تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۲: تفاوت میان نسخه‌ها

==اشاره به اينكه خلقت اختصاص به خداى تعالى ندارد ==

و از اينكه فرمود: او بهترين خالق ها است فهميده مى شود كه خلقت تنها مختص به او نيست و همينطور هم هست، چون همانطور كه قبلا هم گفتيم كه خلقت به معناى تقدير است و تقدير يعنى مقايسه چيزى با چيز ديگر و اين اختصاص به خداى تعالى ندارد، علاوه بر اين، در كلام خود خداى عزوجل خلقت به غير خدا هم نسبت داده شده ، آنجا كه فرموده: «'''و اذ تخلق من الطين كهيئه الطير'''» و نيز فرموده: «'''و تخلقون افكا'''».

اين جمله بيان آخرين مراحل تدبير الهى است و مى رساند كه مرگ از مراحلى است كه در مسير تقدير به طور وجوب و حتم بايد باشد و همه بايد آن را طى كنند. و همان طور كه قبلا گذشت مرگ يكى از حقايق است ، همچنان كه فرموده : «'''كل نفس ذائقة الموت و نبلوكم بالشر و الخير فتنة '''».

مراد از طرائق هفتگانه به قرينه كلمه «'''فوقكم '''» آسمانهاى هفتگانه است و اگر آسمانها را «'''طرائق'''» (جمع طريقه ، يعنى راه هاى عبور و مرور) ناميده از اين باب است كه آسمانها محل نازل شدن امر از ناحيه خدا به سوى زمين است ، همچنان كه فرموده : «'''يتنزل الامر بينهن '''» و نيز فرموده: «'''يدبّر الامر من السّماء الى الارض ثم يعرج اليه '''».

و نيز راههايى است كه اعمال ما در صعودش به سوى خداى سبحان ، و ملائكه در هبوطشان و عروجشان طى مى كنند، همچنان كه درباره عمل فرموده : «'''اليه يصعد الكلم الطيّب و العمل الصالح يرفعه '''» و درباره ملائكه فرموده : «'''و ما نتنزّل الا بامر ربك '''».

با اين بيان روشن شد كه چطور ذيل آيه ، يعنى جمله «'''و ما كنا عن الخلق غافلين '''» مربوط و متصل به صدر آن است ، چون معنا چنين شد كه : شما از ما منقطع و بى ارتباط با ما نيستيد و از تحت مراقبت ما بيرون نمى باشيد، بلكه اين راههاى هفتگانه ميان ما و شما نصب شده تا فرستادگان ملكى ما دائما در نزول و صعود باشند، و امر ما را به سوى شما و اعمال شما را به سوى ما بياورند.

از مطالب گذشته روشن مى گردد اينكه بعضى از مفسرين در تفسير آيه گفته اند: «'''طرائق به معناى طبقات روى هم چيده آسمان است ، و از باب «طرق نعل '''» است ، كه به معناى طاقه هاى روى هم چيده كفش ‍ است» و بعضى ديگر كه گفته اند:«'''طرائق به معناى گسترده شده و از باب «طرق آهن '''» است چون طرق آهن اين است كه آهنى را با پتك بكوبند تا گسترده شود»، صحيح نيست ، صرف نظر از اينكه بنابراين دو معنا، صدر و ذيل آيه به هم مربوط نمى شود.