تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۲۵: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

<span id='link216'><span>

==بيان يكى از آداب معاشرت خطاب به مؤ منين ==

مصدر «'''تفسح '''» به معناى فراخى است . همچنين كلمه - فسح )). و كلمه «'''مجالس '''» جمع «'''مجلس '''» است كه به معناى مكان جلوس است . و منظور «'''از فراخى دادن در مجالس '''» اين است كه آدمى خود را جمع و جور كند تا جاى آن ديگرى فراخ شود، و «'''فسحت دادن خدا به چنين كس '''» به اين معنا است كه جاى او را در بهشت وسعت دهد.

اين آيه شريفه ادبى از آداب معاشرت را بيان مى كند، و از سياق آن برمى آيد كه قبل ازدستور وقتى اصحاب در مجلس رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) حاضر مى شدند،

<span id='link218'><span>

==وجوب دادن صدقه بر توانگران قبل از نجوى با پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم )،علت و حكمت آن ، و سپس توبيخ شدن اين حكم ) ==

منظور از جمله «'''وقتى با رسول نجوى مى كنيد'''»، «'''وقتى مى خواهيد با رسول نجوى كنيد'''» است . مى فرمايد: هر وقت خواستيد با آن جناب گفتگوى سرى بكنيد، قبل از آن صدقه اى بدهيد.

«'''ذلك خير لكم و اطهر'''» - اين جمله علّت تشريع صدقه قبل از نجوى را بيان مى كند، نظير جمله «'''و ان تصوموا خير لكم '''» مطالب قبل خود را تعليل مى كند. و در اين كه منظور از جمله مورد بحث خير بودن و اءطهر بودن براى نفوس و قلوب است ، هيچ شكى نيست ، و شايد وجهش اين باشد كه ثروتمندان از مسلمين زياد با رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) نجوى مى كردند، و مى خواستند اين را براى خود نوعى امتياز و تقرب به رسول به حساب آورده ، در برابر فقراء خود را از خصيصين رسول وانمود كنند، در نتيجه فقراء از اين بابت ناراحت مى شدند، و دلهايشان مى شكست ، لذا خداى تعالى به آنها دستور داد هر وقت خواستند با آن جناب در گوشى سخن بگويند، قبلا به فقراء صدقه دهند، كه اين عمل باعث مى شود اولا دلها به هم نزديك شود و ثانيا حس رحمت و شفقت و مودت و پيوند دلها بيشتر گشته ، كينه ها و خشم هاى درونى زدوده گردد.

<span id='link219'><span>

==نسخ حكم وجوب صدقه قبل از نجوى در آيه قبل ==

اين آيه شريفه حكم صدقه در آيه قبلى را نسخ كرده ، و در ضمن عتاب شديدى به اصحاب رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) و مؤ منين فرموده كه به خاطرن دادن صدقه به كلى از نجواى با رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) صرفنظر كردند، و به جز على بن ابى طالب احدى صدقه نداد و نجوى نكرد، و تنها آن جناب بود كه ده نوبت صدقه داد و نجوى كرد. و به همين جهت اين آيه نازل شد، و حكم صدقه را نسخ كرد.

كلمه «'''اشفاق '''» به معناى ترس است ، و جمله «'''ان تقدموا'''» مفعول اين كلمه است ، و معناى آيه اين است كه : آيا ترسيديد صدقه دهيد كه نجوى را تعطيل كرديد؟ احتمال هم دارد كه مفعول كلمه مذكور حذف شده و تقدير كلام «'''ءاشفقتم الفقر...'''» باشد، يعنى آيا از فقر ترسيديد كه به خاطر صدقه ندادن نجوى نكرديد. بعضى از مفسرين گفته اند: اگر كلمه صدقه را به صيغه جمع آورد و فرمود صدقات براى اين است كه ترس صحابه از يكبار صدقه دادن نبود، چون يكبار صدقه دادن كسى را فقير نمى كند، بلكه ترسشان از دادن صدقات بسيار براى نجواهاى بسيار بوده .

<span id='link222'><span>

==آيات ۱۴ - ۲۲، سوره مجادله ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۳۳۴ </center>

ترجمه آيات  

<span id='link223'><span>

==بيان وصف و حال منافقان : تولى يهود: سوگند دروغ ياد كردن و.... ==

منظور از قومى كه خدا بر آنان غضب فرموده و منافقين آنان را دوست مى دارند يهود است ، درباره شان فرموده : «'''من لعنه اللّه و غضب عليه و جعل منهم القرده و الخنازير و عبد الطاغوت '''».

«'''ما هم منكم و لا منهم '''» - ضمير «'''هم '''» به منافقين و ضمير در «'''منهم '''» به يهود بر مى گردد، مى خواهد بفرمايد: اين منافقين به خاطر تحير و سرگردانيشان بين كفر و ايمان وقتى به شما مى رسند اظهار مسلمانى ، و وقتى به يهود مى رسند اظهار دوستى مى كنند، اينان نه از شما مسلمانان هستند و نه از يهود: «'''مذبذبين بين ذلك لاالى هولاء و لا الى هولاء'''».

بعضى از مفسرين احتمال داده اند ضمير «'''هم '''» به قوم برگردد، و منظور از قوم ، يهود باشد، و ضمير در «'''منهم '''» به موصول «'''الذين '''» برگردد، و مراد از موصول منافقين باشد كه در اين صورت معنا چنين مى شود: آيا نمى بينى كسانى را كه دوستدار يهود شدند، با اين كه يهود از شما نيستند، چون شما مؤ منيد، و از خود منافقين هم نيستند، بلكه اجنبى و بيزار از هر دو طائفه اند، و اين تعبير نوعى مذمت است ، ولى معناى بعيدى است .

«'''و يحلفون على الكذب و هم يعلمون '''» - يعنى براى شما به دروغ سوگند مى خورند كه از شمايند، و مثل شما ايمان دارند، با اين كه خودشان خوب مى دانند كه در سوگندشان دروغ مى گويند.

كلمه «'''اعداد'''» كه مصدر فعل «'''اعد'''» است به معناى تهيه كردن است . و جمله «'''انهم ساء...'''» تعليل اعداد است . و در جمله «'''كانوا يعملون '''» دلالتى هست بر اين كه منافقين در اين عمل خود مداومت و استمرار داشته اند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۳۳۶ </center>

كلمه «'''ايمان '''» - به فتح همزه - «'''جمع يمين '''» - سوگند است . و كلمه «'''جنة '''» - به ضم جيم - به معناى پرده و پوششى است كه با آن خود را از شر حفظ مى كنند، سپر را هم به همين جهت «'''جنه '''» مى نامند. و كلمه «'''مهين '''» - ضم ميم - اسم فاعل از مصدر اهانت و به معناى اذلال و خوار نمودن است .

و معناى آيه اين است كه : منافقين سوگندهاى خود را پرده و پوشش ‍ خود كردند تا به وسيله آن ، تهمت و سوءظن را از خود دفع كنند. هر جا عملى از آنان سر زد كه مؤ منين را در عقايدشان به شك و ترديد انداخته آنان را مثل خود از راه خدا كه همان اسلام منصرف سازد، و با سوگندهاى دروغ خود را تبرئه مى كردند، و به همين جهت عذابى خوار كننده دارند.

يعنى آن انگيره اى كه وادارشان مى كرد چنين وضعى به خود بگيرند متاع زندگى دنيا است كه همان اموال و اولاد است ، و ليكن با در نظر داشتن عذاب جاودانه اى كه دارند، و خداى تعالى آن را بر ايشان معين فرموده ، و اين كه چقدر احتياج به خلاصى از آن دارند، آن متاع دنيا به هيچ وجه نمى تواند در خلاصى آنان موثر باشد، پس تا دير نشده به خدا ايمان بياورند، و او را بپرستند.

كلمه «'''يوم '''» ظرف است براى مضمون جمله «'''اعد اللّه لهم عذابا شديدا'''»، و يا براى مضمون جمله «'''اولئك اصحاب النار'''». و معناى جمله «'''فيحلفون له كما يحلفون لكم '''» اين است كه : در روز قيامت هم براى خدا سوگند خواهند خورد، همان طور در دنيا براى شما سوگند مى خورند.

و ما در تفسير آيه شريفه «'''ثم لم تكن فتنتهم الا انقالوا و اللّه ربنا ما كنا مشركين '''» گفتيم كه سوگند دروغ خوردنشان در روز قيامت با اين كه آن روز روز كشف حقايق است ،

بنابراين ، ممكن است جمله مذكور قيدى باشد براى جمله «'''كما يحلفون لكم '''» كه در اين فرض اشاره اى خواهد بود به وضعى كه در دنيا داشتند، و گمان مى كردند سوگند دروغشان سودى براى آنان دارد، و شما را راضى مى كن د. و جمله «'''الا انهم هم الكاذبون '''» قضاء و داورى خدا در حق آنان است ، مى فرمايد: خداى تعالى درباره آنان چنين داورى كرده كه ايشان دروغگويند، و نبايد به هذيانها يشان توجه كرد و به سوگندهايشان اعتناء نمود.

ممكن هم هست قيدى باشد براى جمله «'''فيحلفون له '''» كه در اين فرض از قبيل ظهور ملكات در قيامت خواهد بود كه بيانش در چند سطر قبل در معناى سوگند خوردن منافقين گذشت . آن وقت جمله «'''الا انهم هم الكاذبون '''» داورى خداى تعالى به دروغگويى آنان در روز قيامت و يا در دنيا و آخرت مى شود.

كلمه «'''استحواذ'''» به معناى استيلاء و غلبه است . و بقيه الفاظ آيه روشن است .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۳۳۸ </center>

اين آيه مضمون آيه قبلى را كه مى فرمود «'''منافقين از حزب شيطان و از زيانكارانند'''» تعليل مى كند، مى فرمايد: به اين علت خاسرينند كه با مخالفت و لجبازى خود با خدا و رسولش دشمنى مى كنند، و دشمنان خدا و رسول در زمره خوارترين خلق خدايند.

بعضى از مفسرين گفته اند: علت اين كه تعبير «'''اذلين '''» آورد، اين بوده كه به طور كلى ذلت يكى از دو متخاصم به مقدار عزت طرف ديگر است ، و وقتى يك طرف متخاصم خداى عزوجل است ، كه همه عزتها از او است ،براى طرف ديگر كه دشمن او چيزى نمى ماند مگر ذلت .

منظور از كتابت خدا قضايى است كه مى راند.

[[رده:تفسیر المیزان]]