خدا انجام داده‌اى هرگز بزرگ مشمار. «2» | |||
در سوره قبل (مزمّل) برنامه عبادت شبانه و رابطه با خداوند مطرح شد: «قُمِ اللَّيْلَ» و در اين سوره، برنامه روزانه و رابطه با مردم مطرح شده است. «قُمْ فَأَنْذِرْ» | |||
ذكر «الله اكبر» مصداق روشن عمل به اين آيه است. «وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ» | |||
بزرگ دانستن خداوند به معناى كوچك شمردن غير اوست. همان گونه كه هواپيما هرچه بالاتر رود، زمين و آنچه بر روى آن است كوچكتر مى‌شود، كسى هم كه خداوند نزد او بزرگ است و اللّه اكبر را با تمام وجود مى‌گويد، دنيا نزد او كوچك است و از هيچ ابرقدرتى نمى‌ترسد. «3» چنانكه از جمله صفات متّقين در خطبه همام نهج البلاغه مى‌خوانيم: «عظم الخالق فى انفسهم فصغر ما دون ذلك» | |||
بزرگى خداوند مطلق است، بزرگتر و برتر از همه ديدنى‌ها، شنيدنى‌ها، نوشتنى‌ها، فكر كردنى‌ها، توصيف كردنى‌ها و ... | |||
در ارشاد و انذار چند نكته اثر گذار است: پاكى ظاهرى: «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»، پاكى معنوى: «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ»، اخلاص در عمل: «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» صبر و پشتكار: «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ» | |||
===پیام ها=== | |||
1- تمام حالات پيامبر، مورد توجه و عنايت خاص خداوند است. «يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ» | |||
2- شرط نجات مردم آن است كه رهبران دينى حركت كنند و انزوا و استراحت را | |||
---- | |||
«1». كافى، ج 6، ص 455. | |||
«2». تفسير نورالثقلين. | |||
«3». امام خمينى (ره) چون به اللّه اكبر اعتقاد داشت، مى‌گفت: آمريكا هيچ غلطى نمى‌تواند بكند. | |||
جلد 10 - صفحه 282 | |||
كنار بگذارند. «قُمْ فَأَنْذِرْ» | |||
3- با اينكه انبيا هم بشارت مى‌دهند و هم انذار، ولى براى غفلت زدايى و بيدار كردن مردم، هشدار لازم است نه بشارت. «فَأَنْذِرْ» | |||
4- انسان در معرض انواع خطرها قرار دارد و كار انبيا هشدار به بشر در مورد انواع خطرهاى دنيوى و اخروى است. «فَأَنْذِرْ» | |||
5- براى انجام مأموريّت هاى الهى، با تمام وجود به پا خيزيد. «قُمْ فَأَنْذِرْ» | |||
6- قيام انبيا برگرفته از فرمان وحى است نه بر اثر رياست‌طلبى، برترى‌جويى و هواى نفس. «قُمْ فَأَنْذِرْ» | |||
7- خداوند را، هم در دل و جان بزرگ بدانيد و هم با زبان بزرگ بداريد. «رَبَّكَ فَكَبِّرْ» | |||
8- كسى كه خدا را بزرگ دانست، دشمن و حيله‌ها و نيش‌ها و آزارهاى او را كوچك مى‌بيند. «وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ» | |||
9- بزرگى، مخصوص خداوند است نه ديگران. (كلمه «رَبَّكَ» قبل از «فَكَبِّرْ» آمده است و حصر را مى‌رساند.) | |||
10- شرط نفوذ كلام رهبر آسمانى آن است كه دامنش از هرگونه آلودگى پاك باشد. «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» | |||
11- نظافت و پاكى، در كنار توحيد و تكبير، نشانه توجه دين به پاكيزگى است. | |||
«وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» | |||
12- نه فقط پاكى بدن، بلكه نظافت و پاكيزگى لباس نيز مورد توجه اسلام است. | |||
«وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» | |||
13- رهبر جامعه اسلامى بايد از هر نوع پليدى دورى كند تا بتواند الگو و اسوه‌اى براى همه باشد. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ» | |||
14- خودسازى مقدم بر جامعه سازى است. كسى كه مى‌خواهد جامعه را از آلودگى پاك كند، بايد خودش از هر آلودگى پاك باشد. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ» | |||
جلد 10 - صفحه 283 | |||
15- نه با عبادت و انفاق بر خداوند منت بگذار و اعمال خود را بسيار شمار، و نه بر خلق خدا منّت گذار. «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» | |||
16- منّت گذاشتن و چشم داشتن در انفاق‌ها و عطايا، از مصاديق پليدى روح است. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» | |||
17- دورى گزيدن از منّت و زياده شمارى، يكى از شرايط موفقيّت رهبران و مبلّغان است. قُمْ فَأَنْذِرْ ... وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ | |||
18- رهبر دينى نبايد از مردم توقّعى داشته باشد. «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» | |||
19- پايدارى و صبرى ارزش دارد كه براى خدا باشد وگرنه يكدندگى و لجاجت است. «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ» | |||
20- پشتكار وسيله رشد انسان است. «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ» | |||
21- گرچه در برابر معصيت، مصيبت و اطاعت، صبر لازم است امّا هدايت مردم نياز به صبر ويژه دارد. قُمْ فَأَنْذِرْ ... وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ | |||
22- مقاومت رهبر جامعه اسلامى بايد جامع باشد. صبر در برابر تهمت‌ها، آزارها، تكذيب‌ها و صبر و پايدارى در تبليغ و انذار و عبادت. قُمْ ... فَاصْبِرْ | |||
23- دعوت مردم نياز به عزم جدّى دارد. فَأَنْذِرْ ... فَاصْبِرْ | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3» | |||
وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ: و پروردگار خود را به تعظيم ياد كن، يعنى خالص گردان خداى خود را به تعظيم و تكبير كه آن وصف او باشد به كبريا و جبروت. | |||
تنبيه: تقديم اين امر بر اوامر، به جهت آنست كه مقصود اولى از امر، تكبير و تعظيم حق تعالى از تشبيه و شرك، زيرا اول چيزى كه بر بنده لازم است، معرفت صانع و خالق به آثار و صفات و آيات بينات است چنانچه فرمود: اوّل العلم معرفة الجبّار: اول علم، شناسائى خدا و تنزيه ذات سبحانى است از آنچه شايسته ربوبيّت نيست و بعد، اتيان به طاعات و عبادات. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ | |||
يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ «1» قُمْ فَأَنْذِرْ «2» وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3» وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ «4» | |||
وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ «5» وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ «6» وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ «7» فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ «8» فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ «9» | |||
عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ «10» | |||
ترجمه | |||
اى جامه بر سر كشيده | |||
برخيز پس بيم ده | |||
و پروردگار خود را ببزرگى ياد كن | |||
و جامه‌هايت را پاك نما | |||
و پليدى را پس بدور افكن | |||
و عطا مكن كه در مقابل، طالب زياده باشى | |||
و براى پروردگارت پس صبر كن | |||
پس چون دميده شود در صور | |||
پس آنوقت و چنين روزى روز سختى است | |||
بر كافران آسان نيست. | |||
تفسير | |||
مستفاد از روايات متعدّده آنستكه مراد از مدّثر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است و اصل آن متدثر بوده تاء قلب بدال و در دال ادغام شده و دثار جامه رواست كه در وقت خواب بسر ميكشند خلاصه آنكه يكروز كه آنحضرت در كوه حرى بوده يا بعزم مراجعت بمكّه از آنجا بيرون آمده صدائى بگوش مباركش رسيده و بطرف راست و چپ خود نظر فرموده و چيزى نديده و چون بر بالاى سر خود نگريسته جبرئيل را مشاهده فرموده كه بر تختى نشسته است و مرعوب شده و بخانه آمده و از حضرت خديجه دثار طلب فرموده پس جبرئيل نازل و او را باين خطاب مخاطب نموده است كه برخيز از جاى خود و مترس و بترسان خلق را از خالقشان و پروردگار خود را ببزرگى و عظمت بدل و زبان ياد فرما و نقل شده كه چون حضرت اينجمله را شنيد دانست كه وحى است چون شيطان چنين امرى نميكند و لباس خود را تطهير نما يعنى مگذار آلوده گردد ببالا گرفتن و برچيدن | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 299 | |||
و كوتاه كردن چون در روايات به اين معانى تفسير شده و فرموده‌اند لباس آنحضرت پاك بوده مراد از تطهير تشمير است كه بالا گرفتن و بر چيدن باشد تا آلوده نگردد و مؤيّد اينمعنى است آنكه بعدا فرموده و از پليدى دورى كن اگر چه مفسّرين رجز را به بت و صنم و معصيت و خلق بدو حبّ دنيا تفسير نموده‌اند و رجز بكسر را كه بعضى قرائت نموده‌اند بعذاب با آنكه ظاهرا هر دو در اينمعانى استعمال ميشود ولى متبادر همان پليدى است كه قمّى ره بآن تفسير فرموده و عطا منما كه در مقابل زياده از آن طالب باشى چنانچه قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده و در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد آنستكه زياد مشمار آنچه را از خير براى خدا بجا آوردى و بعضى گفته‌اند بعد از اعطاء بكسى بر او منّت مگذار براى زياد شمردن عطاء خود چون متاع دنيا كم بها است و اظهر معناى اوّل است و معناى دوم ممكن است در باطن باشد و براى خدا صبر كن بر اذيّت و آزار كفّار و تحمّل مشاقّ تكاليف و بر مصائب وارده بر خود و اهل بيت اطهارت و چون دميده شود در صور و ظاهرا مراد نفخه دوم باشد چون فرموده پس آنوقت كه روز آنواقعه است روز سختى است بر كفّار آسان نيست چون نفخه اوّل براى ميراندن تمام خلق است و نفخه دوم براى احياء همه و آن براى كفّار سخت است و ظاهرا آيه اخيره براى تأكيد عسرت و بيان مورد سختى است كه از آيه قبل استفاده ميشود ميخواهد بفرمايد عسرت آن براى كفّار است نه براى مسلمانان و شرح صور اسرافيل و بيان خصوصيّات آن سابقا ذكر شده و در بعضى از روايات اين آيه بظهور امام زمان تأويل شده است. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ رَبَّكَ فَكَبِّر «3» | |||
و پروردگار خود را پس بزرگ بدار. نظر به اينكه تمام طبقات كفار و مشركين در حق پروردگار كوتاهي كردند يا شريك براي او قرار دادند آنهم چه شركائي مثل جمادي که تراشيده خود يا گاو بي شعور بي ادراك، يا آتش که خاكستر ميشود يا ملك و جن که اهريمن گويند که مخلوق و محتاج و هيچگونه قدرتي در مقابل قدرت او ندارند، يا خورشيد و ماه و ستاره که دائما در افول و غروب هستند، يا آنكه ملائكه را دختران خدا دانستند و عيسي و عزيز و آدم را پسران خدا شمردند، يا خدا را جسم | |||
جلد 17 - صفحه 265 | |||
قائل شدند بلكه العياذ نسبت جهل و عجز باو دادند که يهود در مورد شيطان و آدم و بهشت گفتند و مكرر اشاره كرديم و از اينکه نوع مزخرفات در كلمات آنها بسيار است، و اصل غرض از ارسال رسول تنزيه پروردگار است و خدا بزرگتر از اينکه است که بتوان پي بذات مقدس او برد که در خبر است در معني اللّه اكبر فرمود: | |||
اكبر من أن يوصف | |||
حتي عامه که قائل بصفات زائده بر ذات شدند لذا ميفرمايد: | |||
وَ رَبَّكَ فَكَبِّر اول اذان و اقامه و اول صلوة و اول تسبيح فاطمه تكبير است. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 3)- و به دنبال دعوت به قیام و انذار، پنج دستور مهم به پیامبر می‌دهد که سرمشقی است برای دیگران، و نخستین دستور در باره توحید است، می‌فرماید: «و پروردگارت را بزرگ بشمار» (و ربک فکبر). | |||
همان خدائی که مالک و مربّی توست، و هر چه داری از او داری و خط سرخ بر تمام معبودهای دروغین درکش، و هرگونه آثار شرک و بت پرستی را محو کن. | |||
منظور از جمله «فکبّر» تنها گفتن «اللّه اکبر» نیست، هر چند گفتن «اللّه اکبر» یکی از مصداقهای آن است که در روایات نیز به آن اشاره شده، بلکه منظور این است که خدای خود را بزرگ بشمار، هم از نظر اعتقاد، هم عمل، و هم در سخن و او را متصف به اوصاف جمال و منزه از هرگونه نقص و عیب بدان، بلکه او را از این که در توصیف بگنجد برتر بدان. همان گونه که در روایات اهل بیت علیهم السّلام آمده است که معنی «اللّه اکبر» این است که خداوند برتر از آن است که توصیف شود و در فکر انسان بگنجد. | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
| خط ۷۱: | خط ۲۹۲: | ||
[[رده:آثار ایمان به کبریایى خدا]][[رده:اظهار توحید ربوبى]][[رده:اوامر خدا]][[رده:اهمیت تکبیر خدا]][[رده:عظمت خدا]][[رده:کبریایى خدا]][[رده:زمینه رفع مشکلات تبلیغ دین]][[رده:آثار ذکر کبریایى خدا]][[رده:ذکر کبریایى خدا]][[رده:زمینه رفع مشکلات رسالت]][[رده:اولین رسالت محمد]][[رده:تکلیف محمد]] | [[رده:آثار ایمان به کبریایى خدا]][[رده:اظهار توحید ربوبى]][[رده:اوامر خدا]][[رده:اهمیت تکبیر خدا]][[رده:عظمت خدا]][[رده:کبریایى خدا]][[رده:زمینه رفع مشکلات تبلیغ دین]][[رده:آثار ذکر کبریایى خدا]][[رده:ذکر کبریایى خدا]][[رده:زمینه رفع مشکلات رسالت]][[رده:اولین رسالت محمد]][[رده:تکلیف محمد]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره المدثر ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره المدثر ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 3 سوره مدثر | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 3 سوره مدثر,مدثر 3,وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ,آثار ایمان به کبریایى خدا,اظهار توحید ربوبى,اوامر خدا,اهمیت تکبیر خدا,عظمت خدا,کبریایى خدا,زمینه رفع مشکلات تبلیغ دین,آثار ذکر کبریایى خدا,ذکر کبریایى خدا,زمینه رفع مشکلات رسالت,اولین رسالت محمد,تکلیف محمد,آیات قرآن سوره المدثر | |||
|description=وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۱۷:۲۸
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ |
ترجمه
| المدثر ٢ | آیه ٣ | المدثر ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کَبِّرْ»: به عظمت و کبریائی یاد کن (نگا: اسراء / .
نزول
شأن نزول آیات ۲ تا ۷:
ابن عباس گوید: ولید بن مغیرة طعام و غذائى ترتیب داد و قریش را دعوت نمود وقتى که غذا را خوردند، ولید گفت: درباره این مرد (محمد) چه عقیده دارید؟ بعضى گفتند: او جادوگر است، گفت: جادوگر نیست، برخى گفتند: کاهن است. دیگران گفتند: کاهن نیست. عده اى دیگر گفتند: او شاعر است. باز دیگران گفتند: او شاعر نیست، بعضى گفتند: سحر و جادوئى مى کند که مؤثر واقع می‌شود. این سخنان به گوش رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید، محزون و غمگین شد و سر را به زیر انداخت و به طرف محل استراحت خویش رفت که بیارامد، آیات یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ تا آخر این آیات نازل شد.[۱]
اگر چه سند این حدیث به نظر ضعیف مى آید[۲] جابر گوید: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: یک ماه به کوه حرا مى رفتم. صدائى از اطراف خود شنیدم به اطراف خویش نگریستم کسى را ندیدم سپس سر خود را بلند کردم، فرشته اى دیدم که نزد من مى آمد. ترسیدم، برگشتم و گفتم: مرا به جامه و گلیمى بپیچانید سپس آیات «یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ» نازل گردید.[۳]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ «1» قُمْ فَأَنْذِرْ «2» وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3» وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ «4» وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ «5» وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ «6» وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ «7»
اى ردا بر خود كشيده. به پا خيز و هشدار ده. و پروردگارت را بزرگ بدار.
و لباست را پاكيزه دار. و از پليدى دور شو. و (در عطا) منّت مگذار. و (كارت را) بزرگ مشمار و به خاطر پروردگارت صبر كن.
نکته ها
در قرآن، دو مرتبه كلمه «قُمِ» آمده كه هر دو خطاب به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است، يكى براى نماز شب و خودسازى «قُمِ اللَّيْلَ» و ديگرى براى ارشاد و جامعه سازى. «قُمْ فَأَنْذِرْ»
«مدثر» از «دثار» به معناى لباس بلندى است كه روى ساير لباس‌ها به تن مى‌كنند و يا به هنگام خواب روى خود مى‌كشند. (در مقابل «شِعار» كه لباس زير است.)
فرمان «كبر» را در تكبيرهاى اذان و اقامه و تكبيرةالاحرام و همچنين تسبيحات اربعه نمازهاى واجب ملاحظه مى‌كنيم.
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» آن است كه لباس خود را كوتاه كن. زيرا در جاهليّت، بزرگان لباس ها را به قدرى بلند مى‌گرفتند كه قسمتى از آن بر روى زمين كشيده مى‌شد و افرادى را اجير مى‌كردند كه آن قسمت را همراه آنها بياورد.
و امام كاظم عليه السلام فرمود: مراد از «ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»، بالا زدن جامه براى جلوگيرى از به زمين
جلد 10 - صفحه 281
كشيده شدن آن و آلوده شدن آن است. «1»
كلمه «رجز» مترادف «رجس» به معناى پليدى و آلودگى است و لذا در مورد هر گونه گناه، شرك، بت، عذاب و هر عمل و اخلاق ناروا به كار رفته است.
در حديث مى‌خوانيم: «لا تعطى تلتمس اكثر منها» يعنى چيزى به ديگران عطا مكن كه انتظار بازگشت بيشترى داشته باشى. و در حديث ديگر مى‌خوانيم: «لا تستكثر ما عملت من خير لله» يعنى كار نيكى را كه براى خدا انجام داده‌اى هرگز بزرگ مشمار. «2»
در سوره قبل (مزمّل) برنامه عبادت شبانه و رابطه با خداوند مطرح شد: «قُمِ اللَّيْلَ» و در اين سوره، برنامه روزانه و رابطه با مردم مطرح شده است. «قُمْ فَأَنْذِرْ»
ذكر «الله اكبر» مصداق روشن عمل به اين آيه است. «وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ»
بزرگ دانستن خداوند به معناى كوچك شمردن غير اوست. همان گونه كه هواپيما هرچه بالاتر رود، زمين و آنچه بر روى آن است كوچكتر مى‌شود، كسى هم كه خداوند نزد او بزرگ است و اللّه اكبر را با تمام وجود مى‌گويد، دنيا نزد او كوچك است و از هيچ ابرقدرتى نمى‌ترسد. «3» چنانكه از جمله صفات متّقين در خطبه همام نهج البلاغه مى‌خوانيم: «عظم الخالق فى انفسهم فصغر ما دون ذلك»
بزرگى خداوند مطلق است، بزرگتر و برتر از همه ديدنى‌ها، شنيدنى‌ها، نوشتنى‌ها، فكر كردنى‌ها، توصيف كردنى‌ها و ...
در ارشاد و انذار چند نكته اثر گذار است: پاكى ظاهرى: «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»، پاكى معنوى: «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ»، اخلاص در عمل: «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» صبر و پشتكار: «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ»
پیام ها
1- تمام حالات پيامبر، مورد توجه و عنايت خاص خداوند است. «يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ»
2- شرط نجات مردم آن است كه رهبران دينى حركت كنند و انزوا و استراحت را
«1». كافى، ج 6، ص 455.
«2». تفسير نورالثقلين.
«3». امام خمينى (ره) چون به اللّه اكبر اعتقاد داشت، مى‌گفت: آمريكا هيچ غلطى نمى‌تواند بكند.
جلد 10 - صفحه 282
كنار بگذارند. «قُمْ فَأَنْذِرْ»
3- با اينكه انبيا هم بشارت مى‌دهند و هم انذار، ولى براى غفلت زدايى و بيدار كردن مردم، هشدار لازم است نه بشارت. «فَأَنْذِرْ»
4- انسان در معرض انواع خطرها قرار دارد و كار انبيا هشدار به بشر در مورد انواع خطرهاى دنيوى و اخروى است. «فَأَنْذِرْ»
5- براى انجام مأموريّت هاى الهى، با تمام وجود به پا خيزيد. «قُمْ فَأَنْذِرْ»
6- قيام انبيا برگرفته از فرمان وحى است نه بر اثر رياست‌طلبى، برترى‌جويى و هواى نفس. «قُمْ فَأَنْذِرْ»
7- خداوند را، هم در دل و جان بزرگ بدانيد و هم با زبان بزرگ بداريد. «رَبَّكَ فَكَبِّرْ»
8- كسى كه خدا را بزرگ دانست، دشمن و حيله‌ها و نيش‌ها و آزارهاى او را كوچك مى‌بيند. «وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ»
9- بزرگى، مخصوص خداوند است نه ديگران. (كلمه «رَبَّكَ» قبل از «فَكَبِّرْ» آمده است و حصر را مى‌رساند.)
10- شرط نفوذ كلام رهبر آسمانى آن است كه دامنش از هرگونه آلودگى پاك باشد. «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»
11- نظافت و پاكى، در كنار توحيد و تكبير، نشانه توجه دين به پاكيزگى است.
«وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»
12- نه فقط پاكى بدن، بلكه نظافت و پاكيزگى لباس نيز مورد توجه اسلام است.
«وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ»
13- رهبر جامعه اسلامى بايد از هر نوع پليدى دورى كند تا بتواند الگو و اسوه‌اى براى همه باشد. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ»
14- خودسازى مقدم بر جامعه سازى است. كسى كه مى‌خواهد جامعه را از آلودگى پاك كند، بايد خودش از هر آلودگى پاك باشد. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ»
جلد 10 - صفحه 283
15- نه با عبادت و انفاق بر خداوند منت بگذار و اعمال خود را بسيار شمار، و نه بر خلق خدا منّت گذار. «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ»
16- منّت گذاشتن و چشم داشتن در انفاق‌ها و عطايا، از مصاديق پليدى روح است. «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ»
17- دورى گزيدن از منّت و زياده شمارى، يكى از شرايط موفقيّت رهبران و مبلّغان است. قُمْ فَأَنْذِرْ ... وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ
18- رهبر دينى نبايد از مردم توقّعى داشته باشد. «وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ»
19- پايدارى و صبرى ارزش دارد كه براى خدا باشد وگرنه يكدندگى و لجاجت است. «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ»
20- پشتكار وسيله رشد انسان است. «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ»
21- گرچه در برابر معصيت، مصيبت و اطاعت، صبر لازم است امّا هدايت مردم نياز به صبر ويژه دارد. قُمْ فَأَنْذِرْ ... وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ
22- مقاومت رهبر جامعه اسلامى بايد جامع باشد. صبر در برابر تهمت‌ها، آزارها، تكذيب‌ها و صبر و پايدارى در تبليغ و انذار و عبادت. قُمْ ... فَاصْبِرْ
23- دعوت مردم نياز به عزم جدّى دارد. فَأَنْذِرْ ... فَاصْبِرْ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3»
وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ: و پروردگار خود را به تعظيم ياد كن، يعنى خالص گردان خداى خود را به تعظيم و تكبير كه آن وصف او باشد به كبريا و جبروت.
تنبيه: تقديم اين امر بر اوامر، به جهت آنست كه مقصود اولى از امر، تكبير و تعظيم حق تعالى از تشبيه و شرك، زيرا اول چيزى كه بر بنده لازم است، معرفت صانع و خالق به آثار و صفات و آيات بينات است چنانچه فرمود: اوّل العلم معرفة الجبّار: اول علم، شناسائى خدا و تنزيه ذات سبحانى است از آنچه شايسته ربوبيّت نيست و بعد، اتيان به طاعات و عبادات.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ «1» قُمْ فَأَنْذِرْ «2» وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ «3» وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ «4»
وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ «5» وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ «6» وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ «7» فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ «8» فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ «9»
عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ «10»
ترجمه
اى جامه بر سر كشيده
برخيز پس بيم ده
و پروردگار خود را ببزرگى ياد كن
و جامه‌هايت را پاك نما
و پليدى را پس بدور افكن
و عطا مكن كه در مقابل، طالب زياده باشى
و براى پروردگارت پس صبر كن
پس چون دميده شود در صور
پس آنوقت و چنين روزى روز سختى است
بر كافران آسان نيست.
تفسير
مستفاد از روايات متعدّده آنستكه مراد از مدّثر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است و اصل آن متدثر بوده تاء قلب بدال و در دال ادغام شده و دثار جامه رواست كه در وقت خواب بسر ميكشند خلاصه آنكه يكروز كه آنحضرت در كوه حرى بوده يا بعزم مراجعت بمكّه از آنجا بيرون آمده صدائى بگوش مباركش رسيده و بطرف راست و چپ خود نظر فرموده و چيزى نديده و چون بر بالاى سر خود نگريسته جبرئيل را مشاهده فرموده كه بر تختى نشسته است و مرعوب شده و بخانه آمده و از حضرت خديجه دثار طلب فرموده پس جبرئيل نازل و او را باين خطاب مخاطب نموده است كه برخيز از جاى خود و مترس و بترسان خلق را از خالقشان و پروردگار خود را ببزرگى و عظمت بدل و زبان ياد فرما و نقل شده كه چون حضرت اينجمله را شنيد دانست كه وحى است چون شيطان چنين امرى نميكند و لباس خود را تطهير نما يعنى مگذار آلوده گردد ببالا گرفتن و برچيدن
جلد 5 صفحه 299
و كوتاه كردن چون در روايات به اين معانى تفسير شده و فرموده‌اند لباس آنحضرت پاك بوده مراد از تطهير تشمير است كه بالا گرفتن و بر چيدن باشد تا آلوده نگردد و مؤيّد اينمعنى است آنكه بعدا فرموده و از پليدى دورى كن اگر چه مفسّرين رجز را به بت و صنم و معصيت و خلق بدو حبّ دنيا تفسير نموده‌اند و رجز بكسر را كه بعضى قرائت نموده‌اند بعذاب با آنكه ظاهرا هر دو در اينمعانى استعمال ميشود ولى متبادر همان پليدى است كه قمّى ره بآن تفسير فرموده و عطا منما كه در مقابل زياده از آن طالب باشى چنانچه قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده و در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد آنستكه زياد مشمار آنچه را از خير براى خدا بجا آوردى و بعضى گفته‌اند بعد از اعطاء بكسى بر او منّت مگذار براى زياد شمردن عطاء خود چون متاع دنيا كم بها است و اظهر معناى اوّل است و معناى دوم ممكن است در باطن باشد و براى خدا صبر كن بر اذيّت و آزار كفّار و تحمّل مشاقّ تكاليف و بر مصائب وارده بر خود و اهل بيت اطهارت و چون دميده شود در صور و ظاهرا مراد نفخه دوم باشد چون فرموده پس آنوقت كه روز آنواقعه است روز سختى است بر كفّار آسان نيست چون نفخه اوّل براى ميراندن تمام خلق است و نفخه دوم براى احياء همه و آن براى كفّار سخت است و ظاهرا آيه اخيره براى تأكيد عسرت و بيان مورد سختى است كه از آيه قبل استفاده ميشود ميخواهد بفرمايد عسرت آن براى كفّار است نه براى مسلمانان و شرح صور اسرافيل و بيان خصوصيّات آن سابقا ذكر شده و در بعضى از روايات اين آيه بظهور امام زمان تأويل شده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ رَبَّكَ فَكَبِّر «3»
و پروردگار خود را پس بزرگ بدار. نظر به اينكه تمام طبقات كفار و مشركين در حق پروردگار كوتاهي كردند يا شريك براي او قرار دادند آنهم چه شركائي مثل جمادي که تراشيده خود يا گاو بي شعور بي ادراك، يا آتش که خاكستر ميشود يا ملك و جن که اهريمن گويند که مخلوق و محتاج و هيچگونه قدرتي در مقابل قدرت او ندارند، يا خورشيد و ماه و ستاره که دائما در افول و غروب هستند، يا آنكه ملائكه را دختران خدا دانستند و عيسي و عزيز و آدم را پسران خدا شمردند، يا خدا را جسم
جلد 17 - صفحه 265
قائل شدند بلكه العياذ نسبت جهل و عجز باو دادند که يهود در مورد شيطان و آدم و بهشت گفتند و مكرر اشاره كرديم و از اينکه نوع مزخرفات در كلمات آنها بسيار است، و اصل غرض از ارسال رسول تنزيه پروردگار است و خدا بزرگتر از اينکه است که بتوان پي بذات مقدس او برد که در خبر است در معني اللّه اكبر فرمود:
اكبر من أن يوصف
حتي عامه که قائل بصفات زائده بر ذات شدند لذا ميفرمايد:
وَ رَبَّكَ فَكَبِّر اول اذان و اقامه و اول صلوة و اول تسبيح فاطمه تكبير است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 3)- و به دنبال دعوت به قیام و انذار، پنج دستور مهم به پیامبر می‌دهد که سرمشقی است برای دیگران، و نخستین دستور در باره توحید است، می‌فرماید: «و پروردگارت را بزرگ بشمار» (و ربک فکبر).
همان خدائی که مالک و مربّی توست، و هر چه داری از او داری و خط سرخ بر تمام معبودهای دروغین درکش، و هرگونه آثار شرک و بت پرستی را محو کن.
منظور از جمله «فکبّر» تنها گفتن «اللّه اکبر» نیست، هر چند گفتن «اللّه اکبر» یکی از مصداقهای آن است که در روایات نیز به آن اشاره شده، بلکه منظور این است که خدای خود را بزرگ بشمار، هم از نظر اعتقاد، هم عمل، و هم در سخن و او را متصف به اوصاف جمال و منزه از هرگونه نقص و عیب بدان، بلکه او را از این که در توصیف بگنجد برتر بدان. همان گونه که در روایات اهل بیت علیهم السّلام آمده است که معنی «اللّه اکبر» این است که خداوند برتر از آن است که توصیف شود و در فکر انسان بگنجد.
نکات آیه
۱ - فرمان خداوند به پیامبر(ص)، مبنى بر بزرگ شمردن او در دل و جان خویش (و ربّک فکبّر)
۲ - به بزرگى یاد کردن خداوند و اظهار توحید ربوبى او، از نخستین برنامه هاى رسالت پیامبر(ص) (و ربّک فکبّر) برداشت یاد شده مبتنى بر این احتمال است که مقصود از «فکبر» به بزرگى یاد کردن خداوند در میان مردم باشد; مثلاً بگوید: اللّه أکبر و... .
۳ - لزوم بزرگ شمردن خداوند و به بزرگى یاد کردن او (و ربّک فکبّر)
۴ - خداوند، داراى کبریا و عظمت است. (و ربّک فکبّر)
۵ - ایمان و توجه به کبریایى و عظمت خداوند، هموار کننده مشکلات ناشى از انجام دادن رسالت الهى و تبلیغ دین (قم فأنذر . و ربّک فکبّر) برداشت یاد شده، از ارتباط میان موضوع قیام براى انذار مردمان و موضوع به عظمت یاد کردن خداوند، استفاده مى شود.
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان به کبریایى خدا ۵
- توحید: اظهار توحید ربوبى ۲
- خدا: اوامر خدا ۱; اهمیت تکبیر خدا ۱، ۳; عظمت خدا ۴; کبریایى خدا ۴
- دین: زمینه رفع مشکلات تبلیغ دین ۵
- ذکر: آثار ذکر کبریایى خدا ۵; ذکر کبریایى خدا ۲، ۳
- رسالت: زمینه رفع مشکلات رسالت ۵
- محمد(ص): اولین رسالت محمد(ص) ۲; تکلیف محمد(ص) ۱
منابع
