تفسیر:المیزان جلد۱۱ بخش۷: تفاوت میان نسخه‌ها

از اين هم كه بگذريم، سياق آيات اين اعمال را دفع مى كند. زيرا آيات در مقام بيان اين معنا است كه خداوند به رأفت و رحمت خود، مردم را به سوى خير و سعادتشان دعوت مى كند، و از ايشان، ظلم و شر را نخواسته، وليكن مردم به خاطر ظلم و اختلاف خود، از دعوت او استنكاف مى ورزند و آيات او را تكذيب نموده، غير او را مى پرستند، و در زمين فساد انگيخته، با دست خود، گور خود را مى كَنَند، و خود را دچار عذاب مى سازند، و گرنه خداوند سرزمين هايى را كه اهل آن صالح اند، به ظلم و ستم هلاك نمى كند. و نيز او نخواسته مردم را خلق كند تا بغى و فساد به راه بيندازند، و او به همين جرم هلاكشان كند.

اين آيه، نظير آيه: «وَ لَو شِئنَا لَآتَينَا كُلَّ نَفسٍ هُدَاهَا وَلَكِن حَقَّ القَولُ مِنِّى لَأملَأنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الجِنَّةِ وَ النَّاسِ أجمَعِينَ» مى باشد، و اصل اين كلمه، آن وعده اى است كه خداوند به ابليس ملعون، در جواب او كه گفته بود: «فَبِعِزَّتِكَ لَأُغوِيَنَّهُم أجمَعِينَ إلّا عِبَادَكَ مِنهُمُ المُخلَصِين» داده است، و فرموده: «قَالَ فَالحَقُّ وَ الحَقُّ أقُولُ لَأملَأنَّ جَهَنَّمَ مِنكَ وَ مِمَّن تَبِعَكَ مِنهُم أجمَعِين». پس اين آيات، مضمونش متحد و بعضى مفسر بعضى ديگر است.