۱۶٬۸۸۹
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۴۵: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←مراد از «آيات» و محشور کردن فوجى از هر امت، در آيه شریفه
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
بعضى از مفسران گفته اند: مراد از اين «حشر»، حشر عذاب است، بعد از حشر كلى، كه شامل همه خلق مى شود و اين حشرى است، بعد از حشر. | بعضى از مفسران گفته اند: مراد از اين «حشر»، حشر عذاب است، بعد از حشر كلى، كه شامل همه خلق مى شود و اين حشرى است، بعد از حشر. | ||
ليكن اين حرف دردى را دوا نمى كند و اشكال را بر طرف نمى سازد. براى اين كه اگر مراد، حشر براى عذاب بود، لازم بود غايت (براى عذاب) را ذكر كند، تا مبهم نباشد. همچنان كه در آيه: «وَ يَومَ يُحشَرُ أعدَاءُ اللّهِ إلَى النَّارِ فَهُم يُوزَعُون * حَتَّى إذَا مَا جَاؤُهَا»، اين غايت ذكر شده است، با اين كه بعد از اين آيه هم، به جز عتاب و حكم فصل، ذكرى از عذاب | ليكن اين حرف دردى را دوا نمى كند و اشكال را بر طرف نمى سازد. براى اين كه اگر مراد، حشر براى عذاب بود، لازم بود غايت (براى عذاب) را ذكر كند، تا مبهم نباشد. همچنان كه در آيه: «وَ يَومَ يُحشَرُ أعدَاءُ اللّهِ إلَى النَّارِ فَهُم يُوزَعُون * حَتَّى إذَا مَا جَاؤُهَا»، اين غايت ذكر شده است، با اين كه بعد از اين آيه هم، به جز عتاب و حكم فصل، ذكرى از عذاب نيامده. | ||
و آيه شريفه - به طورى كه ملاحظه مى فرماييد - مطلق است، و در آن هيچ اشاره اى نيست كه بگوييم مقصود از آن، اين حشر خاصى است كه ذكر شد، و اين اطلاق را آيه بعدى بيشتر مى كند، كه مى فرمايد: «حَتَّى إذَا جَاؤُا : تا آن كه بيايند»، و نمى فرمايد: «بيايند عذاب را»، يا «آتش را»، يا چيزى ديگر را. | |||
باز مؤيد گفتار ما - كه منظور حشر در قيامت نيست - اين است كه: اين آيه و دو آيه بعدش، بعد از داستان بيرون شدن «دابّه» از زمين واقع شده اند، كه خود يكى از علائمى است كه قبل از قیامت واقع | باز مؤيد گفتار ما - كه منظور حشر در قيامت نيست - اين است كه: اين آيه و دو آيه بعدش، بعد از داستان بيرون شدن «دابّه» از زمين واقع شده اند، كه خود يكى از علائمى است كه قبل از قیامت واقع | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۵۷۰ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۵۷۰ </center> | ||
مى شود. قيامتى كه در چند آيه بعد، درباره آن مى فرمايد: «وَ نُفِخَ فِى الصُّور»، و تا چند آيه بعد، اوصاف وقايع آن روز را بيان مى كند، و معنا ندارد كه قبل از شروع به بيان اصل قيامت و وقايع آن، يكى از وقايع آن را جلوتر ذكر كند. چون | مى شود. قيامتى كه در چند آيه بعد، درباره آن مى فرمايد: «وَ نُفِخَ فِى الصُّور»، و تا چند آيه بعد، اوصاف وقايع آن روز را بيان مى كند، و معنا ندارد كه قبل از شروع به بيان اصل قيامت و وقايع آن، يكى از وقايع آن را جلوتر ذكر كند. | ||
چون «ترتيب وقوعى»، اقتضاء مى كند كه اگر «حشر فوج» از هر امتى هم، جزو وقايع قيامت باشد، آن را بعد از مسأله «نفخ صور» ذكر فرمايد، ولى اين طور ذكر نكرد، بلكه قبل از نفخ صور، مسأله «حشر فوج» از هر امتى را آورده. پس معلوم مى شود اين حشر، جزو وقايع قيامت نيست. | |||
به همين جهت است كه مى بينيم بعضى از مفسرينى هم كه آيه را حمل بر حشر در قيامت كرده ، متوجه اين اشكال شده و گفته اند: شايد جلوتر ذكر كردن اين واقعه بر نفخ صور و قيام قيامت ، براى اين بوده كه اعلام كند هر يك از اين دو، يعنى نفخ صور و حشر هر فوجى از هر امت ، آن قدر مهمند كه جا دارد هر يك جداگانه مورد توجه قرار گيرند و احوال آنها كه طامه كبرى و داهيه دهياء است جداگانه خاطر نشان شود و گر نه اگر مى خواست ترتيب رعايت شود بايد اول نفخ صور، بعد حشر فوج از هر امت ذكر شود، چيزى كه هست اگر ترتيب رعايت مى شد خواننده خيال مى كرد هر دو يك داهيه است . | به همين جهت است كه مى بينيم بعضى از مفسرينى هم كه آيه را حمل بر حشر در قيامت كرده ، متوجه اين اشكال شده و گفته اند: شايد جلوتر ذكر كردن اين واقعه بر نفخ صور و قيام قيامت ، براى اين بوده كه اعلام كند هر يك از اين دو، يعنى نفخ صور و حشر هر فوجى از هر امت ، آن قدر مهمند كه جا دارد هر يك جداگانه مورد توجه قرار گيرند و احوال آنها كه طامه كبرى و داهيه دهياء است جداگانه خاطر نشان شود و گر نه اگر مى خواست ترتيب رعايت شود بايد اول نفخ صور، بعد حشر فوج از هر امت ذكر شود، چيزى كه هست اگر ترتيب رعايت مى شد خواننده خيال مى كرد هر دو يك داهيه است . | ||
