النحل ١٢٦

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ إِنْ‌ عَاقَبْتُمْ‌ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ‌ مَا عُوقِبْتُمْ‌ بِهِ‌ وَ لَئِنْ‌ صَبَرْتُمْ‌ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ‌

ترجمه

و هر گاه خواستید مجازات کنید، تنها بمقداری که به شما تعدّی شده کیفر دهید! و اگر شکیبایی کنید، این کار برای شکیبایان بهتر است.

ترتیل:
ترجمه:
النحل ١٢٥ آیه ١٢٦ النحل ١٢٧
سوره : سوره النحل
نزول : ٧ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«عَاقَبْتُمْ»: مجازات کردید. کیفر رساندید. مراد این است که اگر خواستید متجاوز را گوشمالی دهید و عقاب برسانید (نگا: بقره / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

«شیخ طوسى» گوید: در سبب نزول آیه دو قول ذکر نموده اند: یکى آن که وقتى که در جنگ احد کشته هاى مسلمین را مثله نمودند و گوش و بینى شهداء را بریدند، مسلمانان گفتند: وقتى که خداوند به ما نصرت و پیروزى بخشید، بیشتر به مثله کردن کشته هاى آنان مى پردازیم. چنان که شعبى و قتادة و عطا روایت کنند، دیگر آن که مجاهد و ابن سیرین و ابراهیم گویند: درباره هر ستمدیده اى نازل شده که در صورت ستم کشیدن به همان اندازه که ستم دیده انتقام بگیرد.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱- لزوم رعایت عدالت و انصاف، در مقابله به مثل با دشمنان (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)

۲- لزوم رعایت تساوى همه جانبه در قصاص و مقابله به مثل (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)

۳- امکان تعدى کافران به مؤمنان، در قبال فراخوانده شدن به دین (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)

۴- قصاص و مقابله به مثل، امرى پذیرفته شده در اسلام (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)

۵- صبر و شکیبایى، مفیدتر و ارزشمندتر از قصاص و مقابله به مثل است. (و إن عاقتبم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)

۶- تبلیغ دین و هدایت مردمان، پیامدار اذیت و آزار دشمنان و نیازمند مقاومت، شکیبایى و گذشت است. (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)

۷- منفعت برتر و خیر مؤمنان به هنگام دعوت به اسلام، در صبر و عدم تعجیل در انتقام از دشمنان و مقابله به مثل با آنان است. (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)

۸- گذشت از دشمن و نادیده گرفتن اذیت و آزارش، امرى دشوار و نیازمند شکیبایى است. (و إن عاقبتم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)

روایات و احادیث

۹- «عن على بن الحسین(ع): ... و أما حق من ساءک القضاء على یدیه بقول أو فعل فإن کان تعمدها کان العفو أولى بک لما فیه له من القمع و حسن الأدب ... قال عزّوجلّ: «... و لئن صبرتم لهو خیر للصابرین» ... فإن لم یکن عمداً لم تظلمه ...;[۲] از امام سجاد(ع) روایت شده است که:... اما حق کسى که از جانب او با سخن یا عمل به تو بدى رسیده این است که: اگر بدى او عمدى باشد، گذشت از او براى تو بهتر است; زیرا این گذشت موجب منصرف شدن آن شخص از بدى کردن و ادب نیکو براى او مى شود ... خداى عزّوجلّ فرمود: «... و لئن صبرتم لهو خیر للصابرین» ... و اگر بدى او عمدى نبوده (با این گذشت) به او ظلم نکرده اى».

موضوعات مرتبط

  • اسلام: صبر در دعوت به اسلام ۷
  • انتقام: صبر در انتقام ۷
  • تبلیغ: آثار تبلیغ ۶; صبر در تبلیغ ۶، ۷; عفو در تبلیغ ۶
  • دشمنان: زمینه اذیتهاى دشمنان ۶; صبر بر اذیتهاى دشمنان ۸، ۹; عفو از دشمنان ۸; مقابله به مثل با دشمنان ۱، ۷
  • دین: آثار دعوت به دین ۳
  • صبر: آثار صبر ۷; ارزش صبر ۵; اهمیت صبر ۷; فضیلت صبر ۵
  • عدالت: اهمیت عدالت ۱، ۲
  • عفو: ارزش عفو ۹; سختى عفو ۸
  • قصاص: ارزش قصاص ۵; شرایط قصاص ۲; عدالت در قصاص ۲; مشروعیت قصاص ۴
  • کافران: زمینه تجاوزگرى کافران ۳
  • مؤمنان: مصالح مؤمنان ۷
  • مقابله به مثل: ارزش مقابله به مثل ۵; شرایط مقابله به مثل ۱، ۲; صبر در مقابله به مثل ۷; عدالت در مقابله به مثل ۱، ۲; مشروعیت مقابله به مثل ۴
  • هدایت: آثار هدایت ۶

منابع

  1. بیهقى در کتاب الدلائل و نیز حاکم و بزار از ابوهریرة روایت کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله بر نعش حمزه توقف نمود در حالتى که او را مثله کرده بودند، فرمود: به جاى حمزة هفتاد نفر از مشرکین را مثله خواهم نمود سپس این آیه نازل شد و از قصدى که داشت منصرف گردید. ترمذى در صحیح خود و حاکم از ابى بن کعب روایت کنند که در جنگ احد شصت و چهار نفر از انصار و شش نفر از مهاجرین که از زمره آن‌ها حمزه بود مثله شده بودند. انصار گفتند: در صورت ظفر و پیروزى تلافى این کار را خواهیم کرد. وقتى که مکه فتح شد، این آیه نازل گردید. ابن الحصار گوید: این آیه در مرحله اول در مکه سپس براى دومین بار در احد و بعد براى سومین بار در روز فتح مکه به عنوان تذکر و یادآورى مسلمین نازل گردیده است.
  2. تحف العقول، ص ۲۷۱، فراز ۴۸; بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۲۰، ح ۲.