طه ١٢٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ کَذٰلِکَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآيَاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقَى |
ترجمه
| طه ١٢٦ | آیه ١٢٧ | طه ١٢٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کَذلِکَ نَجْزِی»: این گونه هم در دنیا سزا و جزا می‌دهیم. این گونه در آخرت سزا و جزا می‌دهیم. «أَسْرَفَ»: افراط و زیاده‌روی‌کرد. تفریط و کوتاهی کرد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ كَذلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى «127»
ما اين گونه هر كس را كه افراط واسراف كند و به آيات پروردگارش ايمان نياورد جزا مى‌دهيم وقطعاً عذاب آخرت سخت‌تر وپايدارتر است.
نکته ها
از مصاديق روشن ياد خدا، نماز است، خداوند مى‌فرمايد: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي» «1» و بديهى است كه هر كس خدا را ياد كند، خداوند هم او را ياد خواهد كرد، اين وعده‌ى الهى است كه «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ» «2» و قهراً كسانى كه خدا را فراموش كنند، خداوند نيز آنان را رها خواهد كرد. «وَ كَذلِكَ الْيَوْمَ تُنْسى»
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه قرآن بخواند وعمل نكند، خدا او را كور محشور مى‌كند. آن بنده مى‌گويد: چرا مرا كور محشور كردى؟ خطاب مى‌رسد او را به دوزخ ببريد. «3»
امام صادق عليه السلام درباره‌ى جمله «أَتَتْكَ آياتُنا» فرمود: امامان معصوم آيات خدا هستند و كسى كه آنان را ترك كند، روز قيامت در آتش رها خواهد شد. «4»
پیام ها
1- كيفرهاى الهى عادلانه است. كَذلِكَ ... فَنَسِيتَها ... تُنْسى
2- اگر سرچشمه‌ى نسيان، بى اعتنايى باشد، عقوبت خواهد داشت و گرنه نسيانى كه بدون اختيار باشد توبيخى ندارد. «فَنَسِيتَها»
«1». طه، 14.
«2». بقره، 152.
«3». وسائل، ج 6، ص 184.
«4». كافى، ج 1، ص 436.
جلد 5 - صفحه 407
3- خداوند ابتدا اتمام حجّت مى‌كند، آنگاه قهر وعذاب. أَتَتْكَ آياتُنا ... الْيَوْمَ تُنْسى
4- اسراف واستفاده نابجا از نعمت‌ها، زمينه‌ساز كفر است. «أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ كَذلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى (127)
وَ كَذلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ: و همچنين جزا مى‌دهيم آن را كه از حد گذشته، يعنى شرك آورده و تجاوز نموده در عصيان. وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ: و ايمان نياورد به آيتهاى پروردگار خود، بلكه تكذيب نموده به حجج و كتب و رسل پروردگار خود. وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ: و هر آينه عذاب آخرت. أَشَدُّ وَ أَبْقى:
سخت‌تر و باقى‌تر است از تنگى زندگانى دنيا و كورى محشر.
در كافى شريف- از حضرت صادق عليه السلام در اين آيه فرمود: همچنين پاداش مى‌دهيم هر كه شرك آورد به ولايت امير المؤمنين عليه السلام و غير آن حضرت را، و ايمان نياورد به آيات پروردگار خود و واگذارد ائمه را به جهت دشمنى، و پيروى نكند آثار ايشان را، و دوست ندارد ايشان را «2».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ كَذلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى (127) أَ فَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى (128) وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَكانَ لِزاماً وَ أَجَلٌ مُسَمًّى (129) فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى (130) وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَ رِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ أَبْقى (131)
وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها لا نَسْئَلُكَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى (132)
ترجمه
و همچنين جزا ميدهيم كسى را كه تجاوز نمود و نگرويد بآيتهاى پروردگارش و هر آينه عذاب آخرت سخت‌تر و پاينده‌تر است
آيا هدايت نكرد آنها را آنكه چه بسيار هلاك كرديم پيش از آنها از اهل اعصار سابقه‌ئيكه سير ميكنند در مسكنهاى آنان همانا در آن نشانه‌ها است مر صاحبان خرد را
و اگر نبود سخنى كه سبقت گرفت از پروردگارت هر آينه بود لازم و مدّتى نامبرده
پس صبر كن بر آنچه ميگويند و تسبيح كن بستايش پروردگارت پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن و بعضى از اوقات شب را پس تسبيح كن و جوانب روز را باشد كه تو خوشنود شوى
و مدوز دو چشمت را بسوى آنچه كامياب نموديم بآن اصنافى را از آنها كه آن زينت و خوشى زندگانى دنيا است براى آنكه مبتلا نمائيم آنها را در آن و روزى پروردگار تو بهتر و پاينده‌تر است
و امر كن خانواده خود را بنماز و مداومت كن بر آن نميخواهيم از تو روزى ما روزى ميدهيم تو را و انجام نيك مخصوص بپرهيزكارى است.
تفسير
- خداوند متعال چنانچه بيان فرمود مجازات معرض از ذكر را در آيات سابقه كه معيشت ضنك و كور محشور شدن بود تصريح فرموده در اين آيه بمجازات كسيكه تجاوز نمايد از حدّ و ايمان نياورد بآيات الهى خواه شريك نمايد مصنوع را با صانع در عبادت خواه شريك كند رعيّت را با امام در قبول ولايت چون هر دو مصداق اسراف و تجاوز است و خواه منكر شود آيات تدوينى را كه قرآن است يا آيات تكوينى را كه انبياء و ائمه عليهم السلامند چون در هر صورت مستحق عذاب دائم اخروى است كه اشدّ و ادوم است از كلّيه عذابهاى دنيوى از قبيل معيشت ضنك و كورى و خسف و غرق و حرق و غيرها آيا آيات وافى هدايات قرآنيه بآنها نرسيده و بيان نشده است براى آنان كه چه بسيار از پيشينيان از قبيل قوم نوح و عاد و ثمود مبتلا بانواع عذابها شدند و نيست و نابود گرديدند و بلاد ويران شده آنها در مسير اينها از مكّه بشام براى تجارت واقع شده كه راه ميروند در خانه‌هاى ويران آنها و مشاهده مينمايند آثار هلاك آنها را و با وجود اين متنبّه نميشوند و نميترسند خداوند با آنها همان معامله را بنمايد در صورتى كه اين نشانه‌ها و اين قصص و حكايات كافى است براى تذكّر و تنبّه صاحبان عقول صافيه
جلد 3 صفحه 534
و افهام مستقيمه خالى از تغافل و عناد و تعامى و الحاد و اگر نبود وعده خداوند تعالى پيش از اين به پيغمبر اكرم كه عذاب نفرمايد امّت او را در دنيا براى كرامت آنحضرت و نبود مدّتى كه مقدّر شده براى عمرهاى آنها يا نزول عذاب بر آنها لازم بود كه همان معامله عاد و ثمود با آنها بشود و بنابراين اجل مسمّى عطف است بر كلمه كه بمعناى وعده است و گفته‌اند تقدّم لكان لزاما براى دلالت هر يك از معطوف و معطوف عليه است بر استقلال بنفى لزوم عذاب و محتمل است عطف باشد بر اسم كان كه عذاب است يعنى اگر وعده الهى نبود هر آينه بود عذاب و ضرب الاجل براى نزول آن بعد از دو يا سه روز مانند بعضى از امم سابقه لازم و اين ضرب الاجل براى آن بود كه شايد در آنمدّت توبه كنند پس امر فرمود پيغمبر اكرم را كه صبر و شكيبائى فرمايد در برابر گفتار و كردار ناهنجار آنها و تسبيح و تقديس فرمايد بحمد و ثناء پروردگار خود را پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن و از جوانب روز و پاره‌هاى شب نيز از منه و اوقاتى را مخصوص بتسبيح و تقديس الهى فرمايد تا خداوند توفيق تحمّل و بردبارى در مصائب و آلام را باو كرامت فرمايد و راضى و خوشنود شود برضا و خوشنودى خداوند و بعضى ترضى بصيغه مجهول قرائت نموده‌اند و بنابراين نتيجه تسبيح خوشنودى خداوند از او است و در خصال از امام صادق عليه السّلام روايت نموده كه در جواب سؤال از اين آيه فرمود واجب است بر هر مسلمانى كه بگويد پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن ده مرتبه لا اله الا اللّه وحده لا شريك له له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كلّ شى‌ء قدير و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از اطراف النّهار بجا آوردن نافله در روز است و نهى فرمود آنحضرت را از دوختن چشم حسرت و طمع بزخارف دنيا كه در دست اصنافى از كفّار و فجّار است براى تنبه خلق كه نبايد اين زينتهاى ظاهره و زرق و برق دو روزه جلب توجّه آنها را بنمايد چون خداوند ميخواهد آنانرا سر گرم نمايد باين مزخرفات تا از ياد خدا غافل شوند و استحقاقشان براى عذاب كامل گردد يا در آن حال امتحان كند آنها را كه چه ميكنند با آن مال و ثروت و اقبال دنيا و اين تجمّلات در نزد خدا ارزشى ندارد كه آنرا از اهل دنيا دريغ فرمايد و روزى هر كس و بهره‌اى كه خدا مقدّر فرموده براى او در آخرت از اهل
جلد 3 صفحه 535
ايمان خصوصا پيغمبر اكرم بهتر و برتر است از تمام نعمتهاى دنيا كه در دست كفّار و فجّار است علاوه بر آنكه پاينده و جاويد و دائم و باقى است و اينها محدود و موقت و داثر و زائل است و در صافى رزق ربّك بهدايت و نبوّت كه باقى و ثابت است تفسير شده و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه چون اين آيه نازل شد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم راست نشست و فرمود كسيكه دستور پذير نشود و منتسب نسازد خود را بنسبت عمل بدستور خدا بند ميآيد نفس او با حسرتهاى دنيا يعنى آنها را با خود بگور ميبرد و كسيكه چشم بيندازد بچيزهائى كه در دست مردم است اندوهش بطول انجامد و غيظش فرو ننشيند و كسيكه از خدا براى خود نعمتى نه بيند مگر خوردنى و آشاميدنى عمرش كوتاه و عذابش نزديك گردد و نيز از آنحضرت روايت شده كه نگاه نكنيد به بالاتر از خودتان و نگاه كنيد به پائين‌تر از خودتان چون اين دورتر است از ناشكرى و نزديكتر است بشكر گذارى و ظاهرا منظور بالاتر و پائين‌تر از حيث جاه و جلال دنيوى است نه از جهت علم و تقوى كه جمال و كمال اخروى است و استدلال باين آيه فرموده در نهى از توجّه نمودن بما فوق در روايت ديگر و نيز مأمور فرمود آنحضرت را كه امر فرمايد اهل بيت خود را بنماز و مداومت كند بر آن و فرموده ما از تو نميخواهيم روزى خود و اهل بيتت را فراهم نمائى ما رزق تو و ايشانرا ميرسانيم تا فارغ البال مشغول بامر آخرت باشى و عاقبت محموده از آن اهل تقوى است و در چند روايت معتبر از ائمه اطهار عليهم السلام تصريح شده بآنكه خداوند مأمور فرمود پيغمبر خود را كه اختصاص دهد اهل بيت خود را بخطاب خاص راجع بنماز بعد از آنكه مأمور فرموده بود آنحضرت را كه امر فرمايد امّت را بخطاب عام تا معلوم كند فضل ايشانرا بر مردم و مخصوص فرمايد آنانرا بكرامتى كه اختصاص بآنها داشته باشد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در تمام مدّت عمر يا تا نه ماه بعد از نزول اين آيه در مواقع نماز مى‌آمد در خانه امير المؤمنين و فاطمه زهرا عليهما السلام و ميفرمود بشتابيد بنماز خدا شما را رحمت كند و آيه تطهير را تلاوت ميفرمود و اهل سنّت هم قريب به اين معنى را نقل نموده‌اند و از اينجا معلوم ميشود كه مراد از اهل همان عترت طاهره‌اند.
جلد 3 صفحه 536
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ كَذلِكَ نَجزِي مَن أَسرَف‌َ وَ لَم يُؤمِن بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبقي (127)
و همچنين جزا ميدهيم كسي که زياده روي كند و ايمان نياورد بآيات پروردگارش و هر آينه عذاب آخرت شديدتر است و بقاء آن بيشتر است.
جلد 13 - صفحه 122
(وَ كَذلِكَ نَجزِي مَن أَسرَف‌َ) اسراف و تبذير در مال دو معصيت كبيره است اسراف زياد مصرف كردنست در مصارف عقلايي زائد بر آنچه عقل و شرع حكم ميفرمايد و تبذير صرف مال است در مصارف غير عقلايي و غير مشروع و اسراف در عمل زياده روي در معاصي که از هيچگونه معصيتي باك نداشته باشد و كوتاهي نكند و اسراف در دين كفر و شرك و عناد و نصب عداوت با اولياء حق از انبياء و اوصياء و دعاة دين و ضلالت و اضلال ديگران و ترك فرائض و اوامر اعراض از حق و سير در طرق باطله است و جزاء آنها را هم در دنيا و هم حين الموت و هم در قبر و هم در عالم برزخ و هم در دوره رجعت و هم در صحراي محشر خواهند ديد.
(وَ لَم يُؤمِن بِآياتِ رَبِّهِ) آيات رب‌ّ انبياء و حجج الهيّه و كتب سماويّه و دستورات دينيّه و علماء اماميّه و دعاة حقّه است بهر كدام از اينها ايمان نداشته باشد مشمول اينکه جمله است.
(وَ لَعَذابُ الآخِرَةِ أَشَدُّ) محشر بلكه هر چه بگذرد عذابش بيشتر ميشود (عَذاباً فَوق‌َ العَذاب‌ِ).
(وَ أَبقي) بقاء و دوام آن ابدي و دائمي است دار خلود است انتهاء ندارد (تنبيه) اخبار بسياري از ائمّه اطهار در ذيل اينکه آيات رسيده ببيانات مختلفه، و مكرّر گفته‌ايم که اخبار در تفسير آيات بيان مصاديق است منافي با عموم آيات ندارد، در بعضي تعبير بنصّاب كرده، در بعضي تعبير به ترك ولاية أمير المؤمنين، در بعضي بشرك، در بعضي آيات را ائمّه اطهار شمرده، در بعضي بكثرت معاصي و اينکه اخبار در برهان نقل شده و آنچه مذكور شد شامل جميع آنها است و دوست داشتم يك جمله مختصري از خبر منسوب بأمير المؤمنين عليه السلام که مكاتبه فرمود به محمّد إبن ابي بكر بر اهل بصره راجع بعذاب قبر نقل كنم خلاصه مفادش اينكه قبر براي مؤمن روضة من رياض الجنّة و يمدّ له مدّ البصر و براي كافر حفرة من حفر النار و آن قدر ضيق ميشود که اضلاعش در هم كوفته ميشود و نود و نه تنّين بر او مسلّط ميشوند که اگر يكي از آنها در روي زمين نفخي كند تمام هوام‌ّ هلاك ميشوند و قبر همه روزه صاحبش
جلد 13 - صفحه 123
را ندا ميكند انا بيت الوحشة انا بيت الظلمة انا بيت الغربة انا بيت الدود و الهوام‌ّ تا آخر حديث که ميفرمايد:
(فان استطعتم ان تجزعوا لأجسادكم و أنفسكم مما لا طاقة لكم به فاعملوا بما أحب اللّه و اتركوا ما اكره اللّه)
و از اينکه جمله أخيره استفاده ميشود که عذاب قبر بر كلّيه ترك واجبات و فعل محرّمات است.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 127)- سر انجام به صورت یک جمع بندی و نتیجه گیری می‌فرماید:
«و این گونه کسانی را که راه اسراف را پیش گرفتند و ایمان به آیات پروردگارشان نیاوردند جزا می‌دهیم» (وَ کَذلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّهِ).
«و عذاب آخرت از این هم شدیدتر و پایدارتر است» (وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقی).
نکات آیه
۱ - زندگانى سخت و تنگ در دنیا و کورى و گرفتار بى مهرى خداوند شدن در قیامت، کیفر اسرافکاران است. (معیشة ضنکًا و نحشر یوم القیمة أعمى ... و کذلک نجزى من أسرف ) اسراف; یعنى، از حد اعتدال فراتر رفتن (مصباح). در این آیه، مراد از آن به قرینه «من اتبع هداى» تجاوز از رهنمودهاى الهى است. «ذلک» در «کذلک» اشاره به کیفرهایى است که در آیات پیشین براى اعراض کنندگان از یاد خدا بیان شده است.
۲ - روى گردانان از آیات خداوند و رهنمودهاى او، مصداق کامل و بارز اسراف کاران اند. (و من أعرض عن ذکرى ... و کذلک نجزى من أسرف ) چنانچه «کذلک نجزى...» عطف به آیه قبل و ادامه گفت وگوى خداوند با غافلان از یاد خدا باشد، «من أسرف» عنوان دیگرى براى غافلان خواهد بود.
۳ - اسراف کنندگان و روى گردانان از ایمان به آیات الهى، از عنایت و توجه خداوند در قیامت محروم خواهند بود. (و کذلک الیوم تنسى . و کذلک نجزى من أسرف و لم یؤمن بَایت ربّه )
۴ - ارائه آیات براى هدایت بشر، پرتوى از ربوبیت الهى (بَایت ربّه )
۵ - خداوند، حاکم بر نظام کیفررسانى به مستحقان عذاب (نجزى )
۶ - عذاب هاى آخرت، نسبت به کیفرهاى دنیوى، شدیدتر و پایدارتر است. (و لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى )
۷ - مسرفان و ترک کنندگان ایمان به آیات خداوند، علاوه بر کیفر شدن در دنیا و کور بودن در روز قیامت، آخرتى همراه با عذاب سخت تر و مداوم تر خواهند داشت. (و لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى ) «کذلک» مى رساند که زندگى سخت در دنیا و کورى قیامت، علاوه بر غافلان، مسرفان بى ایمان را نیز تهدید مى کند و جمله «لعذاب الأخرة...» حاکى از عذابى اضافه بر آن است که پس از پایان روز قیامت، آغاز شده و شدیدتر و طولانى تر از عذاب، دنیا و قیامت خواهد بود.
۸ - ایمان به آیات و هدایت هاى خداوند، شرط مصون ماندن از عذاب هاى الهى در دنیا و آخرت (و کذلک نجزى ... لم یؤمن ... أشدّ و أبقى )
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: اسراف معرضان از آیات خدا ۲; عذاب اخروى معرضان از آیات خدا ۷; کیفر معرضان از آیات خدا ۷; محرومیت اخروى معرضان از آیات خدا ۳; نقش آیات خدا ۴
- ایمان: آثار ایمان به آیات خدا ۸; آثار ایمان به خدا ۸
- خدا: حاکمیت خدا ۵; نشانه هاى ربوبیت خدا ۴
- عذاب: شدت عذاب هاى اخروى ۶; شرایط مصونیت از عذاب ۸; عذاب هاى دنیوى ۶; مراتب عذاب ۶; مراتب عذاب اخروى ۷
- عنایتهاى خدا: محرومان از عنایتهاى خدا ۳
- مسرفان :۲ تداوم عذاب مسرفان ۷; سختى زندگى مسرفان ۱; عذاب اخروى مسرفان ۷; کورى اخروى مسرفان ۱; کیفر مسرفان ۱ ۷; محرومیت اخروى مسرفان ۳
- نظام کیفرى: حاکم نظام کیفرى ۵
- هدایت: عوامل هدایت ۴
منابع
