النحل ١٢٦
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
النحل ١٢٥ | آیه ١٢٦ | النحل ١٢٧ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«عَاقَبْتُمْ»: مجازات کردید. کیفر رساندید. مراد این است که اگر خواستید متجاوز را گوشمالی دهید و عقاب برسانید (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
نزول
«شیخ طوسى» گوید: در سبب نزول آیه دو قول ذکر نموده اند: یکى آن که وقتى که در جنگ احد کشته هاى مسلمین را مثله نمودند و گوش و بینى شهداء را بریدند، مسلمانان گفتند: وقتى که خداوند به ما نصرت و پیروزى بخشید، بیشتر به مثله کردن کشته هاى آنان مى پردازیم. چنان که شعبى و قتادة و عطا روایت کنند، دیگر آن که مجاهد و ابن سیرین و ابراهیم گویند: درباره هر ستمدیده اى نازل شده که در صورت ستم کشیدن به همان اندازه که ستم دیده انتقام بگیرد.[۱]
تفسیر
- آيات ۱۱۲ - ۱۲۸ سوره نحل
- مَثَلى بیانگر هشدار نسبت به كفران نعمت و پیامدهای آن
- نكاتى كه از آيه: «فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللهُ حَلَالاً طَيِّباً» استفاده مى شود
- نهى از بدعت در دين، و افتراء و دروغ بستن بر خدا
- تحريم طيّبات براى بنى اسرائيل، ناشى از ظلم خودشان بوده است
- درِ رحمت و آمرزش الهى، به سوى همگان باز است
- ذكر اوصاف و ویژگی های ابراهيم «ع»
- مقصود از اختلاف يهود در «سبت»، در آیه شریفه
- وجوهى كه مفسران درباره اختلاف مذكور در آيه گفته اند
- معناى «حكمت»، «موعظه» و «مجادله»، در آیه شریفه
- مراد از موعظۀ حسنه و جدال احسن، در آيه شریفه
- دلیل ترتيب در ذكر «حكمت» و «موعظه» و «جدال»، در آيه شریفه
- فضيلت صبر بر آزار مشركان
- بحث روایتی
نکات آیه
۱- لزوم رعایت عدالت و انصاف، در مقابله به مثل با دشمنان (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)
۲- لزوم رعایت تساوى همه جانبه در قصاص و مقابله به مثل (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)
۳- امکان تعدى کافران به مؤمنان، در قبال فراخوانده شدن به دین (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)
۴- قصاص و مقابله به مثل، امرى پذیرفته شده در اسلام (و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به)
۵- صبر و شکیبایى، مفیدتر و ارزشمندتر از قصاص و مقابله به مثل است. (و إن عاقتبم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)
۶- تبلیغ دین و هدایت مردمان، پیامدار اذیت و آزار دشمنان و نیازمند مقاومت، شکیبایى و گذشت است. (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)
۷- منفعت برتر و خیر مؤمنان به هنگام دعوت به اسلام، در صبر و عدم تعجیل در انتقام از دشمنان و مقابله به مثل با آنان است. (ادع إلى سبیل ربّک ... و إن عاقبتم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)
۸- گذشت از دشمن و نادیده گرفتن اذیت و آزارش، امرى دشوار و نیازمند شکیبایى است. (و إن عاقبتم فعاقبوا ... و لئن صبرتم لهو خیر للصبرین)
روایات و احادیث
۹- «عن على بن الحسین(ع): ... و أما حق من ساءک القضاء على یدیه بقول أو فعل فإن کان تعمدها کان العفو أولى بک لما فیه له من القمع و حسن الأدب ... قال عزّوجلّ: «... و لئن صبرتم لهو خیر للصابرین» ... فإن لم یکن عمداً لم تظلمه ...;[۲] از امام سجاد(ع) روایت شده است که:... اما حق کسى که از جانب او با سخن یا عمل به تو بدى رسیده این است که: اگر بدى او عمدى باشد، گذشت از او براى تو بهتر است; زیرا این گذشت موجب منصرف شدن آن شخص از بدى کردن و ادب نیکو براى او مى شود ... خداى عزّوجلّ فرمود: «... و لئن صبرتم لهو خیر للصابرین» ... و اگر بدى او عمدى نبوده (با این گذشت) به او ظلم نکرده اى».
موضوعات مرتبط
- اسلام: صبر در دعوت به اسلام ۷
- انتقام: صبر در انتقام ۷
- تبلیغ: آثار تبلیغ ۶; صبر در تبلیغ ۶، ۷; عفو در تبلیغ ۶
- دشمنان: زمینه اذیتهاى دشمنان ۶; صبر بر اذیتهاى دشمنان ۸، ۹; عفو از دشمنان ۸; مقابله به مثل با دشمنان ۱، ۷
- دین: آثار دعوت به دین ۳
- صبر: آثار صبر ۷; ارزش صبر ۵; اهمیت صبر ۷; فضیلت صبر ۵
- عدالت: اهمیت عدالت ۱، ۲
- عفو: ارزش عفو ۹; سختى عفو ۸
- قصاص: ارزش قصاص ۵; شرایط قصاص ۲; عدالت در قصاص ۲; مشروعیت قصاص ۴
- کافران: زمینه تجاوزگرى کافران ۳
- مؤمنان: مصالح مؤمنان ۷
- مقابله به مثل: ارزش مقابله به مثل ۵; شرایط مقابله به مثل ۱، ۲; صبر در مقابله به مثل ۷; عدالت در مقابله به مثل ۱، ۲; مشروعیت مقابله به مثل ۴
- هدایت: آثار هدایت ۶
منابع
- ↑ بیهقى در کتاب الدلائل و نیز حاکم و بزار از ابوهریرة روایت کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله بر نعش حمزه توقف نمود در حالتى که او را مثله کرده بودند، فرمود: به جاى حمزة هفتاد نفر از مشرکین را مثله خواهم نمود سپس این آیه نازل شد و از قصدى که داشت منصرف گردید. ترمذى در صحیح خود و حاکم از ابى بن کعب روایت کنند که در جنگ احد شصت و چهار نفر از انصار و شش نفر از مهاجرین که از زمره آنها حمزه بود مثله شده بودند. انصار گفتند: در صورت ظفر و پیروزى تلافى این کار را خواهیم کرد. وقتى که مکه فتح شد، این آیه نازل گردید. ابن الحصار گوید: این آیه در مرحله اول در مکه سپس براى دومین بار در احد و بعد براى سومین بار در روز فتح مکه به عنوان تذکر و یادآورى مسلمین نازل گردیده است.
- ↑ تحف العقول، ص ۲۷۱، فراز ۴۸; بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۲۰، ح ۲.