تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۱۰: تفاوت میان نسخه‌ها

در معانى الاخبار، به سند خود، از ثوبان نقل كرده كه مردى يهودى، خدمت رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) آمد و عرض كرد: اى محمّد! ثوبان ناراحت شد و او را با پايش بلند كرد و گفت بگو: يا رسول الله. يهودى در جوابش گفت: من او را جز به اسمى كه خانواده اش برايش گذاشته اند، صدا نمى زنم. آنگاه گفت: به من خبر بده از اين كلام خدا كه گفته است: «يَومَ تُبَدّلُ الأرضَ غَيرَ الأرض و السّماوات»، در آن روز مردم كجا هستند؟ رسول خدا فرمود: در ظلمت پايين تر از محشر. پرسيد: اولين چيزى كه اهل بهشت در هنگام ورودشان مى خورند، چيست؟ فرمود: جگر ماهى. پرسيد: بعد از آن اولين شربتى كه مى آشامند، چيست؟ فرمود: سلسبيل. گفت: درست گفتى، اى محمّد.

مؤلف: اين روايت را الدر المنثور، از مسلم و ابن جرير و حاكم و بيهقى - در كتاب الدلائل - از ثوبان نقل كرده است، اما تا كلمه «در ظلمت»، البته از عده اى، از عايشه روايت شده كه خود او، از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) اين سؤال را كرد، و حضرت در جوابش فرمود: آن روز، مردم در صراط اند.

و در تفسير عياشى، از ثوير بن ابى فاخته، از حسين بن على (عليهما السلام) روايت آورده كه در معناى «تُبَدّلُ الأرض غَيرَ الأرض» فرموده است: به زمينى عوض مى شود كه روى آن گناهى نشده است، و زمينى است بارز، يعنى كوه و نبات ندارد. مانند روز نخستى كه خدا آن را گسترده كرده بود.

مؤلّف: اين روايت را قمى، در تفسير خود آورده. و از آن بر مى آيد كه در روز پيدايش زمين، كوه و پستى و بلندى و همچنين روييدنى در زمين نبوده است، و پس از اتمام خلقت آن، اين چيزها در زمين پيدا شده است.

و در الدر المنثور است كه بزار، ابن منذر، طبرانى، ابن مردويه و بيهقى، در كتاب «البعث»، از ابن مسعود روايت كرده اند كه گفت: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم)، در تفسير آيه: «تُبَدّلَ الأرضَ غَيرَ الأرض» فرمود: زمينى سفيد رنگ، مانند نقره كه در آن هيچ خونى به حرام ريخته نشده و هيچ گناهى در آن نشده باشد.

 

مؤلف: بعضى از مفسران، كلام على (عليه السلام) را حمل بر تشبيه كرده اند، همچنان كه در حديث ابن مسعود هم ديديد كه داشت: زمينى چون نقره.