۱۷٬۰۰۸
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۳: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←احتجاج بر انحصار ربوبيت در خداى سبحان
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
<span id='link24'><span> | <span id='link24'><span> | ||
== | ==دلایل انحصار ربوبيّت، در خداوند سبحان == | ||
«'''فَاطِرُ السّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ...'''»: | «'''فَاطِرُ السّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ...'''»: | ||
بعد از | بعد از آن كه تصريح كرد به اين كه خداى تعالى، ربّ او است، چون حجت ها بر انحصار ولايت در او اقامه شد، اينك به دنبالش در اين آيه و آيه بعدش، اقامه حجت مى كند بر اين كه ربوبيت هم منحصر در او است. | ||
و نيز او | و خلاصۀ حجت مذكور اين است كه: خداى تعالى (به اعتراف خود شما مشركان)، پديد آرندۀ موجودات و فاطر آن ها است. يعنى موجودات را او از كتم عدم بيرون مى آورد و شما را نر و ماده خلق كرد، و از اين راه، عدد شما را بسيار كرد. و همچنين حيوانات را نيز نر و ماده آفريد، و از اين طريق آن ها را تكثير نمود، تا شما (نسل به نسل)، از آن حيوانات استفاده كنيد، و اين، هم خلقت است و هم تدبير. | ||
و نيز، او «سميع» است. يعنى آنچه از حوائج كه مخلوقاتش دارند و (به دل و يا زبان سر از خدا) مى خواهند، مى شنود. و هر حاجتى كه دارند، البته به مقدارى كه استحقاق دارند، بر مى آورد. | |||
و نيز، او «بصير» است. يعنى هر عملى كه خلق انجام دهد، مى بيند و بر طبق اعمالشان جزايشان مى دهد. و او، كسى است كه تمامى كليدهاى خزائن آسمان ها و زمين را مالك است. خزينه هايى كه خواص و آثار همه موجودات در آن ذخيره مى شود، و با ظهور آن خواص و آثار، تركيب اين نظام عالَم محسوس صورت مى گيرد. | |||
و نيز، او است كسى كه رزق روزى خواران را مى دهد، و به مقتضاى علمش، آن را كم و زياد مى كند، و همۀ اين ها، همان تدبير است. پس خدا، «ربّ» و «مدبّر» امور است. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۳ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۳ </center> | ||
پس معناى | پس معناى جملۀ «فَاطِرُ السَّماوَاتِ وَ الأرض»، اين شد كه: او، پديد آرندۀ موجودات از كتم عدم است، آن هم بر اساس ابداع. | ||
و معناى | و معناى جملۀ «جَعَلَ لَكُم مِن أنفُسِكُم أزوَاجاً»، اين شد كه: او، شما را نر و ماده آفريد تا با ازدواج، مسأله توالد و تناسل و زياد شدن افراد صورت بگيرد. و معناى جملۀ «وَ مِنَ الأنعَامِ أزوَاجاً»، اين شد كه: چارپايان را هم نر و ماده آفريد. «يَذرَؤُكُم فِيهِ». يعنى: در اين قرار دادن، نسل شما را زياد مى كند. و خطاب در جملۀ «يَذرَؤُكُم»، هم به انسان است و هم به حيوان. و ضمير «كُم» را كه مخصوص عقلاء است - به گفته زمخشرى - از اين جهت به همه برگردانيده، كه جانب انسان ها را غلبه داده. | ||
«''' | «'''لَيسَ كَمِثلِهِ شَئٌ'''» - يعنى مثل خدا چيزى نيست. در نتيجه، حرف «كاف»، زائد است كه تنها به منظور تأكيد آمده، و نظائر آن در كلام عرب بسيار است. | ||
«''' | «'''وَ هُوَ السّمِيعُ البَصِيرُ'''» - يعنى حاجت ها و مسألت هايى را كه خلق از او دارند، مى شنود، و اعمال آن ها را مى بيند. همچنان كه درباره مسألت خلق فرموده: «يَسئَلُهُ مَن فِى السّمَاوَاتِ وَ الأرض». و درباره استجابت مسألت آن ها فرموده: «وَ آتَاكُم مِن كُلّ مَا سَألتُمُوهُ». و درباره بينايى اش به اعمال خلق فرموده: «وَ اللّهُ بِمَا تَعمَلُونَ بَصِيرٌ». | ||
«'''لَهُ مَقَالِيدُ | «'''لَهُ مَقَالِيدُ السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ...'''»: | ||
كلمۀ «مَقَالِيد»، به معناى مفاتيح (كليدها) است، و اثبات مقاليد براى آسمان ها و زمين دلالت دارد بر اين كه: آسمان ها و زمين، گنجينه هايى هستند براى آنچه كه در عالَم به ظهور مى رسد، و آنچه از حوادث و آثار وجودى كه به وقوع مى پيوندد. | |||
«''' | «'''يَبسُطُ الرِّزقَ لِمَن يَشَاءُ وَ يَقدِرُ'''» - بسط دادن رزق، به معناى توسعه آن است، و «قدر رزق»، به معناى تضييق آن مى باشد. و كلمۀ «رزق»، به معناى هر چيزى است كه بقاء روزى خوار بدان ادامه يابد، و حوائجش را برآورد تا هستى اش استمرار يابد. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۴ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۴ </center> | ||
و اگر در آخر اين | و اگر در آخر اين فصل، جملۀ «إنّهُ بِكُلّ شَئٍ عَلِيمٌ» را آورد، براى اين است كه اشاره كند به اين كه مسأله رزق و وسعت و تنگى آن، بى حساب و از روى جهل گزاف نيست، بلكه از روى علم است. چون خداى عالِم به هر چيز، مى داند كه به هر روزى خوارى چه رزقى بدهد، و چقدر بدهد، آن قدر كه حال او اقتضاء كند. و آن رزقى را بدهد كه حال رزق اقتضاء دارد به آن روزى خوار برسد. و نه تنها حال رزق و روزى خوار را در نظر دارد، بلكه اوضاع و احوال خارجى را هم كه ارتباطى با رزق و روزى خوار دارند، در نظر مى گيرد و اين، همان «حكمت» است. پس خدا اگر رزق كسى را فراخ و بر كسى ديگر را تنگ مى گيرد، حكمتش آن را اقتضاء مى كند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۵ </center> | ||
<span id='link25'><span> | <span id='link25'><span> | ||
