النور ٢٩
| کپی متن آیه |
|---|
| لَيْسَ عَلَيْکُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْکُونَةٍ فِيهَا مَتَاعٌ لَکُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا تَکْتُمُونَ |
ترجمه
| النور ٢٨ | آیه ٢٩ | النور ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«غَیْرَ مَسْکُونَةٍ»: مراد منازل متروکه و اماکن عامّه است. «مَتَاعٌ»: بهره‌مندی. حق استفاده. مصدر میمی و به معنی استمتاع است (نگا: المصحف المیسّر، و روح‌المعانی). کالا و امتعه.
نزول
مقاتل بن حیان گوید: وقتى که آیه ۲۷ نازل گردید، ابوبکر گفت: یا رسول الله بنابراین تکلیف تجار قریش چه خواهد شد که اغلب بین مکه و مدینه و شام براى تجارت رفت و آمد می‌نمایند و در خانه ها و کاروانسراهاى وسط راه داخل می‌شوند.
در صورتى که در میان آن خانه ها و کاروانسراها سکنه اى وجود ندارد پس از چه کسى درباره ورود به این خانه ها اجازه بگیرند؟ سپس این آیه نازل گردید.[۱]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيها مَتاعٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ «29»
بر شما گناهى نيست كه به مكان‌هاى (عمومى) غير مسكونى كه در آن كار و استفاده‌اى داريد وارد شويد وخداوند به آنچه آشكار و يا كتمان مى‌كنيد، آگاه است.
نکته ها
حساب اماكن عمومى كه ساكنان خاصّى ندارد، مثل مساجد، هتلها، كاروانسراها، فروشگاه‌ها و ادارات كه درب آنها به روى همه باز است و مردم از رفت و آمد به آنجا
جلد 6 - صفحه 171
بهره‌مند مى‌شوند، از حساب خانه‌هاى شخصى جداست و براى ورود به آن مراكز اجازه گرفتن لازم نيست. «1»
پیام ها
1- رفتن به مراكز عمومى بدون داشتن هدفى سودمند، براى ولگردى وپرسه‌زدن ممنوع است. «تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيها مَتاعٌ لَكُمْ»
2- در ورود به مراكز عمومى، خدا را در نظر بگيريم و بدانيم خداوند افكار و رفتار ما را زير نظر دارد. «وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيها مَتاعٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ «29»
شأن نزول: چون اين آيه شريفه نازل شد، بعضى از اصحاب عرض كردند: يا رسول اللّه در راه شام و عراق اهل تجارت را اتفاق ميافتد كه در خانه بساط اقامت مى‌گسترانند و چون كسى در آن مقام مقيم نيست از كه اذن طلبند؛ آيه شريفه نازل شد: «1» لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ: نيست بر شما گناهى، أَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ:
اينكه داخل شويد بى‌اجازه در خانه‌هائى كه كسى در آن ساكن نباشد، فِيها مَتاعٌ لَكُمْ: در آن خانه‌ها بهره و برخوردارى و فايده است مر شما را كه از سرما و گرما بدان پناه مى‌گيريد و رخوت و امتعه و انعام شما در آن محفوظ مى‌ماند مانند كاروانسراها و حمامات و آسياهاى بيكاره و شتر خوانها و مانند آن. وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ: و خدا مى‌داند آنچه آشكارا مى‌كنيد از استيذان و غير آن، وَ ما تَكْتُمُونَ: و آنچه مى‌پوشانيد از زينت خود در خانه‌ها و غير آن. نزد بعضى اين وعيد است مر كسى را كه به جهت فساد يا اطلاع بر عورات، در خانه غير در آيد يا در آن نگاه كند. و مراد به خانه‌هاى غير مسكونه، مطلق خانه هائى است كه از مردم و امتعه خالى باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ «25» الْخَبِيثاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ الْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثاتِ وَ الطَّيِّباتُ لِلطَّيِّبِينَ وَ الطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّباتِ أُولئِكَ مُبَرَّؤُنَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ «26» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلى أَهْلِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ «27» فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِيها أَحَداً فَلا تَدْخُلُوها حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وَ إِنْ قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكى لَكُمْ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ «28» لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيها مَتاعٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ «29»
ترجمه
روزى چنين تمام ميدهد بآنها خداوند جزائشانرا كه سزاوار
جلد 4 صفحه 19
است و ميدانند كه خدا او است حق آشكار
پليدها براى پليدانست و پليدانند براى پليدها و پاكيزه‌ها براى پاكانست و پاكانند براى پاكيزه‌ها آنگروه منزهند از آنچه ميگويند مر ايشانرا است آمرزش و روزى خوب
اى كسانيكه گرويديد داخل مشويد در خانه‌هائى غير خانه‌هاى خودتان تا آنكه دستورى طلبيد و سلام كنيد بر اهلش اين بهتر است براى شما باشد كه شما پند گيريد
پس اگر نيابيد در آنها كسى را پس داخل آنها مشويد تا اجازه داده شود بشما و اگر گفته شود بشما بازگرديد پس باز گرديد آن پسنديده‌تر است براى شما و خدا بآنچه ميكنيد دانا است.
نيست بر شما گناهى كه داخل شويد در خانه‌هائى غير مسكون كه در آنها برخوردارى است براى شما و خدا ميداند آنچه را آشكار ميكنيد و آنچه پنهان ميداريد.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب احوال روز قيامت فرموده در چنين روزى خداوند جزاى اعمال بندگانرا بآنها بنحوا كمل خواهد داد چون دين بمعناى جزاء است و آن حق است كه بايد داده شود بميزان استحقاق و در آنروز مردم ميدانند بعين اليقين و مشاهده ميكنند بديده حق بين كه خدا حق ثابت آشكار است بحق و عدل حكم ميكند و بحق ميدهد و مى‌بخشد و بحق ميگيرد و بدوزخ ميفرستد و جز حق و حقيقت حاكم و حكومتى نيست و در تعقيب حديث افك فرموده زنان خبيثه قابل مردان خبيث ميباشند و مردان خبيث لايق زنان خبيثه‌اند و زنان پاك قابل مردان پا كند و مردان پاك لايق زنان پاك چون سنخيت و توافق روحى و اخلاقى در مواصلت و ازدواج شرط است و بايد رعايت شود چنانچه در تفسير الزانى لا ينكح الازانية گذشت و در مجمع اين معنى را از صادقين عليهما السلام نقل نموده علاوه آنكه مردمى بودند كه ميخواستند با زنان بد ازدواج نمايند پس خداوند آنها را نهى فرمود و مكروه داشت آنرا براى ايشان و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه اقوال و افعال بد ناشايسته مناسب با اشخاص بد ناپاك است و اشخاص بد ناپاك ملايم با اقوال و افعال بد ناشايسته‌اند و اقوال و افعال خوب پسنديده مناسب با اشخاص خوب پاكيزه است و اشخاص خوب پاك موافق با اقوال و افعال خوب شايسته‌اند و در اضافه و اختصاص ادنى ملابست و
جلد 4 صفحه 20
مناسبت كافى است و در اين باب حديثى از امام باقر عليه السّلام در تفسير اين آيه بمناسبت قول خداوند ليميز اللّه الخبيث من الطيّب در سوره انفال گذشت و حقير در اواخر سوره فاتحه تحقيق آنرا نمودم و در هر حال اشخاص خوب پاك از مرد و زن مبرّى و منزّهند از آنچه ميگويند مردم در باره آنها از تهمت و بهتان بنابر معناى اول و منزهند از آنكه بگويند سخنى از قبيل سخنان آنمردم بنابر معناى دوم و از براى ايشان است خلعت مغفرت الهى و روزى فراوان خوب گواراى بهشت‌برين و نيز فرموده‌اى اهل ايمان داخل نشويد در غير خانه‌هاى مسكونى خودتان تا وقتى كه استعلام و استيذان نمائيد از اهل آن خانه‌ها و سلام كنيد بر آنها و چون استيناس موجب علم بحال و رفع خوف از ورود است بمعناى استعلام و استيذان استعمال ميشود و ظاهرا استيناس حاصل ميشود بهر قول و فعلى كه بعد از آن معلوم شود رضايت صاحب خانه اگر چه سلام باشد ولى بهتر آنستكه بگويد سلام عليكم اجازه ميدهيد چنانچه در مجمع اين دستور را از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل نموده و در بعضى از روايات بتسبيح و تحميد و تكبير و سرفه نمودن تفسير شده و قمى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد از استيناس صداى رسيدن كفش بزمين و سلام كردن است و در كافى از آنحضرت نقل نموده كه پسر از پدر بايد اذن بگيرد براى ورود بر او ولى پدر از پسر نبايد اذن بگيرد و مرد بايد از خواهر و دخترش اذن بگيرد اگر شوهردار باشند اين استعلام و استيذان و سلام نمودن در وقت دخول در بيت بهتر است از براى شما از سرزده و بى خبر داخل شدن و چون بهتر است خدا دستور فرموده كه شما متذكر شويد و بصلاح خودتان عمل نمائيد و اگر نيافتيد در آن خانه‌ها كسى را كه اجازه دخول بگيريد از او يعنى كسى جواب شما را نداد پس داخل نشويد تا صاحب خانه اذن دهد شايد نخواسته باشد كسى مطلع از اوضاع خانه او شود لذا جائز نيست كسى از خارج نگاه كند و بر اوضاع داخلى خانه كسى مطلع شود و بعد اذن دخول بگيرد در صورتى كه در بسته باشد چون از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل شده كه اذن براى نگاه كردن است مگر در خانه باز باشد كه شايد آن اماره رضايت باشد و اگر از طرف صاحب خانه گفته شد برويد و اذن داده نشد منصرف
جلد 4 صفحه 21
شويد و مراجعت كنيد و اصرار نكنيد اگر چه صريحا نگفته باشند آنمراجعت و انصراف آبرومندتر و بهتر از اصرار و انتظار اجازه است براى شما و خداوند باعمال شما بندگان علم دارد ميداند چه اندازه بر طبق دستوراتش عمل ميكنيد و بهمان اندازه بشما اجر ميدهد و گناهى ندارد بلكه جائز است براى شما كه داخل شويد در غير خانه‌هاى مسكونى از قبيل خرابه‌ها كه صاحب معينى ندارد و كاروانسراها و حمامها و آسياسراها و منازلى كه معمولا مردم بى اجازه وارد ميشوند و بنا نيست كسى با اذن وارد شود براى استفاده و بهره‌مند شدن از دفع گرما و سرما و معامله و تنظيف و استراحت مختصرى بدون منع مالك يا براى برداشتن چيزى كه از انسان در آن اماكن از سابق جاى مانده و در روايت قمى ره از امام صادق بيوت غير مسكونى بحمامات و خانات و ارحيه تفسير شده و خدا ميداند شما بچه قصد وارد ميشويد و بچه نيت استيذان مينمائيد آيا حاجت مشروعى داريد يا ميخواهيد بر اسرار مردم مطلع شويد و خيال بد داريد و بر طبق آن بشما پاداش خواهد داد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
لَيس‌َ عَلَيكُم جُناحٌ أَن تَدخُلُوا بُيُوتاً غَيرَ مَسكُونَةٍ فِيها مَتاعٌ لَكُم وَ اللّه‌ُ يَعلَم‌ُ ما تُبدُون‌َ وَ ما تَكتُمُون‌َ «29»
باكي نيست بر شما اينكه داخل شويد در منازلي که كسي در آنها سكونت ندارد و در آن منازل متاعي داريد و خداوند ميداند آنچه را که اظهار ميكنيد و آنچه مخفي ميداريد.
(لَيس‌َ عَلَيكُم جُناحٌ أَن تَدخُلُوا بُيُوتاً غَيرَ مَسكُونَةٍ) يعني جاهايي که براي سكونت جعل نشده مثل حمامات و كاروان سراها و كارخانجات و مساجد و مدارس و جاهايي که معد براي دخول و خروج است و خرابه‌ها و قهوه‌خانه‌ها و جاهايي که معد براي تخليه شده و امثال اينها.
(فِيها مَتاعٌ لَكُم) متاع در حمامات استمتاع است، در مساجد عبادات، در مدارس تحصيل علم در كاروانسراها مال التجاره در قهوه‌خانه براي چاي، شربت و امثال آنها در خرابه‌ها و بيوت التخليه براي تخليه در اينکه نمره مراكز مانعي ندارد بدون اذن وارد شويد يا بواسطه اذن عام يا ترخيص شارع.
(وَ اللّه‌ُ يَعلَم‌ُ ما تُبدُون‌َ وَ ما تَكتُمُون‌َ).
عالم به قصد و غرض شما است بسا در همين نوع منازل غرض سويي داريد و مقصد فاسدي، هم از ظاهر شما خبر دارد و هم از باطن شما.
520
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 29)- و از آنجا که هر حکم استثنائی دارد که رفع ضرورتها و مشکلات از طریق آن استثناء به صورت معقول انجام می‌شود در این آیه می‌فرماید: «گناهی بر شما نیست که وارد خانه‌های غیر مسکونی بشوید که در آنجا متاعی متعلق به شما وجود دارد» (لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ مَسْکُونَةٍ فِیها مَتاعٌ لَکُمْ).
و در پایان اضافه می‌نماید: «و خدا آنچه را آشکار می‌کنید و پنهان می‌دارید می‌داند» (وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَکْتُمُونَ).
شاید اشاره به این است که گاه بعضی از افراد از این استثنا سوء استفاده کرده و به بهانه این حکم وارد خانه‌های غیر مسکونی می‌شوند تا کشف اسراری کنند، و یا در خانه‌هی مسکونی به این بهانه که نمی‌دانستیم مسکونی است داخل شوند اما خدا از همه این امور با خبر است و سوء استفاده کنندگان را به خوبی می‌شناسد.
نکات آیه
۱ - ورود به اماکن غیر مسکونى دیگران، به منظور بهره بردارى از آنها، بدون اذن و آشنایى دادن جایز است. (لیس علیکم جناح أن تدخلوا بیوتًا غیر مسکونة فیها متع لکم) برداشت یاد شده مبتنى بر این نکته است که «متاع» به معناى مصدرى آن (یعنى تمتع و انتفاع) باشد.
۲ - ورود به اماکن غیر مسکونى دیگران، بدون اذن و آشنایى دادن، در صورت داشتن متاع و کالایى در آنها، بلامانع است. (لیس علیکم جناح أن تدخلوا بیوتًا غیر مسکونة فیها متع لکم) برداشت فوق، بر این اساس است که «متاع» به معناى اسمى آن (یعنى، کالا) باشد.
۳ - ورود به اماکن غیر مسکونى دیگران بدون قصد بهره بردارى درست و یا به منظور سوء استفاده از آنها، ممنوع است. (لیس علیکم جناح أن تدخلوا بیوتًا غیر مسکونة فیها متع لکم) با آمدن جمله «فیها متاع لکم»، ورود به اماکن غیرمسکونى، مشروط به بهره بردارى درست از آنها شده است و در غیر این صورت، جایز نمى باشد.
۴ - خداوند به رفتار، کردار، نیات و اسرار آدمیان آگاه است. (و اللّه یعلم ما تبدون و ما تکتمون)
۵ - افرادى که بخواهند از قانون جواز و ورود به خانه هاى غیر مسکونى سوء استفاده کنند و نیتى جز بهره بردارى از آنها داشته باشند، به کیفر الهى تهدید شده اند. (لیس علیکم جناح دأن تدخلوا بیوتًا غیر مسکونة ... و اللّه یعلم ما تبدون و ما تکتمون) جمله «و اللّه یعلم ما تبدون و ما تکتمون» - که علم همه جانبه و فراگیر الهى به نهان و آشکار انسان را به وى یادآورى مى شود - هشدارى است به کسانى که احکام یاد شده را رعایت نکنند و یا از آنها سوء استفاده کنند.
۶ - توجه و اعتقاد به علم همه جانبه خداوند به نهان و آشکار انسان ها، بازدارنده آنان از گناه و نافرمانى است. (لیس علیکم جناح أن تدخلوا بیوتًا غیر مسکونة ... و اللّه یعلم ما تبدون و ما تکتمون) تذکر به علم همه جانبه الهى در پایان آیه مى تواند حاکى از نکته یاد شده باشد.
۷ - «قال الصادق(ع) (فى قوله تعالى «بیوتاً غیر مسکونة فیها متاع لکم») هى الحمامات و الخانات و الارحیة ...; امام صادق(ع) [درباره سخن خدا « بیوتاً غیر مسکونة...»] فرمود: مراد حمام ها، کاروانسراها و آسیاب ها است...». ۱- تفسیر قمى، ج ۲، ص ۱۰۱; تفسیر برهان، ج ۳، ص ۱۲۹، ح ۳.
موضوعات مرتبط
- احکام ۱، ۲، ۳:
- استیذان : احکام استیذان ۱، ۲، ۳
- اماکن: سوءاستفاده از اماکن غیر مسکونى ۳; شرایط ورود به اماکن غیرمسکونى ۲; کیفر سوءاستفاده از اماکن غیرمسکونى ۵; ورود به اماکن غیر مسکونى ۱، ۳، ۷
- انسان: آگاهى از نیات انسان ها ۴; عمل انسان ها ۴
- خدا: تهدیدهاى خدا ۵; علم غیب خدا ۴
- ذکر: آثار ذکر علم غیب خدا ۶
- عصیان : موانع عصیان ۶
- عقیده: آثار عقیده به علم خدا ۶
- کیفر: تهدید به کیفر ۵
- گناه: موانع گناه ۶
منابع
- ↑ تفسیر ابن ابى‌حاتم.
