۱۴٬۴۹۵
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۱۵: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←استجابت نفرين لوط در بارۀ قومش
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
<span id='link109'><span> | <span id='link109'><span> | ||
==استجابت نفرين لوط در بارۀ قومش == | ==استجابت نفرين لوط «ع»، در بارۀ قومش == | ||
«'''قَالَ | «'''قَالَ رَبِّ انصُرْنى عَلى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ'''»: | ||
اين | اين جمله، سؤال و درخواست فتح است از لوط «عليه السلام»، و هم نفرينى است به قوم بدكارش، كه آنان را مفسد ناميد. چون عملشان زمين را فاسد مى كرد. براى اين كه نسل بشر را قطع و بشريت را به فناء تهدید مى نمود. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۴ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۴ </center> | ||
«'''وَ لَمَّا جَاءَت | «'''وَ لَمَّا جَاءَت رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشرَى قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُوا أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ إِنَّ أَهْلَهَا كانُوا ظالِمِينَ'''»: | ||
اين | اين آيه، اجمال سرگذشت هلاكت قوم لوط را بيان مى كند، و مى رساند كه هلاكتشان به وسيلۀ رسولانى از ملائكه بود، كه خداوند آنان را نخست نزد ابراهيم «عليه السلام» فرستاد، و آن ملائكه، آن جناب و همسرش را به تولد اسحاق و يعقوب بشارت دادند، و سپس خبر دادند كه مأمور به سوى قوم لوط هستيم، تا هلاكشان كنيم، كه داستان مفصل آن در سوره «هود»، و سوره هايى ديگر آمده. | ||
«''' | «'''قَالوُا إنَّا مُهلِكُوا أهلَ هَذِهِ القَريَة'''» - يعنى: ملائكه به ابراهيم گفتند: ما اهل اين قريه را هلاك خواهيم كرد. و از اين كه گفتند: «أهلِ هَذِهِ القَريَة: اهل اين قريه»، و لفظ «هذه» كه براى اشاره قريب است، آورده، بر مى آيد كه قريه لوط در نزديكى آن محلى بوده كه ابراهيم «عليه السلام»، در آن جا منزل كرده بود، و آن سرزمين مقدس فلسطين است. | ||
و | و جملۀ «إنَّ أهلَهَا كَانُوا ظَالِمِين»، تعليل و بيان علت هلاك كردن ايشان است. مى فرمايد: علت اين كه مى خواهيم هلاكشان كنيم، اين است كه: «ظالم» اند، و رذيلۀ ظلم در آن ها ريشه دار شده. در اين جا، مقتضاى ظاهر آن بود كه بفرمايد «إنَّهُم كَانُوا ظَالِمِين»، ولى به جاى ضمير، اسم ظاهر (أهلَهَا) را به كار برده، و اين اشاره است به اين كه ظلم اين قوم، ظلم مخصوصى بوده، كه آنان را مستوجب هلاكت كرده. نه مطلق ظلم، كه آن روز مردم بدان مبتلا بودند، گويا فرموده: اهل اين قريه، بدان جهت كه اهل چنين قريه اى هستند، ظالم اند. | ||
«'''قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطاً قَالُوا نحْنُ أَعْلَمُ بِمَن فِيهَا لَنُنَجِّيَنَّهُ وَ أَهْلَهُ إِلا امْرَأَتَهُ كانَت مِنَ الْغَابرِينَ'''»: | «'''قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطاً قَالُوا نحْنُ أَعْلَمُ بِمَن فِيهَا لَنُنَجِّيَنَّهُ وَ أَهْلَهُ إِلا امْرَأَتَهُ كانَت مِنَ الْغَابرِينَ'''»: | ||
<span id='link110'><span> | <span id='link110'><span> | ||
از ظاهر سياق | از ظاهر سياق بر مى آيد كه منظور حضرت ابراهيم «عليه السلام» از اين كه فرمود: لوط در آن قريه است، اين بوده كه عذاب را از آن قوم بردارد، تا لوط هم محفوظ بماند. ملائكه هم در پاسخ گفتند: اين مطلب از ما پنهان نيست، و ما بدان جاهل نيستيم، بلكه نه تنها لوط مشمول عذاب نيست، بلكه هستند كسانى ديگر كه از عذاب مستثنايند. مانند فرزندانش، ولى همسرش بايد هلاك گردد. | ||
پس ابراهيم از اين | پس ابراهيم از اين مسأله جاهل نبوده، كه خداوند لوط را كه پيغمبر اوست، با اهل قريه هلاك نمى كند. و نيز از تهديد ملائكه اين ترس در او پيدا نشد كه مبادا لوط هم هلاك شود. پس منظورش از اين كه فرمود: «آخر، لوط در آن قريه است»، اين بوده كه به احترام لوط، عذاب را از اهل قريه برگرداند. | ||
ملائكه هم در پاسخش گفتند كه: نه، مأموريم به اين كه او را از ميان قوم بيرون كنيم، و همچنين اهل او را، مگر همسرش را كه او از باقى ماندگان در قريه است. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۵ </center> | ||
دليل بر اين معنايى كه ما | دليل بر اين معنايى كه ما كرديم، آيات «فَلَمَّا ذَهَبَ عَن إبرَاهِيمَ الرَّوعُ وَ جَاءَتهُ البُشرَى يُجَادِلُنَا فِى قَومِ لُوطٍ إنَّ إبرَاهِيمَ لَحَلِيمٌ أوَّاهٌ مُنِيبٌ * يَا إبرَاهِيمُ أعرِض عَن هَذَا إنَّهُ قَد جَاءَ أمرُ رَبِّكَ وَ إنَّهُم آتِيهِم عَذَابٌ غَيرُ مَردُودٍ» است. و از اين آيات به خوبى بر مى آيد كه در آيات مورد بحث هم، منظور ابراهيم، دفاع از قوم لوط بود، نه از خود لوط. | ||
ملائكه نيز از كلام او همين را فهميدند، و كلامش را بر ظاهرش باقى گذاشتند، و در پاسخش گفتند: ما از هر كس داناتريم كه چه كسانى در آن قريه هستند، و مى دانيم كه لوط و خانواده اش، كسانى نيستند كه سزاوار عذاب باشند، و به زودى او و خانواده اش نجات مى يابند، به جز همسرش كه او هلاك شدنى است. | |||
و چون همان طور كه گفتيم، ملائكه از كلام ابراهيم «عليه السلام»، دفاع از اهل قريه را فهميدند. لذا در پاسخ گفتند: عذاب اهل قريه، امرى است حتمى، همان طور كه آيات سوره «هود» هم، به آن اشاره مى كند. | |||
مفسران در معناى جملۀ «إنَّ أهلَهَا كَانُوا ظَالِمِين» و جملۀ «قَالَ إنَّ فِيهَا لُوطاً» مشاجراتى طولانى دارند، كه چون فايده از آن عايد نمى شد، از نقلش خوددارى كرديم. خوانندگان مى توانند به تفاسير مفصل مراجعه كنند. | |||
«'''وَ لَمَّا أَن جَاءَت رُسُلُنَا لُوطاً سئَ بهِمْ وَ ضاقَ بِهِمْ ذَرْعاً وَ قَالُوا لا تخَف وَ لا تحْزَنْ ...'''»: | |||
ضمير جمع در هر دو «بِهِم»، به كلمۀ «رُسُل» بر مى گردد، و حرف «باء» بر سرِ آن دو، سببيت را مى رساند، و چنين معنا مى دهد كه: | |||
چون فرستادگان ما نزد لوط شدند، به سبب ايشان بدحالى عارضش شد. براى اين كه فرستادگان به صورت جوانانى زيبا و امرد مجسم شده بودند. لوط ترسيد مبادا مردم درباره آنان قصد سوء كنند، كه اگر چنين شود، او از دفاع از آنان ناتوان خواهد شد، و در برابر ميهمانان شرمنده خواهد گشت. | |||
«''' | «'''وَ قَالُوا لَا تَخَف وَ لَا تَحزَن'''» - يعنى فرستادگان گفتند: مترس و اندوهناك مباش كه خطر يقينى و احتمال خطرى كه تو را تهديد كند، در بين نيست. چون خوف هميشه به خاطر مكروهى پيدا مى شود كه احتمال وقوعش برود، و اندوه وقتى مى آيد كه آن مكروه واقع شده باشد. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۶ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۶ </center> | ||
«''' | «'''إنَّا مُنَجُّوكَ وَ أهلَكَ إلَّا امرَأتَكَ كَانَت مِنَ الغَابِرِين'''» - يعنى: ما تو و خانواده ات را نجات خواهيم داد، مگر همسرت را كه از باقى ماندگان خواهد بود. يعنى باقى ماندگان در عذاب. و اين جمله، علت نداشتن ترس و اندوه را بيان مى كند. | ||
«'''إِنَّا مُنزِلُونَ عَلى أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كانُوا يَفْسقُونَ'''»: | |||
اين آيه، بيان است براى جملۀ «إنَّا مُنَجُّوكَ وَ أهلَكَ»، و مى فرمايد: غير از تو و خانواده ات، آنچه در قريه هست، به خاطر فسق هايى كه مى كردند، دچار عذابى مى شوند كه ما آن را از آسمان نازل خواهيم كرد. و كلمۀ «رِجز»، به معناى عذاب است. | |||
«'''وَ لَقَد تَّرَكنَا مِنْهَا آيَةَ بَيِّنَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ'''»: | |||
ضمير مؤنث در «مِنهَا» به قريه بر مى گردد، و «ترك»، به معناى باقى گذاشتن است. و معنايش اين است كه: ما از اين قريه، تنها علامتى روشن باقى گذاشتيم، براى مردمى كه تعقل دارند، تا از ديدن آن عبرت گيرند و از خدا بترسند. و آن علامت، همان آثار و خرابه هايى است كه بعد از نزول عذاب، از قريه باقى مى ماند. وليكن امروز معلوم نيست كه آن آثار كجا است. | |||
و چه بسا گفته مى شود كه: «بعد از جريان هلاكت آنان، آب دريا آن شهر را گرفت، و آن دريا همان بحر لوط است». وليكن از ظاهر آيه - به طورى كه ملاحظه مى كنيد - بر مى آيد كه آثار اين شهر در زمان نزول آيات مورد بحث معروف بوده. و از اين ظاهرتر، اين جمله است كه در سوره «حجر»، درباره همين آثار صراحتا فرموده: «وَ إنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ». و در سوره «صافات»، آيه ۱۳۸ فرموده: «وَ إنَّكُم لَتَمُرُّونَ عَلَيهِم مُصبِحِين وَ بِالَّيلِ أفَلَا تَعقِلُونَ». | |||
«'''وَ إِلى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شعَيْباً فَقَالَ | «'''وَ إِلى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شعَيْباً فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ ارْجُوا الْيَوْمَ الاَخِرَ وَ لا تَعْثَوْا فى الاَرْضِ مُفْسِدِينَ'''»: | ||
در اين | در اين آيه، حكايت مى كند كه شعيب مردم را به عبادت خدا، يعنى به توحيد مى خواند، و اين كه به معاد معتقد شوند. چون رجاى آخرت، همان اعتقاد به معاد است، و اين كه در زمين فساد نكنند، و - به طورى كه بعضى از مورخان در تاريخ قوم مدين گفته اند - عمده ترين فسادانگيزى آنان در زمين، عبارت بوده از كم فروشى و خيانت در كيل و وزن. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۷ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۱۸۷ </center> | ||
<span id='link111'><span> | <span id='link111'><span> | ||
