تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۴۵: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سمِعُوا لهََا شهِيقاً وَ هِىَ تَفُورُ تَكادُ تَمَيزُ مِنَ الْغَيْظِ'''»:

راغب مى گويد: كلمه «'''شهيق '''» به معناى طولانى شدن «'''زفير'''» است ، و «'''زفير'''» به معناى رد نفس ، و به عبارت ديگر «'''بازدم '''» است ، البته بازدمى كشيده .

و «'''فوران '''» كه مصدر فعل «'''تفور'''» است ، بنا به گفته صاحب مجمع البيان به معناى ارتفاع جوشش است . و كلمه «'''تميز'''» به معناى تقطع و تفرق است ، و كلمه غيظ به معناى شدت خشم است .

و معناى آيه اين است كه : وقتى كفار در جهنم ريخته مى شوند، صداى شهيقى از آن مى شنوند، شهيقى كه چون مغناطيس آنان را به داخل خود مى كشاند، همانطور كه با شهيق هوا داخل سينه كشيده مى شود، در حالى كه جوشان است ، و ايشان را مانند نخودى كه در ديك جوشان بالا و پائين مى شود بالا و پائين مى كند، به طورى كه گويى از شدت غضب مى خواهد متلاشى شود.

«'''كلَّمَا أُلْقِىَ فِيهَا فَوْجٌ سأَلهَُمْ خَزَنَتهَا أَ لَمْ يَأْتِكمْ نَذِيرٌ'''»:

هر دسته اى كه داخل جهنم مى شوند خازنان جهنم از ايشان مى پرسند: مگر براى شما

پيامبرى نيامد، و شما را از چنين عذابى انذار نكرد؟ كلمه «'''فوج '''» - به طورى كه راغب مى گويد - به معناى جماع تيكه به سرعت از جايى عبور كنند، و در اين جمله اشاره است به اينكه كفار دسته دسته داخل دوزخ مى شوند، همچنان كه آيه زير هم به اين معنا اشاره نموده ، مى فرمايد: «'''و سيق الذين كفروا الى جهنم زمرا'''»، و اين به خاطر آن است كه هر متبوعى با تابعين گمراه خود داخل مى شوند، همچنان كه در آيه زير فرموده : «'''و يجعل الخبيث بعضه على بعض فيركمه جميعا فيجعله فى جهنم '''»، كه در ذيل آيه اى از سوره انفال توضيح اين معنا گذشت .

كلمه «'''خزنه '''» جمع خازن است ، كه به معناى نگهبان چيزى است كه ذخيره اش كرده باشند، و منظور از خزنه ملائكه اى است كه موكل بر آتشند، و انواع عذابهاى جهنم را تدبير مى كنند و درباره همانها است كه مى فرمايد: «'''عليها ملئكه غلاظ شداد'''»، و نيز مى فرمايد: «'''و ما ادريك ما سقر... عليها تسعه عشر و ما جعلنا اصحاب النار الا ملئكه '''».

و معناى آيه اين است كه : هر دسته اى كه در جهنم ريخته مى شوند و يا به سوى آن سوق داده مى شوند، ملائكه موكل بر دوزخ و نگهبانان آن از در توبيخ مى پرسند: مگر براى شما نذير، يعنى پيامبرى كه شما را از چنين عذابى بترساند نيامده ؟!

اين جمله حكايت پاسخى است كه دوزخيان به فرشتگان خازن دوزخ مى دهند، و در آن اعتراف مى كنند به اينكه نذير بر ايشان آمد، و از آتش ‍ دوزخ انذارشان كرد، ولى تكذيبش كردند و افترا به او بستند.

«'''و قلنا ما نزل اللّه من شى ء'''» - اين جمله بيان تكذيب ايشان است ، و همچنين جمله «'''ان انتم الا فى ضلال كبير'''».

ولى بعضى گفته اند: جمله دومى كلام فرشتگان نامبرده است ، كه به دوزخيان - بعد

از آنكه اعتراف كردند - مى گويند: شما در ضلالتى روشن بوده ايد. ولى اين احتمال و همچنين احتمال ديگرى كه بعضى داده اند كه : جمله مذكور كلام ملائكه نامبرده از زبان پيامبران آن كفار باشد، از سياق آيه بعيد است .

«'''وَ قَالُوا لَوْ كُنَّا نَسمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فى أَصحَابِ السعِيرِ'''»: