روایت:الکافی جلد ۱ ش ۳۱۱

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ التَّوْحِيدِ

احمد بن ادريس عن محمد بن عبد الجبار عن صفوان بن يحيي عن فضيل بن عثمان عن ابن ابي يعفور قال :

سَأَلْتُ‏ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ هُوَ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ قُلْتُ أَمَّا اَلْأَوَّلُ فَقَدْ عَرَفْنَاهُ‏ وَ أَمَّا اَلْآخِرُ فَبَيِّنْ لَنَا تَفْسِيرَهُ فَقَالَ إِنَّهُ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ إِلاَّ يَبِيدُ أَوْ يَتَغَيَّرُ أَوْ يَدْخُلُهُ اَلتَّغَيُّرُ وَ اَلزَّوَالُ‏ أَوْ يَنْتَقِلُ مِنْ لَوْنٍ إِلَى لَوْنٍ وَ مِنْ هَيْئَةٍ إِلَى هَيْئَةٍ وَ مِنْ صِفَةٍ إِلَى صِفَةٍ وَ مِنْ زِيَادَةٍ إِلَى نُقْصَانٍ وَ مِنْ نُقْصَانٍ إِلَى زِيَادَةٍ إِلاَّ رَبَّ اَلْعَالَمِينَ فَإِنَّهُ لَمْ يَزَلْ وَ لاَ يَزَالُ بِحَالَةٍ وَاحِدَةٍ هُوَ اَلْأَوَّلُ قَبْلَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُوَ اَلْآخِرُ عَلَى مَا لَمْ يَزَلْ‏ وَ لاَ تَخْتَلِفُ عَلَيْهِ اَلصِّفَاتُ وَ اَلْأَسْمَاءُ كَمَا تَخْتَلِفُ عَلَى غَيْرِهِ‏ مِثْلُ اَلْإِنْسَانِ اَلَّذِي يَكُونُ تُرَاباً مَرَّةً وَ مَرَّةً لَحْماً وَ دَماً وَ مَرَّةً رُفَاتاً وَ رَمِيماً وَ كَالْبُسْرِ اَلَّذِي يَكُونُ مَرَّةً بَلَحاً وَ مَرَّةً بُسْراً وَ مَرَّةً رُطَباً وَ مَرَّةً تَمْراً فَتَتَبَدَّلُ عَلَيْهِ اَلْأَسْمَاءُ وَ اَلصِّفَاتُ وَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِخِلاَفِ ذَلِكَ‏

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۱, ۳۳۳

ابن ابى يعفور گويد: از امام صادق (ع و از قول خداى عز و جل: «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ» پرسيدم گفتم: اما معنى اول را مى‏دانيم و اما كلمه آخر را شما براى ما معنى كنيد، فرمود: مطلب اين است كه هر چيزى جز خدا نابود شود يا ديگر گونه گردد يا تغيير و زوال‏ در آن راه يابد يا رنگ به رنگ شود يا ژست و وصف خود را عوض كند و يا از فزونى به كاهش گرايد و يا از كاستى به فزونى، همان پروردگار جهانيان است كه از ازل تا ابد به يك حال است، او است اول پيش از هر چيز، او است آخر همه چنانچه هميشه بوده است، اوصاف و نمايشات او مختلف نگردد چنان كه از ديگران، مثلا انسان يك بار خاك باشد و يك بار گوشت و خون و يك بار استخوان پوسيده و خاكسترى و مثلا خرماى نارس يك بار كرف است و يك بار غوره و يك بار رطب شيرين و تر و يك بار خرماى خشك.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۱۵۶

ابن ابى يعفور گويد: از حضرت صادق عليه السلام راجع بقول خدا «او اول و آخر است» پرسيدم و گفتم. معنى اول را فهميدم و اما آخر را شما تفسيرش را برايم بيان كنيد. فرمود: هر چيز جز پروردگار جهانيان نابود شود و دگرگون گردد يا نابودى و دگرگونى از خارج باو راه يابد يا رنگ و شكل و وصفش عوض شود و از زيادى بكمى و از كمى بزيادى گرايد، تنها اوست كه هميشه بيك حالت بوده و باشد اوست اول و پيش از هر چيز و اوست آخر براى هميشه، صفات و أسماء گوناگون بر او وارد نشود چنان كه بر غير او وارد شود، مانند انسان كه گاهى خاك و گاهى گوشت و خون و گاهى استخوان پوسيده و نرم شده است و مانند غوره خرما كه گاهى بلح و گاهى بسر و گاهى خرماى تازه و گاهى خرماى خشك است كه اسماء و صفات مختلف بر آن وارد شود و خداى- جل و عز- بخلاف آنست-.

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۳۷۱

احمد بن ادريس، از محمد بن عبدالجبّار، از صفوان بن يحيى، از فُضيل بن عثمان، از ابن ابى يعفور روايت كرده است كه گفت: از امام جعفر صادق عليه السلام پرسيدم از فرموده خداى عزّوجلّ «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ» «۱» و عرض كردم كه اول را شناختيم و معنى آن را دانستيم، تفسير آخر و معنى آن را براى ما بيان فرما. حضرت فرمود كه: «هيچ چيز نيست، مگر اين‏كه هلاك مى‏شود يا متغير مى‏گردد، و يا يك نحو تغيّر و زوال در آن راه مى‏يابد، يا از رنگى به رنگى، يا از هيأتى به هيأتى، يا از صفتى به صفتى مى‏گردد. و از زيادتى به سوى نقصان، و از نقصان به سوى زيادتى، انتقال مى‏يابد، مگر پروردگار عالميان كه آن جناب، هميشه به يك حال بوده و خواهد بود. اوست اول پيش از هر چيزى، و اوست آخر بر آن نحوى كه در اول بوده، بدون تغير، و صفات و نام‏ها بر او مختلف نمى‏شود؛ چنانچه بر غير او مختلف مى‏شود، مثل انسانى كه يك مرتبه خاك مى‏باشد و يك مرتبه گوشت و خون و يك مرتبه خُرد و مُرد شده و در هم شكسته و پوسيده و از هم پاشيده است و مانند خرماى نيم‏رس كه يك مرتبه غوره مى‏باشد و يك مرتبه خرماى نيم‏رس و يك مرتبه خرماى‏تر و يك مرتبه خرماى خشك. پس نام‏ها و صفات بر هر يك از اينها متبدل مى‏شود و خداى عزّوجلّ بر خلاف اين است». __________________________________________________

(۱). حديد، ۳.