تفسیر:المیزان جلد۱۱ بخش۲۲: تفاوت میان نسخه‌ها

بنا به گفته ايشان، معناى دو آيه مذكور چنين مى شود كه: همسر عزيز، بعد از آن كه به گناه خود اعتراف نموده، به راستگويى يوسف گواهى داد و گفت: «ذَلِكَ»، اين اعترافم بر اين كه من او را مراوده كردم، و اين شهادتم بر اين كه او از راستگويان است، براى اين بود: «لِيَعلَمَ»، تا يوسف وقتى اعتراف و شهادت مرا بشنود، بداند كه من در غياب او، به او خيانت نكردم، بلكه اعتراف نمودم كه مسأله مراوده از ناحيه من بود، و او از راستگويان است و «أنَّ اللّهَ لَا يَهدِى كَيدَ الخَائِنِينَ»، و خدا كيد خيانتكاران را هدايت نمى كند، همچنان كه كيد مرا كه مراوده و به زندان افكندن او بود، هدايت نكرد، و سرانجام پس از چند سال زندانى شدن، راستگويى و پاكدامنى او را برملا، و خيانت مرا نزد پادشاه و درباريانش افشاء و مرا رسوا نمود، همچنان كه كيد ساير زنان اشراف را هم هدايت نكرد.

بعضى ديگر از مفسران وجه ديگرى در معناى دو آيه مورد بحث گفته اند و آن اينكه ضمير در «'''ليعلم '''» و در «'''لم اخنه '''»، به عزيز كه همسر زليخا است برمى گردد، گويا زليخا پس از اعتراف خود و شهادتش به پاكى يوسف گفته است : اينها كه گفتم براى اين بود كه همسرم بداند من در غياب او در خلوتهايى كه با يوسف داشتم خيانتى به او نكردم ، و خلاصه عمل منافى با عفتى از من سر نزد، و تمامى ماجرا اين بود كه من با يوسف معاشقه كردم او هم عصمت خود را حفظ كرد و از نزديكى با من امتناع ورزيد، و در نتيجه عرض و ناموس شوهر من محفوظ ماند، و من اگر يوسف را از گناه تبرئه كردم براى اين بود كه اين محفوظ ماندن ناموس من از ناحيه او بود نه از ناحيه من ، و من نفس خود را تبرئه نمى كنم زيرا نفس آدمى اماره به زشتيها است مگر آنكه پروردگار من رحم كند.

اشكال اين وجه هم اين است كه اگر كلام مورد بحث گفتار همسر عزيز بود، و منظور اين بود كه دل شوهرش را بدست آورد، و هر سوء ظن و ترديدى را از دل او پاك سازد، با گفتن اين حرف نتيجه به عكس ‍ مى گرفت ، زيرا جمله «'''الان حصحص الحق انا راودته عن نفسه و انه لمن الصادقين '''» در افاده اينكه او به يوسف عشق مى ورزيده يقين آور است ، و ليكن گفتن اينكه يوسف امتناع ورزيد يقين آور نيست زيرا همسرش ممكن است پيش خود خيال كند كه او اين حرف را براى دلخوشى من مى زند، و مى خواهد سوء ظن مرا از بين ببرد، و حاصل آنكه اعتراف و شهادت اگر از همسر عزيز مى بود غرضش رفع سوء ظن شوهر بود، در صورتى كه نه تنها سوء ظن او را رفع نمى كند بلكه او را دل چركين تر هم مى سازد.

بعلاوه ، بنابراين معناى جمله «'''و ما ابرى ء نفسى ...'''»، تكرار همان جمله «'''انا راودته عن نفسه '''» مى شود، و حال آنكه در ظاهر سياق خلاف آن استفاده مى شود. همه اينها صرفنظر از اشكالاتى بود كه بر وجه قبلى وارد مى شد، زيرا همه آنها بر اين وجه نيزوارد است .