تفسیر:المیزان جلد۹ بخش۳۱: تفاوت میان نسخه‌ها

==سرزنش مؤمنان به جهت سستى به هنگام جنگ ==

«'''يَا أَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا مَا لَكمْ إِذَا قِيلَ لَكمُ انفِرُوا فى سبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلى الاَرْضِ ...'''»:

كلمه «اثاقلتم» اصلش «تثاقلتم» بوده مانند «اداركوا» كه اصلش «تداركوا» بوده ، و همچنين كلماتى ديگر نظير آن، و گويا در اين كلمه معناى ميل نهفته شده ، و به همين جهت با كلمه «الى» متعدى شده ، و گفته شده است: «اثاقلتم الى الارض» و معنايش اين است كه با گرانى ميل كرديد به سوى زمين ، و يا اين است كه تثاقل ورزيديد در حالى كه ميل مى كرديد به زمين . و مقصود از «نفر در راه خدا» سفر كردن براى جهاد است.

«'''أَ رَضِيتُم بِالْحَيَوةِ الدُّنْيَا مِنَ الاَخِرَةِ'''»:

مثل اينكه در اينجا در كلمه «رضا» معناى قناعت نهفته كه با حرف «من» متعدى است، همچنان كه خود ما هم مى گوئيم: «من از مال به خوبش راضيم» يعنى قانعم ؛ و يا مى گوئيم: «من از همه اين مردم به دوستى با فلانى راضيم» يعنى قانعم.  

و بنابراين ، در حقيقت در كلام نوعى عنايت مجاز بكار رفته ، و چنين مى فهماند كه زندگى دنيا يك درجه پستى از زندگى آخرت است ، و زندگى دنيا و آخرت يكى حساب شده ، و مردم مورد نظر آيه از اين زندگى به درجه پستش قناعت كرده اند و جمله «فما متاع الحيوه الدنيا فى الاخره الا قليل» هم به اين عنايت مجاز، اشعار دارد.

بنابر آنچه كه گذشت ، معناى آيه شريفه اين است: اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چه شده است شما را وقتى كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) (به منظور تعظيم اسم آنجناب در آيه ذكر نشده ) به شما مى گويد براى جهاد بيرون شويد تثاقل و كندى مى كنيد، مثل اينكه دلتان نمى خواهد به جهاد برويد، مگر از زندگى آخرت به زندگى دنيا قناعت كرده ايد؟ اگر چنين است بدانيد كه زندگى دنيا نسبت به زندگى آخرت جز يك زندگى پست و اندكى نيست.

در اين آيه و آيه بعدش به مؤمنين عتابى شديد و تهديدى سخت شده ، و همچنانكه در روايات شان نزول آمده، اين آيات با داستان جنگ تبوك انطباق دارد.

«'''إِلا تَنفِرُوا يُعَذِّبْكمْ عَذَاباً أَلِيماً وَ يَستَبْدِلْ قَوْماً غَيرَكمْ ...'''»:

عذابى كه در اين آيه بدان انذار و تهديد شده اند مطلق است و قيدى بدان نخورده ، و بهمين جهت هيچ وجهى نيست كه ما آن را به عذاب آخرت اختصاص دهيم . و چه بسا سياق خود آيه اين معنا را تاييد كند كه منظور از عذاب ، عذاب دنيا و يا حد اقل عذاب دنيا و آخرت است.

و اينكه فرمود: «و گروهى را غير از شما مى آورد» يعنى گروهى را كه چون شما در امتثال اوامر خدا و كوچ كردن در راه او تثاقل و كندى نمى ورزند. دليل اين معنا قرينه مقام است.  

«''' و لا تضروه شيئا '''» - اشاره است به ناچيزى مخالفتهاى ايشان در درگاه خداى سبحان ، و اينكه اگر او بخواهد ايشان را از ميان برداشته قوم ديگرى را جايگزين ايشان كند كارى از دستشان برنخواهد آمد، زيرا خداى تعالى از اطاعت ايشان منفعت و از مخالفتشان ضررى نمى بيند، بلكه نفع و ضررشان عايد خودشان مى شود.

«''' و الله على كل شئ قدير '''» - اين جمله تعليل است براى جمله «يعذبكم عذابا اليما و يستبدل قوما غيركم».

«'''إِلا تَنصرُوهُ فَقَدْ نَصرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كفَرُوا ثَانىَ اثْنَينِ إِذْ هُمَا فى الْغَارِ'''»:

كلمه «ثانى اثنين» به معناى يكى از آن دو تا است. و كلمه «غار» به معناى سوراخ وسيعى است كه در كوه باشد، و مقصود از آن در اينجا غارى است كه در كوه ثور قرار داشته، و اين غار غير از غاريست كه در كوه حرا قرار داشت. و بنا بر اخبار بسيارى ، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) قبل از بعثت ، بسيارى از اوقات در آنجا به سر مى برده. و مقصود از «صاحب - همراه» او بنا بر نقل قطعى ابوبكر است.

«'''إِذْ يَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا'''»:

مقصود از «حزن» اندوهى است كه از ترس ناشى مى شود؛ يعنى به همراهش گفت : از ترس تنهائى و غربت و بى كسى و فراوانى دشمن و يكدلى دشمنان من ، و اينكه مرا تعقيب كرده اند غم مخور كه خداى سبحان با ماست ، او مرا بر دشمنانم يارى مى دهد.

يعنى خداوند سكينت خود را بر رسول خود نازل و رسول خويش را به جنودى كه دشمنان نمى ديدند تاييد نمود، و آن جنود دشمنان را از راه هاى مختلفى از وى منصرف مى كردند، و آن راه هاى مختلف همان عواملى بود كه در انصراف مردم از وارد شدن در غار و دستگير كردن آنجناب موثر بود. و در اينكه آن عوامل چه بوده رواياتى وارد شده كه - ان شاء الله - در بحث روايتى خواهد آمد.