تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۳۵: تفاوت میان نسخه‌ها

حرف فاء كه در ابتداى جمله «'''فانه ملاقيكم '''» در آمده ، به جمله معناى جواب شرط مى دهد، و در آن يهوديان راتهديد به آمدن مرگى مى كند كه از آمدنش كراهت دارند، براى اينكه از آن مى ترسند كه به وبال اعمال زشتشان گرفتار شوند. مى فرمايد: مرگ به زودى آنان را ديدار مى كند، چه بخواهند و چه نخواهند، آنگاه به سوى پروردگارشان كه با ستمكاريها و دشمنى ها از زى بندگى اش خارج شده بودند، بر مى گردند، و او به حقيقت اعمال آنان آگاه است ،

چه اعمال ظاهريشان ، و چه پنهانيشان ، براى اينكه او عالم به غيب و شهادت است ، و به زودى ايشان را به حقيقت اعمالشان و آثار سوء آن كه همان انواع عذابها است خبر خواهد داد.

بنابراين ، در آيه شريفه نخست به ايشان اعلام مى كند كه فرار از مرگ خطائى است كه مرتكب مى شوند، براى اينكه مرگ به زودى ايشان را در مى يابد. و ثانيا اعلام مى دارد كه اگر از مرگ كراهت دارند، براى اين است كه از لقاء اللّه كراهت دارند، و اين هم خطاى دومى است از ايشان ، چون خواه ناخواه به سوى خدا برمى گردند، و خدا به حساب اعمالشان مى رسد، و سزاى بدى هايشان را مى دهد. و ثالثا اعلام مى دارد كه هيچ يك از اعمالشان بر خدا پوشيده نيست ، چه اعمال ظاهريشان و چه پنهانى ، و مكر و نيرنگشان جز به خودشان بر نمى گردد، چون او عالم به غيب و شهادت است .

پس در آيه شريفه چند اشاره هست : اول اشاره اى است به اينكه مرگ حق است و حتمى است ، همچنان كه در جاى ديگر فرموده : «'''كل نفس ذائقه الموت '''»، و باز فرموده : «'''نحن قدرنا بينكم الموت و ما نحن بمسبوقين '''».

دوم اشاره مى كند به اينكه برگشت به سوى خدا براى پس دادن حساب اعمال حق است ، و در آن شكى نيست .

و سوم اشاره دارد به اينكه به زودى به حقيقت اعمالى كه كرده اند واقف گشته ، تمامى اعمالشان بدون كم و كاست به ايشان برمى گردد.

و چهارم اشاره دارد به اينكه چيزى از اعمال آنان بر خداى تعالى پوشيده نيست .

و به خاطر اينكه به اين معنا اشاره كرده باشد جمله «'''عالم الغيب و الشهاده '''» را به جاى كلمه «'''اللّه '''» آورد، و گرنه مى توانست بفرمايد: «'''ثم تردون الى اللّه فينبئكم ...'''».

(رواياتى در ذيل آيه : «'''هو الذى بعث فى الاءميين ...'''»اهل فارس و تحصيل ايمان ، و....)

در تفسير قمى در ذيل آيه «'''هو الذى بعث فى الاميين رسولا منهم '''» از پدرش ، از ابن ابى عمير، از معاويه بن عمار، از امام صادق (عليه السلام ) روايت كرده كه در ذيل آيه فرموده :

مردم عرب مشرك با سواد بودند، و ليكن كتابى آسمانى از ناحيه خدا، و پيغمبرى كه به سويشان مبعوث شده باشد نداشتند، و بدين جهت خدا آنان را امى خواند.

و نيز در همان كتاب در ذيل جمله «'''و اخرين منهم لما يلحقوا بهم '''» فرموده : كسانى كه بعد از اهل مكّه داخل در اسلام شدند.

و در مجمع البيان مى گويد: روايت شده كه پيغمبر اين آيه را قرائت مى كرد، شخصى پرسيد: اينها چه كسانى هستند كه بعد از ما اسلام مى آورند. رسول خدا (صلى الله عليه و آله وسلم ) دست بر شانه سلمان گذاشت ، و فرمود: اگر ايمان در ثريا باشد مردانى از نژاد اين مرد آن را به دست مى آورند.

مؤ لف : اين روايت را سيوطى هم در الدر المنثور از تعدادى از كتب حديث نقل كرده كه از آن جمله است صحيح بخارى ، و مسلم و ترمذى ، و نسائى كه همگى از ابى هريره از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) آن را نقل كرده اند. و در روايت نامبردگان آمده : دست خود را بر سر سلمان فارسى نهاد، و فرمود: به آن خدايى كه جانم به دست او است اگر علم در ثريا باشد مردانى از اين نژاد به آن دست مى يابند.

و نيز از سعيد بن منصور و ابن مردويه از قيس بن سعد بن عباده روايت شده كه گفت : رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) فرمود: اگر ايمان در ثريا باشد مردانى از اهل فارس آن را به دست مى آورند.

و در تفسير قمى در ذيل آيه «'''مثل الذين حملوا التوريه ثم لم يحملوها كمثل الحمار'''» مى گويد: حمار كتابها را حمل مى كند، ولى نمى داند كه در آن كتابها چيست ، و به دستورات آن كتابها عمل نمى كند، همچنين بنى اسرائيل كه تورات بر آنان حمل شد، ولى مثل حمار آن را حمل كردند، نه فهميدند كه در آن چيست ، و نه عمل كردند.

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه ، و طبرانى از ابن عباس روايت كرده كه گفت : رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) فرمود: كسى كه روز جمعه در حالى كه امام مشغول خواندن خطبه است سخن بگويد، مانند الاغى است ، كه كتابها را به دوش مى كشد.

و حتى آن هم كه به وى مى گويد: ساكت باش ، جمعه اش جمعه نيست .

مؤ لف : در اين روايت بيان قبلى ما كه در وجه اتصال اين آيه به ما قبل داشتيم تاءييد شده است .

و در تفسير قمى در ذيل آيه «'''قل يا ايها الذين هادوا'''» آمده كه در تورات نوشته شده بود: اولياى خدا همواره آرزوى مرگ دارند.

و در كافى به سند خود از عبداللّه بن سنان از امام صادق (عليه السلام ) روايت آورده كه فرمود: مردى نزد ابوذر آمد، و گفت : اى اباذر چرا ما از مرگ بدمان مى آيد؟ فرمود: براى اينكه شما دنيا را آباد و آخرت را خراب كرده ايد، و لذا از انتقال از خانه آباد به خانه خراب بدتان مى آيد.