تفسیر:المیزان جلد۱ بخش۱۳: تفاوت میان نسخه‌ها

*يكى از روش هاى عقلا اين است كه می گويند: هر عملى بايد معلّل به اغراض  و مصالحى عقلایى باشد، و گرنه آن عمل نكوهيده و زشت است. يكى ديگر از كارهاى عقلا اين است كه: براى جامعه خود و ادارۀ آن، احكام و قوانينى درست مى كنند. يكى ديگرش اين است كه: پاداش و كيفر، مقرّر می دارند. كار نيك را با پاداش، جزا می دهند، و كار زشت را با كيفر.

* كار ديگرى كه عقلا دارند، اين است كه: سنخيّت و سنجش را ميان عمل و جزاى آن رعايت مى كنند. اگر عمل خير باشد، به هر مقدار كه خير است، آن مقدار پاداش می دهند؛ و اگر شرّ باشد، به مقدار شرّيت آن، كيفر مقرر می دارند. كيفری كه از نظر كمّ و كيف، مناسب با آن باشد.

* باز یکی دیگر از احكام عقلا، اين است كه: امر و نهى و هر حكم قانونى ديگر را، تنها متوجه افراد مختار مى كنند، نه كسانی كه مضطر و مجبور به آن عمل اند، (و هرگز به كسى كه دچار لغوه است، نمی گويند: دستت را تكان بده، و يا تكان نده)؛ و همچنين، پاداش و كيفر را در مقابل عمل اختيارى می دهند، (و هرگز به كسی كه زيباست، مزد نداده، و به كسى كه سياه و زشت است، كيفر نمى دهند)، مگر آن كه عمل اضطراری اش، ناشى از سوء اختيارش باشد. مثل اين كه كسى در حال مستى، عمل زشتى انجام داده باشد، كه عقلا، عقاب او را قبيح نمی دانند. چون خودش خود را مست و ديوانه كرده، ديگر نمی گويند آخر او در چنين جرم، عاقل و هوشيار نبود.