۱۶٬۲۶۹
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۴ بخش۱۵: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←شرح خطاب خداى تعالى به موسى «ع»
| خط ۲۸۳: | خط ۲۸۳: | ||
==شرح خطاب خداى تعالى به موسى «ع»== | ==شرح خطاب خداى تعالى به موسى «ع»== | ||
و در سه آيه مذكور كه نبوت آن جناب را اعلام مى كند دو ركن ايمان | و در سه آيه مذكور - كه نبوت آن جناب را اعلام مى كند - دو ركن ايمان را، كه ركن اعتقاد و ركن عمل است، با هم ذكر كرده، ولى از اصول اعتقاد كه «توحيد» و «نبوت» و «معاد» است، تنها دو اصل را يعنى توحيد و معاد را ذكر كرده، و از نبوت اسمى نبرده، و جهتش اين بوده كه روى سخن با شخص رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم» بوده، و اما ركن عمل را با اين كه تفصيل زيادى دارد، در يك كلمه خلاصه كرده، و آن كلمۀ «فَاعبُدنِى» است، و با آن، اصول و فروع دين را در سه آيه تكميل كرده است. | ||
پس | پس اين كه فرمود: «إنَّنِى أنَا اللّهُ لَا إلَه إلّا أنَا»، مسمّى را با خود اسم معرفى كرد و فرمود: «بدرستى كه من، الله ام». و نفرمود: «اللّه منم». براى اين كه مقتضاى حضور، اين است كه با مشاهدۀ ذات، به وصف ذات آشنا گشت، نه به وسيله وصف به ذات آشنا گرديد. همچنان كه برادران يوسف، وقتى او را شناختند، گفتند: «بدرستى كه هر آينه تو يوسفى. يوسف هم گفت: من يوسفم و اين، برادر من است»، (كه اگر مقام، مقام حضور نبود، جا داشت بگويند: يوسف تویى). | ||
و اسم | و اسم جلاله، هر چند علم و نام مخصوص ذات خداى متعال است، ليكن معناى مسمّاى به «اللّه» را مى فهماند، چون ذات او، مقدس تر از آن است كه كسى بدان راه يابد. پس گويا فرموده است: من كه آن كسى هستم كه مسمّاى به اللّه است، خود گوينده حاضر و مشهود است، ولى مسمّاى به اللّه مبهم است كه كيست؟ لذا گفته شده: من همانم. | ||
و | خواهى گفت: «اللّه»، اسم است نه وصف، تا بگويى مقتضاى حضور اين است كه از ذات به وصف پى ببرم؟ در جواب مى گوييم: اسم جلاله، هر چند كه به خاطر غلبه علم شده است، وليكن خالى از اصلى وصفى نيست. | ||
و جملۀ «لَا إلَه إلّا أنَا فَاعبُدنِى»، كلمه توحيد است، كه از نظر عبارت و لفظ، مترتب بر جملۀ «إنَّنِى أنَا اللّهُ» شده. چون حقيقتا هم، مترتب بر آن است. چون وقتى خداى تعالى كسى باشد كه هر چيزى از او آغاز شده، و به وجود او قائم و به او منتهى است، پس ديگر جا ندارد كه كسى جز براى او خضوع عبادتى بكند. پس اوست اللّه معبود به حق، و إله ديگرى غير او نيست. و لذا امر به عبادت را متفرع بر اين حقيقت نموده، فرمود: «فَاعبُدنِى». | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۱۹۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۱۹۵ </center> | ||
با | و اگر در جملۀ «وَ أقِمِ الصَّلَوة لِذِكرِى»، از انواع و اقسام عبادت، خصوص «نماز» را ذكر كرد، با اين كه قبلا در جملۀ «فَاعبُدنِى»، عبادت را به طور عموم ذكر كرده بود، و خلاصه اگر بعد از آن عام، خصوص اين خاص را ذكر كرد، بدين جهت بود كه هم اهميت نماز را برساند، و هم بفهماند كه نماز از هر عملى كه خضوع عبوديت را ممثّل كند، و ذكر خداى را به قالب در آورد، آن چنان كه روح در كالبد قرار مى گيرد، بهتر است. | ||
و بنابر اين معنا، كلمۀ «لِذِكرِى»، از باب اضافۀ مصدر به مفعول خودش است، و «لام» آن، براى تعليل است، و اين جار و مجرور، متعلق به كلمۀ «أقِم» مى باشد. | |||
و حاصل معنايش اين است كه: عبادت و يادآوريت از من را، با عمل «نماز» تحقق بده، همچنان كه مى گويند: «بخور براى اين كه سير شوى، و بنوش براى اين كه سيراب گردى». اين آن معنايى است كه از مثل سياق مورد بحث، به ذهن تبادر مى كند. | |||
وجوه | ==وجوه گوناگون مفسران، در معنای آیه: «وَ أقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكرِى»== | ||
در معناى جمله ((لذكرى (( اقوال بسيارى است ، بعضى گفته اند: جار و مجرورى است متعلق به كلمه ((اقم ((، كه ما نيز همين را گفتيم . بعضى ديگر گفته اند: متعلق است به كلمه ((صلوه (( بعضى ديگر گفته اند: متعلق است به جمله ((فاعبدنى (( | در معناى جمله ((لذكرى (( اقوال بسيارى است ، بعضى گفته اند: جار و مجرورى است متعلق به كلمه ((اقم ((، كه ما نيز همين را گفتيم . بعضى ديگر گفته اند: متعلق است به كلمه ((صلوه (( بعضى ديگر گفته اند: متعلق است به جمله ((فاعبدنى (( | ||
