المائدة ٦٦

وَ لَوْ أَنَّهُمْ‌ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِيلَ‌ وَ مَا أُنْزِلَ‌ إِلَيْهِمْ‌ مِنْ‌ رَبِّهِمْ‌ لَأَکَلُوا مِنْ‌ فَوْقِهِمْ‌ وَ مِنْ‌ تَحْتِ‌ أَرْجُلِهِمْ‌ مِنْهُمْ‌ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَ کَثِيرٌ مِنْهُمْ‌ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ‌

ترجمه

و اگر آنان، تورات و انجیل و آنچه را از سوی پروردگارشان بر آنها نازل شده [= قرآن‌] برپا دارند، از آسمان و زمین، روزی خواهند خورد؛ جمعی از آنها، معتدل و میانه‌رو هستند، ولی بیشترشان اعمال بدی انجام می‌دهند.

و اگر آنها [احكام‌] تورات و انجيل و آنچه را كه از جانب پروردگارشان به سوى آنها نازل شده، برپا مى‌كردند، بى‌ترديد از بالاى سر و از زير پايشان روزى مى‌خوردند. از آنها گروهى ميانه رو و معتدل هستند ولى بسيارى از ايشان بد عمل مى‌كنند

و اگر آنان به تورات و انجيل و آنچه از جانب پروردگارشان به سويشان نازل شده است، عمل مى‌كردند، قطعاً از بالاى سرشان [بركات آسمانى‌] و از زير پاهايشان [بركات زمينى‌] برخوردار مى‌شدند. از ميان آنان گروهى ميانه‌رو هستند، و بسيارى از ايشان بد رفتار مى‌كنند.

و چنانچه آنها به دستور تورات و انجیل خودشان و قرآنی که از سوی پروردگارشان به سوی آنها نازل شده قیام می‌کردند البته به هر گونه نعمت از بالا و پایین برخوردار می‌شدند، (لیکن) برخی از آنان مردمی میانه‌رو و معتدل، و بسیاری از آنها بسی زشتکار و بد عملند.

و اگر آنان تورات و انجیل [واقعی] و آنچه را که از سوی پروردگارشان به آنان نازل شده برپا می داشتند، بی تردید از برکات آسمان و زمین بهره مند می شدند. از آنان گروهی میانه رو و معتدل اند، و بسیاری از آنان بد است آنچه را انجام می دهند.

و اگر تورات و انجيل و آنچه را كه از جانب خدا بر آنها نازل شده بر پاى دارند، از فراز سر و زير پايشان روزى بخورند. بعضى از ايشان مردمى ميانه‌رو هستند و بسياريشان بدكردارند.

و اگر آنان به تورات و انجیل و آنچه از سوی پروردگارشان بر آنها نازل شده است، عمل می‌کردند از برکات آسمانی و زمینی برخوردار می‌شدند، از آنان امت میانه‌رویی هستند، و بسیاری از آنان بدکردارند

و اگر آنان تورات و انجيل و آنچه را كه از پروردگارشان به سوى آنها فروآمده برپا مى‌داشتند هر آينه از بالاى سرشان- آسمان- و از زير پايشان- زمين- برخوردار مى‌شدند. از ايشان گروهى ميانه‌رواند و بسيارى از آنان آنچه مى‌كنند بد است.

و اگر آنان به تورات و انجیل (اصلی و دست‌نخورده) و بدانچه که از سوی پروردگارشان (به نام قرآن) بر آنان نازل شده است عمل بکنند (و در میان خود قوانین الهی را پیاده کنند و برپای دارند) از بالای سر خود و از زیرپای خود (و از هر سو، غرق در نعمت شده و از آسمان و زمین) روزی خواهند خورد. (اهل کتاب همه یکسان نیستند) جمعی از آنان عادل و میانه‌روند (و به اسلام می‌گروند و به محمّد ایمان می‌آورند) ولی بسیاری از ایشان (نااهل و کج‌روند و) بدترین کاری را انجام می‌دهند.

و اگر آنان تورات و انجیل و آنچه را از جانب پروردگارشان سویشان نازل شده‌است بر پا دارند، بی‌چون از بالای سرشان (از برکات آسمانی) و از زیر پاهایشان (از برکات زمینی) خورده و برخوردار می‌شوند (تا چه رسد به مسلمانان!)؛ از میان آنان گروهی میانه‌رو هستند و بسیاری از ایشان چه بد عمل می‌کنند.

و اگر بپای می‌داشتند تورات و انجیل و آنچه را فرستاده شده است به سوی ایشان از پروردگارشان همانا می‌خوردند از بالای سر و از زیر پایهای خود ایشانند گروهی میانه‌رو و بسیاری از ایشان زشت است آنچه می‌کنند

المائدة ٦٥	آیه ٦٦	المائدة ٦٧
سوره : سوره المائدة نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَقَامُوا»: پابرجا داشتند. مراد این است که اگر تورات و انجیل را محفوظ می‌داشتند و به محتوای آنها و قرآن عمل می‌کردند و ... «مُقْتَصِدَةً»: معتدل و میانه‌رو. جماعتی که راه افراط و تفریط نمی‌پویند و جز راستای راه نمی‌جویند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ أَنْ‌ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى‌... (۱)

الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۰) وَ مِنْ‌ قَوْمِ‌ مُوسَى‌ أُمَّةٌ... (۲) وَ مِمَّنْ‌ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ‌... (۱) ثُمَ‌ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ‌... (۱) ثُمَ‌ قَفَّيْنَا عَلَى‌ آثَارِهِمْ‌... (۱) جَنَّاتُ‌ عَدْنٍ‌ يَدْخُلُونَهَا... (۰)

تفسیر

• آيات ۶۶ - ۵۷، سوره مائده
• علت نهى از محبت كفار
• اگر ايمان به خدا قابل استهزاء باشد، عدم ايمان به خدا و پرستش طاغوت بدتر ورسواتر است
• سرزنش علماء اهل كتاب به جه گنهكارى اهل كتاب و سكوت آنان درمقابل آن معاصى
• وجوهى كه در معناى سخن يهود كه گفتند: (يدالله مغلولة )، گفته شده است
• معناى جمله : (بل يداه مبسوطتان ) و معانى ((يد)) در موارد اضافه به خداى سبحان
• معناى اينكه فرموده : ((آنچه بر تو نازل شده قرآن بر طغيان و كفر يهود مى افزايد))
• مراد از: ((ما انزل اليهم )) در آيه : ((ولو انهم اقامواالتوريةوالانجيل و ما انزل اليهم ...))
• مؤ ثر بودن اعمال بشر در نظام كون و طبيعت
• (رواياتى در ذيل آيات گذشته درباره وظيفه علماء، دست خدا، امت مقتصده و...)

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- دعوت خداوند از اهل کتاب به اقامه تورات، انجیل و سایر معارف و تعالیم الهى (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم)

۲- بهره مندى اهل کتاب از نعمتهاى آسمانى و زمینى، در صورت باور به معارف تورات و انجیل و عمل به احکام آنها به همراه دیگر تعالیم نازل شده بر آنان (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم من ربهم لاکلوا من فوقهم) «اقامة» به معناى برپایى چیزى و یا کارى است با تمام شرایط آن و اقامه کتب آسمانى، باور به معارف آن و انجام تمامى تکالیف آنهاست.

۳- بسیارى از اهل کتاب، مردمى بى اعتنا به تورات، انجیل و دیگر تعالیم نازل شده بر آنان (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم)

۴- اهل کتاب فاقد انگیزه کافى براى برپا داشتن تورات و انجیل و دیگر کتب آسمانى (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل) بیان شرط با کلمه «لو» حکایت از آن دارد که اقامه تورات و انجیل از سوى اهل کتاب، امرى بعید و به دور از انتظار است.

۵- گرفتارى اهل کتاب در تنگناهاى اقتصادى، پیامد بى اعتنایى آنان به کتب آسمانى و فرامین الهى (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم)

۶- بپاداشتن کتب آسمانى و فرامین الهى در جامعه، موجب رفاه اقتصادى و بهره مند شدن از نعمتهاى الهى (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم)

۷- نقش برپایى کتب آسمانى در نزول باران و دیگر مواهب آسمانى و رویش گیاهان و دستیابى به دیگر نعمتهاى زمین (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم)

۸- کتب آسمانى، مشتمل بر رهنمودهاى اقتصادى و راهگشاى تأمین نیازهاى جامعه* (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم من ربهم لاکلوا) ترتب رفاه اقتصادى بر عمل به تورات و انجیل مى تواند به این معنا باشد که خداوند به عنوان پاداش، برکتهاى زمین و آسمان را به روى عمل کنندگان بگشاید و مى تواند به این معنا باشد که در خود تورات و انجیل رهنمودهایى است ه عمل به آنها رونق اقتصادى را براى جامعه در پى دارد. برداشت فوق بر اساس معناى دوم است.

۹- تورات و انجیل، هماهنگ و مکمل یکدیگر* (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل) عطف انجیل بر تورات با حرف «واو» مى رساند که اقامه هر یک به تنهایى نمى تواند سعادت دنیوى اهل کتاب را در پى داشته باشد.

۱۰- ارزشمندى رفاه اقتصادى جامعه از دیدگاه ادیان الهى (لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم) چنانچه رفاه اقتصادى که از جمله «لاکلوا ..»به دست مى آید ارزشمند نبود، آن را به عنوان نتیجه اى براى اقامه کتب آسمانى ذکر نمى کرد.

۱۱- لزوم تلاش براى محور قرار دادن کتب آسمانى در کلیه شؤون جامعه (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم من ربهم) اقامه کتب آسمانى به معناى اداى کامل حق آنها و کنایه از حضور تعالیم آنها در تمامى شؤون زندگى است.

۱۲- بهره مندى یهود و نصارا از تعالیم و معارفى آسمانى علاوه بر تورات و انجیل (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم من ربهم) مراد از «ما انزل الیهم» مى تواند کتابهایى همانند زبور و ... باشد که خداوند بر پیامبران بنى اسرائیل نازل کرده است.

۱۳- وجود تورات و انجیل بدون تحریف و دگرگونى تا زمان پیامبر (ص)* (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل) به نظر مى رسد مراد از تورات و انجیل در آیه مورد بحث همان تورات وانجیل بوده که در دسترس اهل کتاب قرار داشته است.

۱۴- اهل کتاب وظیفه دار ایمان به قرآن و اقامه آن د تمام شؤون زندگى* (و لو انهم اقاموا ... ما أنزل الیهم من ربهم) مى توان گفت مراد از «ما انزل الیهم»، قرآن است و کلمه «الیهم» بیانگر این معناست که اهل کتاب باید خود را از مخاطبان قرآن بدانند.

۱۵- نزول کتب آسمانى و تعالیم الهى، نمودى از ربوبیت خداوند نسبت به بندگان (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل و ما أنزل الیهم من ربهم) گزینش کلمه «رب»، مبین ارتباط نازل کردن کتب آسمانى با ربوبیت الهى است.

۱۶- جمعى از اهل کتاب، مردمى متعادل و متعهد به کتب آسمانى خویش (و لو انهم اقاموا التوریة ... منهم امة مقتصدة) «مقتصدة» از مصدر اقتصاد به معناى اعتدال در اعمال و رفتار است و مراد از آن به دلیل «لو انهم اقاموا التوریة ...» تعهد به تورات و انجیل و عمل به احکام آنهاست.

۱۷- متعهدان به کتب آسمانى از قبایل اهل کتاب، گروهى هماهنگ و داراى هدفى مشترک (منهم امة مقتصدة) «امة» به معناى گروهى است که داراى مقصد و هدفى مشترک باشند.

۱۸- تشکیل امت (جامعه هماهنگ) شرط لازم براى برپایى کتب آسمانى و احکام الهى (و لو انهم اقاموا التوریة ... منهم امة مقتصدة) یاد کردن از متعهدان به کتب آسمانى با کلمه «امة» مى تواند اشاره به این باشد که موفقیت آنان رهین هماهنگیشان است.

۱۹- لزوم پیشه ساختن روش متعادل و بدور از افراط و تفریط در زندگى (منهم امة مقتصدة) اگر چه مراد از اقتصاد عمل به احکام الهى است ولى انتخاب واژه «مقتصد» براى رساندن این معناست که اعتدال در امور، خود امرى پسندیده و مورد ترغیب خداوند است.

۲۰- فرامین و رهنمودهاى کتب آسمانى، متعادل و بدور از هرگونه افراط و تفریط (و لو انهم اقاموا التوریة ... منهم امة مقتصدة)

۲۱- یادکرد از عناصر صالح یک امت به هنگام سرزنش از ناصالحان ایشان، امرى لازم و پسندیده (و لو انهم اقاموا التوریة ... منهم امة مقتصدة و کثیر منهم ساء ما یعملون)

۲۲- بسیارى از اهل کتاب در عصر پیامبر (ص) داراى اعمال و رفتارى ناپسند (و کثیر منهم ساء ما یعملون)

۲۳- بى اعتنایى اهل کتاب به کتب آسمانى خویش، کردارى نکوهیده و ناپسند (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... و کثیر منهم ساء ما یعملون)

۲۴- فراوانى رهروان یک راه هرگز نشانه سلامت آن راه نیست. (و کثیر منهم ساء ما یعملون)

۲۵- بهره مندى یهود و نصارا از نعمتهاى بیکران خداوند، در گرو برپا داشتن حکومت و ولایت الهى (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم) امام باقر (ع) در توضیح آیه فوق فرمود: الولایة.(۱)

۱- . کافى، ج ۱، ص ۴۱۳، ح ۶; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۵۰- ، ح ۴۸۵.

۲۶- تنها یک فرقه از هفتاد و یک فرقه یهود و یک گروه از هفتاد و دو گروه نصارا، معتدل و متعهد به کتاب آسمانى خویشند. (و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... و کثیر منهم ساء ما یعملون) از رسول خدا (ص) روایت شده: تفرقت امة موسى على احدى و سبعین ملة (فرقة) سبعون منها فى النار و واحدة فى الجنة و تفرقت امة عیسى على اثنین و سبعین فرقة احدى و سبعون فرقة فى النار و واحدة فى الجنة ... حضرت على (ع) هرگاه این حدیث را از رسول خدا (ص) نقل مى کرد، این آیه را قرائت مى فرمود: و لو ان اهل الکتاب امنوا ... و لو انهم اقاموا التوریة و الانجیل ... منهم ساء ما یعملون(۱)

موضوعات مرتبط

• ارزیابى: ملاک ارزیابى ۲۰، ۲۴
• اعتدال: اهمیّت اعتدال ۱۶، ۱۹، ۲۰
• اقتصاد: زمینه تضیق اقتصادى ۵ ; زمینه توسعه اقتصادى ۷ ; عوامل توسعه اقتصادى ۶
• اکثریت: ارزش اکثریت ۲۴
• امتها: اهمیت تشکیل امتها ۱۸
• انجیل: در صدر اسلام ۱۳ ; تعالیم انجیل ۲ ; عمل به انجیل ۲
• اهل کتاب: اقلیت اهل کتاب ۱۶ ; اکثریت اهل کتاب ۳، ۲۲ ; انگیزه اهل کتاب ۴ ; اهل کتاب صدر اسلام ۲۲ ; اهل کتاب و انجیل ۱، ۲، ۳، ۴ ; اهل کتاب و تعالیم دین ۳ ; اهل کتاب و تورات ۱، ۲، ۳، ۴ ; اهل کتاب و کتب آسمانى ۴، ۱۶، ۱۷، ۲۳ ; عمل ناپسند اهل کتاب ۲۲، ۲۳ ; متعهدان اهل کتاب ۱۶، ۱۷ ; مسؤولیت اهل کتاب ۱۴
• ایمان: به قرآن ۱۴ ; متعلق ایمان ۱۴
• باران: زمینه نزول باران ۷
• بدکاران: سرزنش بدکاران ۲۱
• تورات: تعالیم تورات ۱۲ ; تورات در صدر اسلام ۱۳ ; تورات و انجیل ۹ ; عمل به تورات ۲
• جامعه: نیازهاى مادى جامعه ۸
• حق: روش تشخیص حق ۲۴
• حکومت: برپایى حکومت صالح ۲۵
• خدا: آثار اعراض از اوامر خدا ۵ ; دعوت خدا ۱ ; ربوبیت خدا ۱۵ ; عمل به اوامر خدا ۶ ; نعمتهاى خدا ۶، ۲۵
• دین: و اقتصاد ۸، ۱۰ ; دین و جامعه ۱۱ ; دین و رفاه ۱۰ ; دین و عینیت ۸، ۱۱، ۱۴ ; عمل به تعالیم دین ۱، ۲
• رفاه: ارزش رفاه ۱۰ ; عوامل رفاه ۶
• روزى: زمینه تضییق روزى ۵ ; شرایط وسعت روزى ۲۵
• زندگى: اعتدال در زندگى ۱۹
• صالحان: ذکر خیر صالحان ۲۱
• عدد هفتاد و دو:۲۶
• قرآن: عمل به قرآن ۱۴
• کتب آسمانى: آثار اعراض از کتب آسمانى ۵ ; اعتدال کتب آسمانى ۲۰ ; اعراض از کتب آسمانى ۲۳ ; تعالیم کتب آسمانى ۸، ۲۰ ; عمل به کتب آسمانى ۶، ۷، ۱۸ ; نزول کتب آسمانى ۱۵ ; نقش کتب آسمانى ۱۱ ; هماهنگى کتب آسمانى ۹
• گیاهان: زمینه رویش گیاهان ۷
• مسیحیان: روزى مسیحیان ۲۵ ; فرقه هاى مسیحیان ۲۶ ; متعهدان مسیحیان ۲۶ ; مسیحیان و انجیل ۱۲ ; مسیحیان و تعالیم آسمانى ۱۲ ; مسیحیان و تورات ۱۲
• نعمت: موجبات نعمت ۲
• ولایت: اهمیّت ولایت ۲۵
• یهود: روزى یهود ۲۵ ; فرقه هاى یهود ۲۶ ; متعهدان یهود ۲۶ ; یهود و انجیل ۱۲ ; یهود و تعالیم آسمانى ۱۲ ; یهود و تورات ۱۲