هود ٣

وَ أَنِ‌ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ‌ ثُمَ‌ تُوبُوا إِلَيْهِ‌ يُمَتِّعْکُمْ‌ مَتَاعاً حَسَناً إِلَى‌ أَجَلٍ‌ مُسَمًّى‌ وَ يُؤْتِ‌ کُلَ‌ ذِي‌ فَضْلٍ‌ فَضْلَهُ‌ وَ إِنْ‌ تَوَلَّوْا فَإِنِّي‌ أَخَافُ‌ عَلَيْکُمْ‌ عَذَابَ‌ يَوْمٍ‌ کَبِيرٍ

ترجمه

و اینکه: از پروردگار خویش آمرزش بطلبید؛ سپس بسوی او بازگردید؛ تا شما را تا مدّت معیّنی، (از مواهب زندگی این جهان،) به خوبی بهره‌مند سازد؛ و به هر صاحب فضیلتی، به مقدار فضیلتش ببخشد! و اگر (از این فرمان) روی گردان شوید، من بر شما از عذاب روز بزرگی بیمناکم!

و ديگر اين كه از پروردگارتان آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او روى كنيد تا شما را از بهره‌اى نيكو تا مدتى معين بهره‌مند سازد و به هر صاحب فضيلتى فضل او را [به تناسب كمالش‌] عطا كند. و اگر رويگردان شويد، من از عذاب روزى بزرگ بر شما بيمناكم

و اينكه از پروردگارتان آمرزش بخواهيد، سپس به درگاه او توبه كنيد، [تا اينكه‌] شما را با بهره‌مندى نيكويى تا زمانى معيّن بهره‌مند سازد، و به هر شايسته نعمتى از كَرَم خود عطا كند، و اگر رويگردان شويد من از عذاب روزى بزرگ بر شما بيمناكم.

و (تا به شما بگویم که از گناهانتان) آمرزش از خدا طلبید و به درگاه او توبه و انابه کنید تا شما را تا اجل معین و هنگام مرگ لذت و بهره نیکو بخشید و در حق هر مستحق رحمتی تفضل فرماید، و اگر روی بگردانید سخت از عذاب روز بزرگ قیامت بر شما می‌ترسم.

و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به سوی او بازگردید تا آنکه شما را تا پایان زندگی از بهره نیک و خوشی برخوردار کند، و هر که را صفات پسندیده و اعمال شایسته او افزون تر است، پاداش زیادتری عطا کند، و اگر روی از حق برگردانید، من از عذاب روزی بزرگ بر شما بیمناکم.

و نيز از پروردگارتان آمرزش بخواهيد و به درگاهش توبه كنيد، تا شما را از رزقى نيكو -تا آنگاه كه مقرر است- برخوردارى دهد. و هر شايسته انعامى را نعمت دهد. و اگر رويگردان شويد، بر شما از عذاب روز بزرگ بيمناكم.

و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید، تا شما را [در زندگانی‌] تا سرآمدی معین به خیر و خوبی بهره‌ور گرداند، و به هرکسی که سزاوار بخشش است، حقش را ببخشد، و اگر روی بگردانید، بدانید که من بر شما از عذاب روزی سهمگین می‌ترسم‌

و اينكه از پروردگارتان آمرزش بخواهيد و آنگاه به او باز گرديد تا شما را به بهره‌اى نيكو- زندگى نيك دنيا- تا سرآمدى نامبرده- پايان عمر مقدّر- برخوردارى دهد، و به هر بافضيلتى فزونى [پاداش‌] او را ببخشد. و اگر روى بگردانيد، من بر شما از عذاب روزى بزرگ بيمناكم.

و این که از پروردگارتان طلب آمرزش کنید و به سوی او برگردید که خداوند (به سبب استغفار صادقانه و توبه‌ی مخلصانه) شما را تا دم مرگ به طرز نیکوئی (از مواهب زندگی این جهان) بهره‌مند می‌سازد، و (در آخرت برابر عدل و داد خود) به هر صاحب فضیلت و احسانی (پاداش) فضیلت و احسانش را می‌دهد. اگر هم پشت بکنید (و از ایمان به یزدان و طاعت و عبادت خداوند رحمن روی بگردانید، بر رسولان پیام باشد و بس) من بر شما از عذاب روز بزرگی (که روز قیامت است) بیمناکم.

«و اینکه از پروردگارتان پوشش بخواهید (و) سپس به او بازگشت کنید تا شما را با بهره‌ای نیکو تا فرصتی معیّن بهره‌مند سازد، و به هر صاحب فضیلتی، فضیلتش را بدهد. و اگر رویگردان شوید من به‌راستی از عذاب روزی بزرگ بر شما بیمناکم.»

و آنکه آمرزش خواهید از پروردگار خویش و سپس بازگشت کنید بسوی او تا بهره دهد شما را بهره‌ای نکو تا سرآمدی نامبرده و بدهد به هر صاحب فضلی فضلش را و اگر پشت کردند همانا می‌ترسم بر شما از عذاب روزی بزرگ‌

هود ٢	آیه ٣	هود ٤
سوره : سوره هود نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَتاعاً»: بهره‌مند ساختن. مفعول مطلق از غیر لفظ فعل است، از قبیل (أَنبَتَکُم مِّنَ الأرْضِ نَبَاتاً) یا به معنی کالا و مفعولٌ‌به است (نگا: نوح / ، ، ). «أَجَلٍ مُّسَمّیً»: پایان عمر با فرا رسیدن مرگ. پایان عمر جهان. «ذِی فَضْلٍ»: محسن. نیکوکار. «فَضْلَهُ»: پاداش احسان و نیکوکاریش. مرجع ضمیر (هُ) می‌تواند خدا باشد، یعنی خداوند از فضل خود بدو می‌دهد. «تَوَلَّوْا»: پشت بکنید و روی بگردانید. اصل آن (تَتَوَلَّوْا) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قَالَتْ‌ رُسُلُهُمْ‌ أَ فِي‌ اللَّهِ‌... (۵)

مَنْ‌ عَمِلَ‌ صَالِحاً مِنْ‌ ذَکَرٍ أَوْ... (۱)

تفسیر

• آيات ۴ - ۱، سوره هود
• توحيد اصلى است متضمن تمامى تفاضيل و جزئيات معانى قرآن ، و تمامتفاضيل و فروع قرآن به آن اصل بر مى گردد
• آهنگ و غرض كلى سوره هود و كيفيت و مكان نزول آن
• معناى احكام و تفصيل و اينكه آيات قرآن محكم بود ومفصل گشت (احكمت آياته فصلت )
• مفاد كلى آيه و دو نكته اى كه از آن استفاده مى شود
• اقوال مختلف مفسرين درباره مراد از احكام و تفصيل آيات ، و بيان نادرستى آناقوال
• آيه : ((الا تعبدوا الا اللّه ...)) مفسر محكم ومفصل بودن آيات قرآن است
• دعوت به توحيد در عبادت و طلب آمرزش از خداوند در آيه شريفه
• مراد از توبه در: ((و ان استغفروا ربكم ثم توبوا اللّه )) ايمان است
• نتيجه توحيد، استغفار و ايمان ، زندگى خوب و حيات طيبه دنيوى است
• معناى اينكه ((خداوند به هر داراى فضلى فضلش را مى دهد)) و اشاره به اينكه فقطدين توحيد است كه افراط و تفريط در روابط اجتماعى راتعديل مى كند
• هر كس در جايى كه لايق آنست قرار داده مى شود
• بيان نادرستى سخن يكى از مفسرين در ارتباط با: ((يمتعكم متاعا حسنا))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ضرورت استغفار به درگاه خدا و طلب بخشایش گناهان از او (و أن استغفروا ربکم)

۲- ضرورت استغفار از گناهان (پرستش غیر خدا و ...) از پیامهاى اساسى ، متقن و روشنِ قرآن است. (و أن استغفروا ربکم) «أن» در جمله فوق تفسیریه است و لذا «استغفروا ربکم» نیز همانند «لاتعبدوا...» تفسیر «کتاب اُحکمت...» مى باشد.

۳- بخشایش گناهان ، پرتوى از ربوبیت خداوند است. (استغفروا ربکم)

۴- ضرورت حرکت به سوى خداوند و تقرب به درگاه او (استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه) مفسّران، در عطف «توبوا إلیه» بر «استغفروا ربکم» - که به ظاهر مآلى واحد دارند - چند توجیه بیان کرده اند. آنچه به نظر قریب مى رسد، این است که مراد از توبه در این جا، بازگشت به خدا و حرکت به سوى اوست نه توبه کردن از گناهان. گفتنى است که حرکت به سوى خدا، به این است که اوامر او اطاعت شود و از نهیهاى او پرهیز گردد.

۵- پرستش خدا ، بیزارى از شرک ، پذیرش رسالت پیامبر(ص) و استغفار از گناهان ، مقدمه هایى لازم براى حرکت به سوى خدا و تقرب به درگاه او (ألاّ تعبدوا إلاّ الله ... و أن استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه) ظاهر این است که «توبوا إلیه» عطف به همه جمله هاى سابق «ألاّ تعبدوا...»، «إننى لکم منه ...» و «أن استغفروا ...» است.

۶- خداوند ، عطا کننده معیشتى نیکو به انسانها (یمتعکم متعًا حسنًا) «تمتیع» (مصدر یمتع) به معناى بهره مند ساختن است و «متاع» به چیزى که از آن بهره مى گیرند و استفاده مى کنند (وسایل زندگى) گفته مى شود.

۷- یکتاپرستى ، پذیرش رسالت پیامبر(ص) ، استغفار از شرک و گناه و حرکت به سوى خدا ، موجب جلب عنایت خدا و دستیابى به معیشتى نیکو در دنیاست. (ألاّ تعبدوا إلاّ الله ... و أن استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه یمتعکم متعًا حسنًا)

۸- رساندن انسانها به معیشتى نیکو در دنیا، از هدفهاى قرآن و ادیان الهى است. (ألاّ تعبدوا إلاّ الله ... و أن استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه یمتعکم متعًا حسنًا)

۹- زندگى انسان در دنیا ، داراى مدتى محدود و معین (یمتعکم متعًا حسنًا إلى أجل مسمًّى) «مسمّى» به معناى معین و مشخص است.

۱۰- انسان ، ناتوان از تشخیص زمان مرگ خویش و پایان زندگانى بشر در دنیا (یمتعکم متعًا حسنًا إلى أجل مسمًّى) نکره آمدن «أجل» اشاره به این دارد که: پایان زندگى انسانها، هر چند مشخص و معین است، ولى براى آنان ناشناخته مى ماند و راهى براى آگاهى به آن ندارند. قابل ذکر است که مراد از «أجل» مى تواند پایان زندگى هر فرد باشد و محتمل است مقصود از آن، پایان زندگانى مجموعه انسانها در دنیا باشد.

۱۱- هر کس داراى اعمال صالح بیشترى باشد ، از ناحیه خداوند پاداش افزون ترى دریافت خواهد کرد. (و یؤت کل ذى فضل فضله) مقصود از «فضل» عمل خیر افزون بر دیگران است و ضمیر در «فضله» به «کل» باز مى گردد.

۱۲- برخوردار شدن از پاداشهاى الهى در آخرت ، منوط به یکتاپرستى ، پرهیز از شرک ، پذیرش رسالت پیامبر(ص) و استغفار از گناهان است. (ألاّ تعبدوا إلاّ الله ... یؤت کل ذى فضل فضله) استفاده برداشت فوق از آیه ، بر اساس این احتمال است که: جمله «یؤت ...» بیانگر پاداش اخروى باشد. وجود «إلى أجل» در جمله قبل و نبود آن در این جمله ، مى تواند مؤید این احتمال باشد.

۱۳- عدالت خداوند در پاداش دهى (و یؤت کل ذى فضل فضله)

۱۴- پرستش غیر خدا و شرک در عبادت ، عذاب روز قیامت را در پى دارد. (ألاّ تعبدوا إلاّ الله ... و إن تولّوا فإنى أخاف علیکم عذاب یوم کبیر) «تولّوا» فعل مضارع و در اصل «تتولّوا» بوده است. «تولّى» به معناى اعراض کردن است و متعلق آن از دستورات پیشین استفاده مى شود. بنابراین «إن تولّوا...»; یعنى: اگر از توحید در عبادت و... اعراض کنید... .

۱۵- جبران نکردن گناهان با استغفار و بازماندن از حرکت به سوى خدا ، موجب گرفتار شدن به عذاب قیامت است. (و أن استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه ... و إن تولّوا فإنى أخاف علیکم عذاب یوم کبیر)

۱۶- روز قیامت ، روزى بزرگ و عذاب آن ، عذابى سهمگین است. (فإنى أخاف علیکم عذاب یوم کبیر) کلمه «کبیر» در ظاهر صفت براى «یوم» است و در حقیقت بیانگر بزرگى عذاب آن روز مى باشد که از آن در برداشت ، به سهمگینى عذاب تعبیر گردید.

۱۷- محمد(ص) ، پیامبرى دلسوز براى مردم و نگران از آینده اى ناگوار براى مشرکان و گنه کاران (فإنى أخاف علیکم عذاب یوم کبیر)

موضوعات مرتبط

• اجل: اجل مسمّى ۹; جهل به اجل ۱۰
• ادیان: ادیان و معاش نیکو ۸; اهداف ادیان ۸
• استغفار: آثار استغفار ۵، ۷، ۱۲; آثار ترک استغفار ۱۵; استغفار از شرک ۲، ۷; استغفار از عبادت غیر خدا ۲; استغفار از گناه ۱، ۲، ۵، ۷، ۱۲، ۱۵; اهمیت استغفار ۱; وضوح اهمیت استغفار ۲
• انسان: عجز انسان ها ۱۰
• ایمان: آثار ایمان ۵، ۷، ۱۲; آثار ایمان به محمد(ص) ۵، ۷، ۱۲
• بازگشت به خدا: ۱۵ آثار بازگشت به خدا ۷; اهمیت بازگشت به خدا ۴; زمینه بازگشت به خدا ۵
• پاداش: شرایط پاداش اخروى ۱۲; عدالت در پاداش ۱۳; عوامل ازدیاد پاداش ۱۱
• تبرى: آثار تبرى از شرک ۵
• تقرب: آثار تقرب ۷; اهمیت تقرب ۴; زمینه تقرب ۵
• توحید: آثار توحید عبادى ۷، ۱۲
• خدا: زمینه عطایاى خدا ۷; عدالت خدا ۱۳; عطایاى خدا ۶; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳
• زندگى: محدودیت زندگى دنیوى ۹
• شرک: آثار اجتناب از شرک ۱۲; آثار شرک عبادى ۱۴
• صالحان: ازدیاد پاداش صالحان ۱۱
• عبادت: آثار عبادت خدا ۵; آثار عبادت غیر خدا ۱۴
• عذاب: موجبات عذاب اخروى ۱۴، ۱۵; ویژگیهاى عذاب اخروى ۱۶
• عمل صالح: آثار عمل صالح ۱۱
• قرآن: اهداف قرآن ۸; قرآن و معاش نیکو ۸; مهمترین تعالیم قرآن ۲
• قیامت: اهوال قیامت ۱۶; عظمت قیامت ۱۶; ویژگیهاى قیامت ۱۶
• گناه: آمرزش گناه ۳
• محمد(ص): محمد(ص) و گناهکاران ۱۷; محمد(ص) و مشرکان ۱۷; مهربانى محمد(ص) ۱۷; نگرانى محمد(ص) ۱۷
• معاش: اهمیت معاش نیکو ۸; منشأ معاش نیکو ۶; موجبات معاش نیکو ۷